Ægir - 01.08.1985, Qupperneq 58

Heildarniðurstööur: Ef niðurstöður mælinga á
siglingu og togi eru yfirfærðar á líklegt úthalds-
mynstur skipsins, rafmagnsframleiðsla tekin með,
fæst aðolíunotkunin minnki um rúm 20% viðskrúfu-
breytinguna mið'að við sömu beitingu á skipi.
Arðsemi: Breytingarnar kostuðu 2-2.5 milljónir
ísl. kr. Miðáð við meðalolíunotkun skipsins árin
1982 og 1983 hefur olíukostnaður á ári verð 13.5
milljónir kr. (300 úthaldsdagar), gengið út frá olíu-
verði þegar skipið kom úr breytingum (febr. 1984). Ef
reiknað er með aðolíunotkunin minnki um 20% fæst
að olíureikningurinn lækkar um 2.7 milljónir kr.
Samkvæmt því ætti það vart að taka nema 1 ár að
borga breytinguna.
Möguleikar í skrúfubreytingum
Ekki er úr vegi að gera úttekt á skrúfuþættinum í
íslenskum fiskiskipum. Nærtækt er að taka fyrir
skuttogaraflotann, bæði þarsemfyrirliggjafullnægj-
andi upplýsingar um skrúfustærðir þessara skipa í
lýsingum Tæknideildar, svo og notar þessi floti um
% hluta af allri olíu til fiskiskipa. í athugun hér á eftir
verða teknir fyrir tveggja þilfara skuttogarar, með
mestu lengd yfir 40 m og vélarafl yfir 1200 hö.
Miðað er við flotann eins og hann var í ársbyrjun
1984, samtals 95 skip.
Mikilvægustu skrúfuþættirnir eru þvermál og
snúningshraði, svo og skrúfuhringurinn þegar tog-
skip á í hlut. Samspil hinna ýmsu skrúfuþátta er
nokkuðflókið, ogtil þess að sýna, áeinfaldan mynd-
rænan hátt, áhrif nokkurra þeirra, verður að fastsetja
aðra. Með því að gera kröfu um ákveðna skrúfu-
spyrnu, ákveðinn toghraða, og ákveðna skrúfugerð,
þ.e. blaðfjölda, flatarmálshlutfalI o.fl., ertil dæmis
unnt að búa til tiltölulega einfalt línurit. Línurit VI og
VII eru búin til á þennan hátt, annars vegar fyrir
skrúfu í hring, og hins vegar án skrúfuhrings. Á línu-
ritunum koma fram ferlar sem sýna aflþörfina, sem
þarf til að uppfylla þau skilyrði sem sett voru um
skrúfuspyrnu og toghraða, við mismunandi þvermál
og snúningshraða skrúfunnar. Á línuritið eru einnig
teiknaðir ferlar fyrir ákveðna skrúfuskurði. Glöggt
má sjá hve aflþörfin (öxulhestöfl) eykst með vaxandi
snúningshraða og minnkandi þvermáli, og á ein-
faldan hátt má segja að hagstætt sé að vera neðarlega
til hægri á línuritunum, en óhagstætt ofarlega til
vinstri.
Til þess að fá nokkra hugmynd um skrúfuþáttinn í
togaraflotanum má merkja skipin inn á viðkomandi
línurit, út frá þvermáli og snúningshraða fyrir sér-
hvert skip, og fá þannig legu þeirra gagnvart ferlun-
um. Af þessum 95 skipum eru 72 með skrúfuhring'
en 23 án hrings. Mögulegt er að flokka skuttogara
flotann eftir ýmsum leiðum, sem dæmi eftirsmíða
landi, smíðaári, vélaframleiðanda o.fl.
Umrædd 95 skip skiptast eftir smíðalandi á eftirfar
andi hátt:
Noregur skip 32
ísland 16
Pólland 15
Spánn 11
Japan 10
Frakkland 5
Önnur lönd 6
Á línuritum VI og VII eru skipin aðgreind ett'
smíðalöndum, og tekið tillit til skrúfuhringsbrey
inga, sem áðureru nefndar. Mestur hluti norsku skip
anna, eða um 29 skip, liggja ofarlegatil vinstri á l'nU
ritunum, þ.e. í óhagstæðari svæðunum. Ef íslens
skipin eru skoðuð þá lendir um helmingur af fjöld3
óhagstæðari svæðunum. Pólskbyggðir skuttogar
lenda allir í hagstæðari svæðunum á línuritunum-
Um spænsku og frönsku togarana má segja Pa
sama, að þeir lenda í hagstæðari svæðunum, þ-e'
viðunandi snúningshraði og tiltölulega hagsta2,
þvermál. Japönsku togararnir tíu eru hins vegar ‘
mörkum svæðanna. Af skipum smíðuð í öðrun1
löndum (6 skip) falla fjögur þeirra í óhagstæðarl
svæðin, þar af eru tvö þeirra nýleg, smíðuð sk •
norskri hönnun. Flestir íslensku togaranna seíl1
flokkast í óhagstæðari svæðin eru einnig n°rS
hönnun. Rétt er að undirstrika að áðurnefnda
skrúfuhringsbreytingar hafa í sumum tilvikum orsa
að flutningi úr óhagstæðara í hagstæðara svæði
flokkaskiptingunni hér að framan, en hafa ber í huga
að ekki er umfangsmikil breytingaðsetja skrúfuhrinS
á skip eftirá
Ef smíðaár er tekið inn í myndina kemur í lj°s
að
meirihluti skipanna, sem lenda í óhagstæðu svæ
unum, eru smíðuð (eða samið um þau) í uppha
skuttogaratímabilsins, snemma á áttunda ara
tugnum.
Flokkun eftir vélaframleiðanda vekur ef til vill UPP
þá spurningu: Hvers vegna eftir vélaframleiðenduU
-hvað hefur það meðskrúfuþáttinn aðgera? Þvíer 1
að svara að í sumum tilvikum framleiðir vélafran1
leiðandinn skrúfubúnaðinn sjálfur og í öðrum rl
vikum velur hann og sér um að útvega
allan
skoð'
„pakkann". Af þeim fjölda skipa, sem hér er
aður (sbr. línurit) kemur í Ijós að fjórðungur þeirra,
eða 23 skip, er með Wichmann aðalvél. Af þessun1
23 skipum liggja 20 í óhagstæðari svæðunun1'
ÆGIR-478