Ægir - 01.08.1985, Qupperneq 60

sem kalla má holrúmsmyndun (cavitation) með til-
heyrandi eyðingu skrúfublaðanna. Meðal annars af
þessum ástæðum var skrúfuhraði lækkaður í
mörgum skipanna með hraðgenga skrúfu.
Á línuriti VII má sjá hvaða leið Júlíus Geirmunds-
son ÍS fór við skrúfubreytingarnar. Miðað við gefnar
forsendur í línuriti, úr ca 940 ha alþörf í ca 660 hö.
Umræddur ávinningur í aflþörf þarf ekki að skila sér
í sama ávinningi í olíunotkun, þar sem eyðslustuðull
hækkar við hIutfalIslega minni aflþörf.
Ávinningur sem náðist í Júní GK við skrúfubreyt-
ingarnar stafar að talsverðum hluta af því að við véla-
skipti árið 1979 versnaði skrúfunýtnin, þar sem
snúningshraða skrúfu var breytt úr 200 í 244 sn/mín
og óbreytt skrúfa. Þannig hafði skipið verið gert
óhagkvæmara en það var í upphafi.
Sú spurning vaknar ef til vill hvort þau skip, sem
eru með óhagstæða skrúfuþætti, aðgreini sig frá
hinum íolíunotkun. Til aðskoða þettaatriðiernauð-
synlegt að hafa upplýsingar um olíunotkun einstakra
skipa. Á línuriti VIII, tekið úr svartolíuskýrslu Tækni-
deildar (des 1981), erolíunotkunin í lítrum á úthalds-
dag merkt inn sem fall afskráðu vélarafli fyrir einstök
skip. Úthaldsdagar eru skv. úthaldsgjöf Fiskifélags-
ins fyrirskuttogara, ogeru sjódagarað viðbættu eðli-
legu hafnarstoppi. Línurit þetta er byggt á upplýs-
ingum um olíunotkun skuttogaranna árið 1980 og
nær til um 90% af fjölda togara það árið. Fyrir stóran
hluta þessara skipa eru fyrir hendi upplýsingar um
olíunotkun árið 1979. Tveggja ára meðaltal ætti öllu
jafna að gefa sannari mynd, en við athugun kemur í
Ijós að heildarmynStrið breytist ekki, í mjög mörgum
tilvikum fást nær sömu tölur, í öðrum tilvikum ívið
hærri eða lægri.
l/út h.d
Línurit VIII. Olíunotkun sem fall af aðalvélarafli-skuttogarar
1980.
Á línuritinu er dregin inn útreiknuð meðaN|na
Samkvæmthenni máfáeftirfarandi meðalolíunotku11-
1500 ha aðalvél - 3600 l/úth.dag.
2000 ha aðalvél - 4420 l/úth.dag.
h\/6
Það getur vart komið undarlega fyrir sjónir
hratt olíunotkunin vex með aðalvélarafli. Alme !
reglan er sú að vélaraflið helst í hendur við stc^
skips og það á við hér, þó með undantekningum-
keyra stærri vél í stærra skipi hefur sín áhrif auk apn
arra þátta, sem ekki verður farið nánar út í hér.
Glöggt má sjá á línuritinu að punktarnir eru
mjö8
allbreiöu
ihld11
dreifðir umhverfis meðallínuna, liggja í
belti. Við athugun kemur í Ijós að mikill mein
óhagkvæmu skipanna m.t.t. skrúfuþáttarins l'Sff
ofan við meðallínuna ogstærri hluti hagkvæmu sK "
anna liggur neðan við.
Mjög margir þættir hafa áhrif á olíunotkun
skut'
togaranna á hvern úthaldsdag. Eftirfarandi upp'
ing gefur nokkra hugmynd um áhrifaþætti:
talri'
Skipiö:
- Stærð skips
- Mótstöðueiginleikar
Aflkerfið:
- Vélarstærð
- Eyðslustuðull
- Skrúfunýtni
- Hjálparvél/Asrafall
Búnaður:
- Upphitunarform
- ísframleiðsla
- Landrafmagn
Rekstur/beiting:
- Útgerðarstaður
- Skipting sjótíma (veiðar, sigling)
- Val á ganghraða
- Val á skrúfusamspili
- Veiðisvæði
- Dýpi
- Vörpustærð/Hlerastærð
- Toghraði
Ef til vill telur einhver að stór óvissa sé fólgm
að nota úthaldsdaga sem einingu. Vissulega
íþV’
værl
æskilegra að nota það sem kalla mætti sjódaga (t,n
frá bryggju — að bryggju), en það er hins vegar al^
fangsmikið verk að afla slíkra upplýsinga fyrir a
flotann. Tæknideild hefur gert nokkuð 'tar^|||
könnun á sambandi sjódaga og úthaldsdaga (stuv,L.t
= sjódagar/úth.dagar). Umræddur stuðull reyn.u'jr
vera 0.81 fyrir togara af minni gerðinni og 0.84 ty
togara af stærri gerðinni.
ÆGIR-480