Ægir - 01.04.1983, Blaðsíða 40

Jónassen sagði: „Hér á dögunum kom hingað
þýzkur maður á gufuskipi. Hann fór útí flóann
og reyndi með botnvörpu. Sópaði hann þá öllu,
sem í botninum var og skemmdi vörpuna. Ég
talaði við mann, sem fór út með honum héðan og
sagði hann, að varpan hefði sópað hinum minnstu
murtum, auk heldur öðru ..."
Þrjár breytingatillögur komu fram við frum-
varpið og miðuðu þær allar að hækkun sektar-
ákvæða.
Frumvarpið að fyrstu botnvörpulögunum var
stjórnarfrumvarp og Jón eignar stjórninni frum-
kvæðið, en það var aftur á móti hjá Magnúsi
Stephensen, svo sem bert kemur fram í greinar-
gerðinni, þar sem segir, að þessi veiðiaðferð eyði
fiskinum og spilli viðkomunni og ástæða sé til að
óttast, að farið verði að nota þessa veiðiaðferð og
,,hefur því þótt réttast, eins og landshöfðingi hefur
lagt til (undirstrikun min) að fara þvi fram, að
lögleidd verði á íslandi ... lög er banna þá veiðiað-
ferð . . .“
Rétt um 100 síður bókarinnar af 237 alls, fara
undir umfjöllun um fiskveiðideilurnar 1896—97
og landhelgissamninginn 1901. Öll sú umfjöllun er
nýstárleg og kemur eflaust mörgum íslenzkum les-
anda á óvart.
Jón fjallar ítarlega um hinn munnlega samning
sem þeir gerðu með sér Atkinson flotaforingi og
Magnús Stephensen, landshöfðingi, og sýnir framá
að hlutur Magnúsar var góður; hann hélt vel á spil-
unum. Bretar leiddust til að viðurkenna þörf ís-
lendinga á friðun Faxaflóa, og neituðu henni aldrei
eftir þetta, heldur vildu ná fram skiptum á Faxa-
flóa og Suðausturlandsmiðum, það er, fá að sækja
á kolamiðin fyrir Suðausturlandinu, sem íslend-
ingar nýttu þá ekkert. Danir lögðust gegn þessum
skiptum, því þeir vildu knýja fram heildarsamning
við Breta og alls ekki hleypa þeim inn í landhelgina
neins staðar við landið. Fyrir íslenzku alþingis-
mönnunum snerist málið hins vegar alla tið mest
um Faxaflóa.
Svo vel sem mér líkar öll frásögn Jóns og um-
fjöllun af viðskiptum þeirra Atkinssons og Steph-
ensens og jafnframt aðdragandanum að landhelg-
issamningnum 1901, þá er ég hissa á, að Jón skuli
ekki fjalla um frumvarp það, sem nokkrir merkir
alþingismenn báru fram á þinginu 1899.
Þetta frumvarp sýnir, hve margir alþingismenn
voru reikulir í landhelgismálunum og vildu ná
samningum við Breta.
í frumvarpinu var lagt til að leigja landhelgina
fyrir Suðausturlandinu (milli Hjörleifshöfða
Vestra-Horns) gegn 100 sterlingspunda gjaldi n
skip, en í staðinn áttu Bretar að kaupa af okkur
sauðfé á fæti.
Við íslendingar höfum kallað landhelgissanin'
inginn 1901, ,,svínakjötssamning“ og þá átt viOj
að Danir hafi samið okkur íslendingum í óhag u
að geta selt Bretum svínakjöt, en hins vegar höfunl
við verið hljóðir um það, að merkir þingme1111
okkar, vildu leigja landhelgina gegn kaupum Breta
á sauðum.
Það er nauðsynlegt að hafa þetta frumvarp 1
huga, þegar að því kom að samið var við Breta an
mótmæla af okkar hálfu, íslendinga, sem vissu ntl1
samningsgerðina. íslendingar vildu sem sagt ekk1
síður en Danir ná samningum við Breta.
Frumvarpið var að vísu kolfellt en að það skýW
vera borið fram, skýrir að nokkru afstöðu alþtn§lS
til samnings þess, sem Danir gerðu 1901. Það vorn
engin mótmæli höfð uppi.
Þá getur Jón ekki heldur frumvarpanna, senl
komu fram á þinginu 1901, en þau voru fjögnr’
þótt ekkert yrði að lögum. Nú er frá þvi að segja;
að með samningum 1901, náðist veruleg friðun a
árabátamiðunum víða við landið og það var ekk>
fyrr en vélbátaöld hófst, að í ljós kom, hvers'-1
ófullnægjandi 3 sjóm. landhelgin var okkur
lendingum og þá byrja menn af fullum krafti n
finna samningum allt til foráttu. Eitt var það, a
hann hefði ekki verið lagður fyrir alþingi, svo sent
stjórnarskráin 1874 gerði ráð fyrir að væri um ö
mál, sem ,,sérstaklega“ snertu ísland. JafnfratTl1
var þvi haldið fram, að Danir hafi farið á bak vt
alþingi í samningsgerðinni. Þingið hafi ekki vita
hvað var að gerast.
Ég hef aldrei pælt í allri þvælunni um þennan
samning, heldur talið hann eðlilegan miðað V1
tímann. Þetta var sá samningur sem gilti með fis^
veiðiþjóðum við Norðursjó nær óbreyttur og Þaf
með þriggja sjóm. landhelgi.
Jón Þ. Þór gefur skýra og læsilega grein fyr'r
öllu málinu í bók sinni.
Hann bendir á að Danir voru einnig að semJa
um landhelgina fyrir Færeyinga og reyndar aÞa
danska þegna, en ekki ,,sérstaklega“ fyrir íslanCÍ'
og í annan stað kunni þeir að hafa túlkað þntta
orðalag ,,sérstaklega“ sem ,,einungis“ fyrir
ísland.
Þá bendir Jón á, að stjórnin lagði fram frur11
200 — ÆGIR