Ægir - 01.01.1979, Blaðsíða 16

okkar í ár verði nokkru minni en í fvrra. liklega 310-
315 þús. lestir á móti 330 þús. lestum á árinu 1977.
Þorskafli erlendra fiskiskipa verður væntanlega 8-9 þús.
lestir á árinu, en var um 10.5 þús. lestir 1 fyrra.
Tölur undanfarinna ára sýna minnkandi þorskafla á
fslandsmiðum þegar á heildina er litið. eða úr 473 þús.
lesta á árinu 1970 í 340 þús. lestir á s.l. ári. enda þótt
okkar eigin þorskafli hafi aukizt og hafi verið meiri á
s.l. ári og í ár en nokkru sinni fyrr.
Raunar hefur langtímaþróunin verið sú. að þorskafli
hefur minnkað á íslandsmiðum allar götur frá 1953
1955. Spurningin 1 þessu efni er raunar sú. hvort ekki
var farið að ganga á íslenzka þorskstofninn þegar á
seinni hluta sjötta áratugsins. Ríkulegar göngur frá
Grænlandi rugluðu okkur e.t.v. í ríminu. Sú lind virðist
hafa þorrið, a.m.k. í bili, um og eftir 1970.
Ég hefi ekki að ástæðulausu dvalið nokkuð við þessa
þróun þorskveiða, svo mikilvægur sem þorskstofninn er
og þorskveiðar fyrir sjávarútveginn og þjóðarbúið.
Ég tel líka. að þróun undanfarinna ára og reynsla hafi
kennt okkur margt. Við höfum sveiflast frá bjartsýni 1
sambandi við útfærslu í 50 og 200 mílur, - að brotthvarf
útlendinga mundi leiða til mikillar aukningar eigin afla
þorsks og annarra botnlægra tegunda, jafnvel í 700 þús.
lestir, - og til mikillar svartsýni er svörtu og bláu skýrsl-
urnar komu út. Við óttuðumst mjög með réttu minnkandi
hrygningarstofn þorsks. Þó hefur reynslan kennt okkur
tvennt, - annað er hið augljósa, að lítill hrvgningar-
stofn hefur í för með sér lélegan þorskafla á S og SV landi,
og vissulega er það ein meginástæðan fyrir lélegri afkomu
báta og vinnslustöðva á því svæði og þeirra er að þessum
atvinnuvegi starfa.
Hitt var ekki eins augljóst. að lítill hrygningarstofn gæti
gefið af sér jafngóða árganga fisks og dæmin frá 1976 og
1978 sanna.
Vandamál þau, er glíma þarf við eru því ekki síður
félagsleg og efnahagsleg en líffræðileg. þ.e. að finna
skynsamlegar leiðir til að efla svo hrygningarstofninn. að
afkoma byggðarlaga sunnan og vestanlands batni, jafn-
framt því, að sæmilegir hrygningarstofnar auka á öryggi
fyrir viðgangi stofnanna - án þess þó að raska um of
afkomumöguleikum fyrirtækja og fólks í öðrum lands-
hlutum.
Þetta er eins og ég gat um ekki sízt félagslegt og
efnahagslegt vandamál.
Reynslan virðist líka sýna a.m.k. fram að þessu, að með
núverandi sókn og veiðitilhögun náum við ekki að rétta
hrygningarstofninn við og megum því búast við rninni
göngum fisks á hrygningarstöðvarnar en áður þekktust,
eins og að framan greinir t.d. um árið 1970.
Við verðum að gera okkur grein fyrir því, að hverja
leið sem við veljum til takmörkunar á afla, verðum við
að færa fórnir.
Flotinn sem við beitum í dag til veiða botnlægra teg-
unda er of stór miðað við afrakstursgetu stofnanna eða
öllu heldur, 480 500 þús. lestir af botnlægum tegundum
er of lítið fvrir þann flota. sem þessar veiðar stunda.
Ég hef alltaf litið svo á. að tillögur fiskifræðinga um þorsks-
afla. þ.e. 275-280 þús. lestir á ári. miðuðust við hraða
uppbyggingu þorskstofnsins. Jafnframt hefi ég litið svo á, að
stjórnvöld hafi undanfarin ár sett sér sama markmið, en
því átti að ná 1 lengri tíma. Mér sýnist. að stjórnvöld
hafi stefnt að 315-320 þús. lesta ársafla.
Tillögur Fiskiþings frá 1 fyrra miðuðust við tiltölulega
hraða uppbyggingu hrygnihgarstofnsins. Jafnframt var
bent á leiðir til að beina sókn fiskiskipa. cinkum togarn.
til veiða annarra fisktegunda, svo sem karfa og ufsa. á
þeim tíma árs. þegar hagkvæmast er að sækja í þá. án þess
þó að grípa til beins kvótafyrirkomulags eða annarra
óæskilegra beinna stjórnunaraðgerða.
Tillögur Fiskiþings miðuðust við svipaðan heildarafla
botnlægra tegunda og verið hefur. en hinsvegar annarrar
aflaskiptingar. Þótt afli botnlægra tegunda hefði re\nzt
nokkurn veginn hinn sami, megum við ekki loka augum
fyrir því, að verðmætahlutföll hefðu raskazt bæði inn á
við svo og útflutningsverðmæti.
Tillögur Fiskiþings beindust að því að nýta til fulls
vannýtta fiskstofna til þess m.a. að liggia ekki undir
ámæli erlendis frá og ásókn erlendra þjóða í að fá að
nýju aðgang að fslandsmiðum til að nýta umframafla.
Ef gráa skýrsla Hafrannsóknastofnunar er lögð til
grundvallar hámarksafla á næsta ári. að tilliti leknu til
lakara ástands karfastofnsins, sýnist mér, að afli botn-
lægra tegunda á næsta ári. að kolmunna og spærlingi
undanskyldum. megi samkvæmt skýrslum ekki fara frani
úr 470 til 475 þús. lestum. eða jafnvel 465 470 þús. lestum.
ef við finnum ekki leiðir til að hagnýta kolastofninn betur
en hingað til. Þetta er nokkru rninni afli en á s.l. ári.
Ákveðið hefur \erið. að umræður á þessu Fiskiþingi
snúist um þennan vanda m.a. Reynt verður að gera grein
fyrir afrakstursgetu fiskstofna í bráð og lengd. Reynt
verður að sýna brevtingar á sóknargetu fiskiskipastólsins
og núverandi sóknarmætti hans.
Þá verður reynt að gera grein fvrir afkastagetu vinnslu-
stöðva miðað við hráefnisframboð og tiltækt vinnuafl.
Það þykir nauðsynlegt að líta á mál þessi í samhengi
við þurfum að nýta fiskimiðin sem bezt og samrænta
afkastagetu flotans afrakstursgetu fiskstofnanna til langs
tíma. Jafnframt þessu þarf sem mest samræmi að ríkja
milli veiða og vinnsluafkasta í landinu.
Ég vil bera fram þá frómu ósk. að á þessu Fiski-
þingi, eins og raunar ávallt áður. takizt okkur að ræða
málin málefnalega. byggja niðurstöður okkar á þeim
beztu upplýsingum. sem fyrir liggja og gera ályktanir.
sem geta orðið til að tryggja hagsmuni sjávarútvegs-
manna um land allt. Hérerusamankomnirfulltrúarveiða
og vinnslu úr öllurn landshlutum. Fiskiþing er því sá
bezti vettvangur sem völ er á til að ná þessu markmiði.
Þar með lýsi ég 37. Fiskiþing sett.
4 — ÆGIR