Ægir - 15.06.1972, Blaðsíða 12

210
ÆGIR
heildartala komin upp í 70% en í ókyn-
þroska hluta stofnsins er hún nokkuð
lægri eða um 50%. Aukning dánai’tölunn-
ar hefur haft ýmiss konar áhrif á stofninn.
T. d. hefur hrygningargeta hans minnkað
um helming síðastliðinn aldarfjórðung. Á
árabilinu 1945—1949 náði þorskurinn að
hrygna að meðaltali 2,5 sinnum á ævi
sinni, en á árunum 1965—1969 hrygndi
hver þorskur að meðaltali aðeins rúmlega
einu sinni um ævina. Þá fer þeim þorskum
stöðugt fækkandi sem ná háum aldri, en
áður kom það ekki ósjaldan fyrir að 17—
18 ára gamlir þorskar leyndust í aflanum,
en nú er það hreinasti viðburður að 18 ára
og eldri þorsk sé þar að finna.
Aflasveiflur í þorskveiðum okkar hafa
ekki verið miklar í samanburði við aðra
þorskstofna eða aðrar fisktegundir eins
og ýsu, ufsa, skarkola og síld. Síðast-
liðna tvo áratugi reyndist minnsti aflinn
nema 345 þús. tonnum en mesti afli var
546 þús. tonn og er hámarksaflinn aðeins
60 % meiri en lægsta veiðin. 1 öðrum þorsk-
stofnum hafa aflasveiflur verið langtum
umfangsmeiri, hámarksafli oft 2—3 sinn-
um hærri en lágmarksaflinn. Sveiflur í
stofnstærð þorskstofnsins okkar hafa ver-
ið svipaðar aflasveiflunum að stærð og
fylgja þær aflanum þannig, að afla-
hámarkið er 7—8 árum eftir stofnstærð-
arhámarki. Þessi mismunur stafar af því,
að þegar sterkur árgangur fæðist, er hann
ekki strax kominn inn í veiðanlega hluta
stofnsins. Tökum dæmi: I ársbyrjun 1967
er áætlað að stofninn hafi verið um 860
milljónir einstaklingar á aldrinum 3 ára
og eldri. Aflinn það ár var 345 þús. lestir.
Af þessum fiski var árgangurinn frá 1964
langstærstur eða 320 milljónir einstak-
lingar. Árið 1970 er aflinn 470 þús. lestir,
en einstaklingafjöldi stofnsins er kominn
niður í 660 milljónir, eða með öðrum orð-
um, á þessum þremur árum minnkar ein-
staklingsfjöldinn um 23% en aflinn vex
um tæp 40%, vegna þyngdaraukningar
stofnsins, þegar stóru árgangarnir frá
1961 og 1964 vaxa upp.
Athuganir okkar á stofnstærð og ár-
gangastyrkleika sýna, að árgangurinn frá
1964 er sá bezti, sem klakizt hefur út
undanfarna tvo áratugi. Á umræddu tíma-
bili eru tveir árgangar aðrir ágætir, þ. e.
árgangarnir frá 1956 og 1961. Hærri dán-
artala í 1964-árganginum olli því, að þeg-
ar þessir þrír árgangar höfðu náð 4 ára
aldri, var stærð þeirra orðin mjög svipuð
eða um 230 milljónir einstaklingar hver
árgangur.
Sem fjögurra og fimm ára gamlir fisk-
ar voru þeir mikið veiddir og alveg sér-
staklega 1964-árgangurinn. Samkvæmt út-
reikningum okkar sem byggðir eru á afla,
sem barst á land, voru drepnar 40 millj-
ónir af 1956-árganginum, 50 milljónir af
1961-árganginum, en hvorki meira né
minna en 80 milljónir af 1964-árgang-
inum, þegar þessir fiskar voru 4 og
5 ára gamlir. Sem 8 ára gamlir
skiluðu 1956- og 1961-árgangarnir
mjög svipuðum afla á land eða
115.500 tonnum hvor, enda var stofnstærð
þeirra þá mjög svipuð eða um 57 milljón
fiskar hvor árgangur. Endanlegar tölur
um stærð 1964-árgangsins í ársbyrjun
1972 liggja reyndar ekki fyrir enn, en
bráðabirgðaútreikningar mínir sýna, að
varla voru fleiri en 35 milljónir fiska eftir
af þeim árgangi. Ef þetta er nokkuð nærri
réttu lagi og gert er ráð fyrir, að fisk-
veiðidánartalan sé svipuð og undanfarin
tvö ár, má búast við að 1964-árgangurinn
gefi af sér 75.000 tonna afla á þessu ári.
Það er því ljóst, að 1964-árgangurinn kem-
ur ekki til með að gefa af sér það afla-
magn, sem hann hefði getað gert, ef minna
hefði verið drepið af honum sem ókyn-
þroska smáfiski.
Það er samdóma álit fiskifræðinga að ís-
lenzki þorskstofninn sé nú fullnýttur og
aukin sókn muni ekki skila sér í auknum
afla. Þvert á móti mun afli á sóknarein-
ingu minnka við aukna sókn, þ. e. að minni
afli kemur í hlut hvers og eins, og er því
full ástæða að koma í veg fyrir að sóknin
aukist. Langæskilegast væri að draga úr