Ægir - 01.10.1965, Síða 7

ÆGIR
273
áhrifum sólarhita en áður og hitnaði ótrú-
lega mikið og fljótt.
Um mánaðamótin júlí og ágúst var yfir-
borðshitinn orðinn 5°—6° á Celsíus, og á
10 metra dýpi komst hitinn upp í 4° á Cel-
síus.
22. júlí 1963 losnaði WH - 5 á óvæntan
hátt, sem virðist hafa stafað af straum-
kasti í sundinu. Hún snérist um 90° og
sigldi þannig langsum suður sundið næstu
4 dagana, en þá brotnaði hún í 3 hluta.
Á þessa 3 hluta voru settar sjálfvirkar
sendistöðvar og radarvitar, svo hægt væri
að fylgjast með þeim til enda. Eyjarhlut-
arnir töpuðust um tíma yfir vetrarmánuð-
ina, en fundust næsta vor og voru þá komn-
ir á móts við Labrador og Newfoundland,
og einn endaði á fiskibönkunum suður af
Newfoundlandi.
Þegar WH - 5 losnaði í sundinu var
hleypt úr stíflu, því að sá hafís, sem hafði
safnazt fyrir norðan, ruddist nú ásamt
eyjunni í suður. Það er sérstaklega at-
hyglisvert, að einungis stærstu og þykk-
ustu hafísjakarnir komust suður úr Cane-
flóa. Allur annar ís bráðnaði vegna sjávar-
hitans, sem hafði myndazt í sundinu sunn-
anverðu, og jafnvel hlutar íseyjarinnar
iétu stórlega á sjá.
Þegar leið fram á haustið 1963 hafði þó
ísinn náð yfirhöndinni, og ástandið virt-
ist orðið svipað og áður hafði verið.
Hér er um merkilegt atriði að ræða, því
þarna voru, í rauninni, framkvæmdar ná-
kvæmar mælingar og vísindalegar athug-
anir á þoli hafíss, utan við kuldasvæðin.
Það gæti einmitt komið að haldi við að
i’eikna út líkindi fyrir hafísreki hér við
Jand, og mun ég víkja að því síðar.
Sögunni er ekki alveg lokið, því þegar
bréfið var ritað var meira ísrek á Baffins-
flóa, vestan Grænlands, en þekkzt hefur
um langan tíma.
Pylgdi ísnum mikið af rostungi, sem þá
var veiddur þar í stórum stíl.
Á sama tíma var hafís kominn upp að
ströndum Islands og önnur íseyja nefnd
Arlis II, var á hraðri leið niður með aust-
urströnd Grænlands.
Is hefur ekki legið hér við land, að ráði,
síðan um síðustu aldamót og varð land-
fastur síðast 1918.
Þegar, ásamt öðrum atburðum, íseyjan
Arlis II, sem talin er hafa hringsólað á
sjálfu Norðuríshafinu í allt að því heila
öld, tekur stefnu á Island, þá mætti mönn-
um vera ljóst, að óvenjulegt ástand hefur
skapazt norður þar, sem ef til vill er að-
eins í byrjun.
Hvort heldur rek íseyjarinnar WH - 5
er orsökin að síðari atburðum, eða ásamt
þeim afleiðing af öðrum breytingum, sem
átt hafa sér stað í Norðuríshafinu, eða þá
að um einberar tilviljanir er að ræða, þá
varðar það ekki mestu eins og stendur.
Fyrir nánustu framtíð er mest aðkallandi
að fá vitneskju um heildarástandið á haf-
inu norðan Islands, ekki einungis um magn
hafíssins, heldur einnig útbreiðslu íshafs-
sjávarins, ásamt nauðsynlegum aðgerðum
á landi, sem verður rætt nokkru nánar hér
á eftir.
Allir Islendingar hafa, frá blautu barns-
beini, heyrt og lesið um hafís og harðindi,
sem komið hafa og farið, gegnum alla sög-
una, og byrjar fyrsti þáttur á nafngift
landsins. Hins vegar virðist svo, að fyrir
mörgum séu þetta aðeins orð, sem eigi
heima í fortíð, því tímar harðinda séu liðn-
ir og komi ekki aftur. Og jafnvel þótt haf-
ís kæmi á ný, væri engin ástæða til að
æðrast, því að með nútímatækni væri hægt
að sjá fyrir þörfum manna, hvað sem á
dyndi.
Það skal fúslega játað, að ég hafði ekki
gert mér neina grein fyrir því, hvað í þess-
um hugtökum hefur falizt, fyrr en ég fór
að athuga, fyrir nokkru, hvað hafi gerzt,
í raun og veru, þegar hafís lá hér við land.
Mér brá í brún.
Þeir, sem þekkja hafís, reka fyrst aug-
un í það að hér við land er ísinn gjörólík-
ur því, sem hann er í norðurhöfum og ann-
ars staðar, þar sem mætti kalla á eðlileg-