Ægir - 01.08.1985, Blaðsíða 62

andi beitingu skipsog vélbúnaðar. Eðlilegt verðurað
telja að þessi vitneskja beindist fyrst að bættri orku-
nýtni í rekstri skipa (rekstrarþættir), en beinar
aðgerðir í breytingum (hönnunarþættir) skipanna til
að bæta nýtnina kæmu síðar, enda um fjárfestingu
að ræða.
Það hljómar vart undarlega, að Norðmenn riðu á
vaðið í róttækum breytingum á skrúfubúnaði fiski-
skipa, með hliðsjón af úttekt á skrúfuþættinum í kafl-
anum hér að framan. Einn samstarfsaðili í samnor-
ræna verkefninu, Fiskeriteknologisk Forsknings-
institutt (FTFI) fylgdi þessum breytingum eftir með
mælingum á nótaskipinu Harjan fyrir og eftir breyt-
ingar í júní 1981 og janúar 1982. Róttækar breyt-
ingar voru gerðaráskrúfuþvermáli ogsnúningshraða
(sjá mynd 8) og ávinningur í olíunotkun reyndist
mikill. Rétter þó að undirstrika að í Harjan þurfti ekki
að gera neinar breytingar til að koma stórri skrúfu
fyrir (eins og í Júlíusi Geirmundssyni o.fl. skipum),
plássið varfyrirhendi. En hvers vegna?Jú, Harjan var
gamall hvalfangari, upphaflega með hæggenga
gufuvél og stóra skrúfu. Síðar er honum breytt í nóta-
veiðiskip á sjöunda áratugnum (eins og mörgum
öðrum norskum hvalföngurum) og fær hæggenga
dieselvél, 375 sn/mín, og þar af leiðandi tiltölulega
litla skrúfu. Önnur samanburðarmfing, sem FTFI
gerði á skrúfubreytingum sem liður í samstarfsverk-
efninu, var í skuttogaranum Dagný Kristin, en í því
skipi þurfti að gera breytingar á afturskipi vegna
skrúfuskipta.
Mynd 8: Nýja oggamla skrúfan í Harjan - (Nyt Om Oliefisk-
projektet nr. 1).
Lokaorö:
verið
Eins og fram hefur komið gæti skrúfunýtnin
betri í talsverðum hluta togaraflotans. Að beiting^
skrúfunnar frátaldri verður nýtnin ekki bætt ne
með ákveðnum breytingum á skrúfubúnaði og
afn-
litlu
vel skipi. Hraðgengu skrúfurnar með tiltölulega
þvermáli eru að langmestu leyti í skipum án niðurg
unar og skrúfupláss yfirleitt takmarkað. I Pe
skipum eru breytingarnar að sjálfsögðu umran&
mestar. í skipum sem eru með niðurfærslugir
skrúfu, er í mörgum tilvikum hægt að bæta nýtinn^'
og þá oft með tiltölulega einföldum aðgerðum,ta
hjólaskiptum í gír og nýjum skrúfublöðum
breyttri skrúfu. Þá bætir að sjálfsögðu skrúfuhrinS
nýtnina mjög á togi. «a
Áður en ráðist er í skrúfubreytingar þarf að 5k°
dæmið vandlega. Mikilvægt er að hafa glöggar
lýsingar um hvernig skipinu er beitt, tímaskiptino
aðgerða, olíunotkun o.þ.h., og hvaða hIutfalIsleg
olíusparnaði er unnt að ná við skrúfubreytmS1^
Væntanlegur ávinningur í olíukostnaði verður .
skoðast í Ijósi kostnaðar við breytingar og arðsem^
mörgum tilvikum er keyrt á minni snúningshraða
þeim, þar sem fullt afl næst, og því getur mynCVt
breyst verulega í mati á olíusparnaði, efgengiðer
frá fullum snúningshraða. Þá skiptir aldur og abl
komulag skips og vélbúnaðar miklu hvort skynsal11
legt er að ráðast í breytingar. Þannig getur ve
skynsamlegra að skipta aðalvélinni einnig út, b
þar sem auðveldara getur verið að koma gír fyrir
fá væntanlega eyðslugrennri vél, sem skilar sér ic
meiri olíusparnaði.
í grein þessari hefur aðeins verið litið á skuttoS
raflotann. í bátaflotanum eru einnig fyrir hendi vi
möguleikar að bæta nýtnina. Ekki þykir ástæða tt
tíunda frekar mögulegan sparnað, dæmi hafa ve^
nefnd byggð á mælingum og miðað við sömu
eft'r
ingu skips. Ef skipi er hins vegar beitt meira ^
skrúfubreytingu, lækka sparnaðartölur að s)a
sögðu.
Samstarfsaðilar við mælingar og athuganir:
-Áhafnir |úní GK og Júlíusar Geirmundssonar ÍS o.fl-
Ýmsar upplýsingar:
- Resistance, Propulsion and Steering of Ships.: Dr- tr
P.A. van Lammeren, Prof Ir L. Troost and Ir. J. G. Kon
- Nordforsk upplýsingablöð o.fl.
ÆGIR-482