Ægir - 01.11.1979, Side 37

stærðum), sem hafa tölfræðilega dreifingu á svo-
nefndan logaritmiskan normalhátt. Meðalgildi
^alnanna er 1 en kvaðratfrávik margfaldarans við
sókn er valinn með hliðsjón af nákvæmni aflaspáa
Hafrannsóknastofnunar á liðnum árum (sjá töflu
2 í áðurnefndri Ægisgrein Sigfúsar A. Schopka).
Kvaðratfrávik nýliðunarmargfaldarans byggist á
lauslegri athugun á nýliðunartölum áranna 1955-
1975 (sbr. mynd 6).
Þorskveiðistjórnun eftir þessum forsendum var
utreiknuð og nær hver prófun yfir tíu ára tímabilið
1978 - 1987. Mynd 8 gefur yfirlit yfir útkomu 20
slíkra tilrauna. Koma þar bæði fram meðaltalsgildi
svo og bil til beggja handa er samsvara tvöföldu
staðalfráviki úr þessum tilraunum. Má þá segja, að
það heyri til sjaldgæfra undantekninga, að tilrauna-
Stldi sóknar, afla eða tekjuframlags lendi utan við
þetta bil.
Athyglisvert er, að æskilegasta sóknargeta flotans
(sem að framan var lögð að j öfnu við flotastærðina)
®tti að vera nokkru meiri skv. þessum hermireikn-
’ttgum en áðurnefnd grunnniðurstaða benti til. Er
þetta eðlileg afleiðing aukinna sveiflna í sókn.
í umræddum tilraunum með æskilega stjórnun
þorskveiða er gengið út frá því, að stjórnunin sé
sveigjanleg og byggð á (fullkominni) þekkingu á á-
standi þorskstofnsins á hverjum tíma. Augljóslega
er ávinningur af slíkum sveigjanleika. Þennan
ávinning má meta. I því skyni voru áðurnefndar 20
Hlraunir með stjórnun veiðanna tímabilið 1978-87
endurteknar, þó þannig að áformuð sókn á hveiju
óri var sú, er grunnniðurstaðan títtnefnda gaf til
kynna, þ.e.a.s. henni var fylgt blint. Sveigjanlega
stjórnunin skilar öll árin meiri tekjum og nemur
tnismunurinn á núvirði umræddra 10 ára nær 50%.
Með nokkrum sanni má segja, að hér endurspeglist
avinningur af skynsamlegri stjórnun fiskveiða, sem
byggði á traustri þekkingu á öllum þáttum atvinnu-
Vegarins. Og er hér þó um vanmat að ræða, því að
þ'n fastmótaða stefna, sem fólst í grunnniðurstöð-
unni, miðast við skynsamlegustu ákvarðanir við
uPphaf áætlunartímabilsins.
Alyktanir og lokaorð
í grein þessari hefur verið reynt að gefa ítarlegt
yfirlit yfir útreikninga höfundar á því, hver sé æski-
legasta stefna varðandi sókn í þorskstofninn á kom-
andi árum. Forsendur hafa verið kynntar og bent á
afleiðingar af hugsanlegum skekkjum í hverri og
einni þeirra. Þá hefur verið leitast við að fylgja
eftir ímyndaðri stjómun veiðanna, sem tæki mið af
niðurstöðum slíkra reikninga, en þá jafnframt tekið
tillit til nokkurra sveiflukenndra umhverfis- og
stjórnunarþátta.
Það ætti því að vera á færi lesenda að draga sínar
ályktanir um niðurstöður þessara reikninga. Engu
að síður leyfi ég mér að grípa fram fyrir hendur les-
andans og benda á eftirtalin ályktunaratriði:
1. Miðað við þær forsendur, sem réttastar þykja,
virðist afararðbært fyrir þjóðarbúið í heild að
dregið sé úr sókn í þorskstofninn á u.þ.b. þrem-
ur ámm niður í um 70% af því sem hún hefur verið
seinustu ár.
2. Hugsanlegar skekkjur í einstökum meginfor-
sendum fá ekki raskað niðurstöðunni um 30%
sóknarminnkun nema lítillega.
3. Unnt virðist að dreifa sóknarsamdrættinum
skv. lið 1 á nokkm lengri tíma (5-7 ár), en er
fjárhagslega því aðeins réttlætanlegt að óbeinar
afleiðingar af tímabundnum samdrætti í þorsk-
veiðum vegi mjög þungt.
4. Sú niðurstaða sem bent er á í lið 1 byggir á bestu
tiltæku þekkingu um ástand þorskstofnsins í
ársbyijun 1978. Hún er því aðeins markmið,
sem endurskoða bæri í sífellu. Reiknitilraunir
sýna, að ýmsar sveiflukenndar aðstæður gætu
valdið því að æskilegasta sókn t.d. á árinu 1985
yrði, þegar á reyndi, á bilinu 40%-80% af því
sem hún var í lok tímabilsins 1974-1977.
5. Ekki er unnt að draga tölulegar ályktanir um
æskilegustu flotastærð á grundvelli umræddra
reikninga. Vegna aukins afla á sóknareiningu er
þó ljóst að samdráttur þorskveiðiflotans ætti að
vera minni en sóknarinnar.
Jafnframt virðist arðbært að geta gripið til auk-
innar sóknar í góðærum, þ.e. sóknargeta flot-
ans ætti að vera nokkm meiri en áætluð sókn. Á
hinn bóginn verður að draga þá ályktun af
reikniniðurstöðunni, að veiðiflotinn var þegar
1977 orðinn meir en nógu stór.
6. Ábati virðist vemlegur af sveigjanlegri stjórnun
sóknar, ef hún byggist á haldgóðri þekkingu.
Bent hefur verið á ýmsa hugsanlega skekkjuvalda
í útreikningum þessum. Auk þeirra, sem nefndir
hafa verið, gætu eftirtalin atriði komið til álita:
1. Hugsanlegar em skekkjur í fleiri en einum for-
senduþætti, sem allar hnigju í sömu átt.
Nokkur slíkur samtvinningur skekkja hefur
verið prófaður. Gefa þær tilraunir ekki tilefni
til endurskoðunar á meginniðurstöðum. Seint
ÆGIR — 665