Ægir - 01.08.1985, Blaðsíða 61

I rapnangreidnar reynslutölur hafa reynst áreiðan-
gar °g almennt óveruleg frávik frá þeim miðað við
1P ' eðlilegu úthaldi.
ott rétt hönnun skrúfunnar sé einn mikilvægasti
b >.?r'nn ' orkusparandi aðgerðum er rétt að hafa
nugfastað það erhægt að beita hagkvæmu skipi
°iagkvæman hátt m.t.t. olíunotkunar. Dæmið
kvæ líb snúist á hinn veginn að skip með óhag-
skrúfu getur náð árangri m.t.t. olíunotkunar.
sk- ott dæmi um hagkvæma beitingu eru systur-
o |P'u "^ettbakur og Svalbakur EA, sem eru með
Jl^^Skvæmustu skipunum að teknu tilliti til vélar-
Vl °8 stærðar. Þau liggja nokkuð ofarlega á línuriti
l ^0annaður skrúfuhraði 250 sn/mín), en er beitt
annig á togi að skrúfuhraði er um 165 sn/mín.
^að veldur?
k ^nasir kunna að spyrja-hvað veldur því að skrúfu-
ari væmnin er ekki betri en raun bervitni? Við þess-
Ve ,SpUrnin8u er ekki einhlítt svar, en hér á eftir
_ r ,Ur fjallað um nokur atriði, sem skýra þetta að
nokkru leyti.
Staðreynd er að um helmingur umræddra 95 skipa
0ru ^°min í flotann, og/eða verið samið um smíði
ár | |UP beirra, áður en fyrsta orkukreppan skall á í
ÓL 1973. Engu að síður komu togarar seinna með
na§kvæma skrúfu.
sk afn®rnestur hluti skuttogaranna með hraðgenga
k ru u meðtiltölulega litlu þvermáli, eru togarar með
Un ^en§ar vélar og beintengda skrufu (án niðurgír-
Befr^..^n hafðí beintengda drifið sértil ágætis?
n öxulnýtni (um 3%), þar sem gírnum er sleppt,
|. odýrari fjárfesting, þar sem umframkostnaður
þUr' gk og stærri skrúfu.
síð 6r ^nnnara en frá þurfi að segja, að gömlu
ge Ut°gararnir (nýsköpunar) voru með mjög hæg-
þvn§a si<rúfu (120 sn/mín hámark) og mikið skrúfu-
fraerrnab um 3.43 m sé tekið mið af upplýsingum
drifn°kkrurn Þeirra- í skipum þessum var beintengt
síð ’ enc*a gufuvélin mjög hæggeng. Kynslóð síðustu
25Uto8aranna (1960) voru með til samanburðar
niál Sn/rn'n skrúfuhraða og um 2.75 m skrúfuþver-
uÞn SV° a^ ^v' sest snúningshraðinn er kominn
vér °8 bvermálið niður, enda er hæggenga diesel-
^n ^ornin til sögunnar og beintengt drif.
sku vissan hátt má segja að tilkoma fyrstu minni
nýi °8aranna hafi veirð endurnýjun bátaflotans, og
ákv^ir og notaðir skuttogarar frá Noregi verið
ske 'n bróun nótaskipa sjöunda áratugarins yfir í
loe 08ara með gjörbreyttu fyrirkomulagi, en skrokk-
n °g skrúfuþættir hliðstæðir. Stærstur hluti nóta-
skipanna kom frá Noregi eins og kunnugt er.
Algengur skrúfuhraði nótaskipanna var 350-375 sn/
mín og mörg þeirra með beintengda skrúfu.
/Etla mætti að orkukreppan fyrri, sem kemur fram
hérlendis í árslok 1973, hefði haft einhver áhrif í þá
átt að huga betur að skrúfuhagkvæmninni. Hins
vegar höfðu aðgerðir stjórnvalda þau áhrif, með
stofnun olíusjóðs fiskiskipa, að á því tímabili sem
skuttogarar hafa verið í rekstri hér, hefur olíuverð,
borið saman við fiskverð, aldrei verið hagstæðara en
frá ársbyrjun 1974 til ársbyrjunar 1976 (sjá línurit
IX). Þannig þurfti sem dæmi um 240 kg af þorski til
að borga 1000 I af gasolíu á fyrri hluta ársins 1973,
árið sem flestir skuttogararnir bætast í flotann, ívið
hagstæðara hlutfall árið 1974, en mun hagstæðara
síðasta tímabilið sem olíusjóðurinn var starfræktur,
eða um 140—150 kg pr. 1000 I.
Umræddur stuðull, kg þorskurfyrir hverja 1000 I,
hækkar snarlega þegar olíusjóðurinn er aflagður, en
er þó tiltölulega lár samanborið við það sem verður
við innreið orkukreppunnar síðari árið 1979.
í kjölfar orkukreppunnar síðari beindist athyglin
meira að svartolíubrennslu (notkun ódýrara elds-
neytis), sem var þó hafin í litlum mæli áður. Á miðju
ári 1979 þegar breytingatímabil yfir í svartolíu-
brennslu stóð sem hæst er svartolíuverð óvenju hag-
stætt (undir hálfvirði) miðað við gasolíu.
Um það verður vart deilt að mælingar um borð í
skipum og notkun olíurennslismæla opnuðu betur
augu manna fyrir lítranotkuninni (en áður var meira
hugsað í krónum og prósentum af aflaverðmæti) og
hvernig notkunin skiptist og breyttist við mismun-
kg/1000 litrar
1000 ..
800
I I I I l l i I I i l I i
72 74 76 78 80 82 84 Ár
Línurit IX. Samband fiskverðs og gasolíuverðs 1972-1985,
janúar og júlímánuður ár hvert.
481 -ÆGIR