Ægir - 15.05.1977, Blaðsíða 14

Afkastaaukning loðnuverksmiðja, nýbygg-
ingar og endurbætur
í þeim kafla kemur fram, að um er að ræða
nokkrar verksmiðjur, svo sem þorskmjöls-
verksmiðjur á einum 20 stöðum á landinu, sem
eru að vísu vanbúnar að tækjum til loðnu-
bræðslu, en möguleiki væri að gera þær hæf-
ar til loðnuvinnslu margar hverjar, en þar
sem nefndinni gafst ekki tími til að gera út-
tekt á hverri þessara verksmiðja fyrir sig, né
meta aðstæður og ástand á stöðunum, og það
er sérstaklega tekið fram í skýrslunni, að frek-
ari rannsóknar sé þörf, þá er þessi kafli ekki
birtur hér í Ægi. Um þetta segir svo í nefnd-
arálitinu:
„Mat á aðstæðum og ástandi á hverjum
stað, er að sjálfsögðu mikið verk og útilokað
að framkvæma það á stuttum tíma. Nokkrar
af þessum verksmiðjum eru þó sýnilega mun
nær því að geta tekið á móti loðnu til vinnslu
en aðrar. Þetta eru verksmiðjurnar, sem hafa
uppsett flest öll tæki til feitfiskvinnslu, en
vantar ýmist einstakar vélar eða minniháttar
lagfæringar á búnaði og aðstöðu".
Fjallað er síðan lauslega um þær verk-
smiðjur, sem helst komi til greina að endur-
bæta og síðan um hagkvæmni bygginga
nýrra verksmiðja.
í þessum hugleiðingum um byggingu nýrr-
ar og fullkominnar loðnuverksmiðju er m.a.
sagt:
„Almennt séð hlýtur að vera mjög æskilegt
að íslendingar eignist fullkomna loðnuverk-
smiðju með öllum búnaði er svari þeim kröf-
um, sem gerðar eru nú, m.a. til þess að það
verði ekki áfram deiluefni árum saman, hvort
íslenskar fiskmjölsverksmiðjur geti staðist
samanburð við sams konar fyrirtæki erlendis".
1 sambandi við byggingu nýrra verk-
smiðja eða endurbætur þeirra sem fyrir eru,
er í lok slcýrslunnar vitnað í yfirlitsgerð, sem
Þjóðhagsstofnun vinnur að og er um rekstur
fiskimjöls- og loðnuverksmiðja á árunum
1972—75 og segir svo í skýrslunni:
„Það kemur einnig fram í þessu yfirliti Þjóð-
hagsstofnunar að tiltölulega mjög lítið er hægt
að greiða í afborganir og stofnlánavexti og ný-
byggð verksmiðja væri mjög fjarri því að
geta „borið sig“ jafnvel með tiltölulega miklu
hráefnismagni. Þannig yrði það mikið vafa-
mál, hvort það væri hagkvæmt fyrir veiðarn-
ar og hráefnisseljendur að stofnað yrði til
aukinnar löndunarmöguleika með því að reisa
nýjar verksmiðjur meðan skuldabyrði þeirra
væri reiknuð með í heildarafkomu verksiniðj'
anna.
í útreikningum Þjóðhagsstofnunar er lögð
mikil áhersla á áhrif bættrar mjölnýtingar a
afkomu verksmiðjanna. Þetta atriði er aug'
ljóslega mjög háð hráefnismagni og undU"
strikar nauðsyn þess, að stuðla að endurbótutn
á tækjakosti verksmiðjanna og öðrum aðgei'ð'
um til aö auka mjölnýtinguna."
Útdráttur úr ályktum og tillögum
Gengið er út frá því að ársaflinn af loðnu
verði 1 milljón tonn á næstu árum og að veið'
ar verði stundaðar 6—9 mánuði ársins.
Hvorki virðist þurfa að fjölga nótaveiði'
skipum landsmanna né stækka þau til að veiða
það magn samtals sumar og vetur.
Heildarafkastageta íslenskra ioðnuverk'
smiðja er einnig nægileg til að vinna úr
milljón tonna af loðnu auk úrgangs frá ann'
arri fiskvinnslu og fyrirsjáanlegs magns a
kolmunna og spærlingi.
Ætla má að loðnuaflinn í ár gæti orðið un’
700 þúsund tonn, 500 þús. tonn í vetur og
200
þúsund tonn næsta sumar og haust, án nok
urra sérstakra aðgerða annarra en lítils ha
ar flutningastyrkja til siglinga veiðiskipa n1e
eigin afla.
Hráefnisgeymslur eru víðast hvar alltof n
ar og ekki í samræmi við afkastagetu ver
smiðjanna. Lagt er til að allar verksmiðJ11^
stefni að því að byggja upp hráefnisgeyms1^.
sínar til eins mánaðar vinnslu. Með því m® ^
mætti auka aflamagn um 200 þús. tonn,
því að fylla þrær aðeins einu sinni.
Skipulag flutninga á loðnu frá veiðisv®^
um til fjarlægra verksmiðja er brýnt van
mál. Nefndin leggur til að unnið verði að Sf
tölfræðilegs ,,módels“ fyrir siglingar vel^
skipa með eigin afla í því skyni að stuðla ^
auknum heildarafla. Ennfremur er álitið na
synlegt að gera tilraun til flutninga á 1° ^
með flutningaskipi síðari hluta þessa arS’„A()
vel tekst til, má ætla að eitt 4.000—
lesta flutningaskip geti aukið veiðiinagnið
80—100 þúsund tonn á sex mánuðum.
lagningu loðnunnar skuli hagað eftir því nV gt
landað er í flutningaskip, til verksmiðju n ,
miðunum eða fjarlægari verksmiðju og
tekið tillit til fjarlægðar frá miðunum.
172 — Æ G I R