Ægir - 01.11.1985, Blaðsíða 39

eigandinn segir mér í fyrradag
að tekjurnar sem hann [hafi
fengið] í sinn hlut og bátsins
hluti í 5 róðrum svo og fyrir
flutninga hafi numið svo miklu
að hann með þeim hafi borgað
1. öll veiðarfæri, 2. beitu næga
til vetrarins ogolíufyrir 100 kr.
Sýnist þér þetta ekki vera all-
glæsilegar horfur. „Harpa"
okkar er nú langt komin með
1000 kr. síðan í endaðan júní í
sumar."4
Engin ástæða er til að draga í
efa orð Helga Sveinssonar um
góðan afrakstur af útgerð þeirra
báta er hann ræðir um í bréfinu.
Hitt er þó staðreynd, að útgerð
vélbátanna gekk misjafnlega.
Flestir öfluðu þeir betur en ára-
skipin, auk þess sem sjómönnum
bótti lífið á þeim miklum mun
léttara sem vonlegt var.5 Margir
útgerðarmenn guldu þess hins
vegar, hve lítt þeir kunnu að fara
rrieð vélarnar. Urðu af þeim
sökum tíðar —og stundum óþarfar
~ bilanir.6
Fyrstu vélbátarnir voru allir
opnir og var eins og áður sagði
ýmist að sexæringum væri breytt
°g í þá settar vélar, ellegar að
smíðaðir væru nýir bátar. Páll
Pálsson útvegsbóndi í Hnífsdal
hefur lýst því er sexæringum var
breytt með eftirfarandi orðum:
„Flestir skipseigendur hér við
Djúp létu breyta sexæringum
sínum þannig, að þeir voru
borðhækkaðir um tvö 6-8
þumlunga breið borð og
skutnum breytt þannig, að
hægt væri að koma fyrir skrúfu-
blöðum og tilheyrandi skrúfu-
haus. Skipin voru styrkt með
tveggja tommu þykkum eikar-
böndum, sem fest voru með
galvaniseruðum bandssaum
(svokölluðum hnoðnöglum),
sem náðu gegnum böndin og
voru hnoðaðir saman svo bát-
arnir voru vel sterkir og þoldu
vel átak vélanna."7
Opnu bátarnir voru ekki lengi
einu vélbátarnir á ísafirði. Þegar
á árinu 1905 var tekið að setja
vélar í þilfarsbáta, fyrst í „Ingólf
Arnarson", sem þeir Guðmundur
Sveinsson í Hnífsdal og Ingólfur
Jónsson áttu.8 Með vélvæðingu
þilfarsbátanna hófst nýtt skeið í
sögu vélbátaútgerðar á ísafirði,
en um það verður ekki rætt hér.
IV
Hér hefur sitthvað verið tínt til
um upphaf vélbátaútgerðar á ísa-
firði. Heildarmynd gefur þetta
greinarkorn ekki, enda ekki til
þess ætlast. Ótal margir þættir
hafa verið látnir liggja í láginni og
má þar m.a. nefna nýjar þjón-
ustugreinar, sem risu á legg með
vélbátaútgerðinni, þ.ám. vél-
smíði og vélaviðgerðir. Ekkert
hefur heldur veriðfjallað um áhrif
vélbátaútgerðar á líf fólks og kjör
né heldurá áhrif hennará búsetu-
þróun á ísafirði og í nærliggjandi
byggðarlögum. Verður umfjöllun
um þessa þætti að bíða betri tíma.
Tilvitnanir:
1) Árni Gíslason: Gullkistan, 198 o.
áfr., Rv. 1980 (2. útg.).
2) Sama heimild, 204.
3) Sama heimild, 205.
4) Lbs. 4223, 4to.
5) Lbs. 4223, 4to.
6) Sbr. Ársrit Sögufélags ísfirðinga
XXVIi. ár (1984), 62.
7) Ársrit Sögufélags ísfirðinga XXVII.
ár (1984), 61-62; sbr. Gullkistan,
205.
8) Sbr. Ægir 7.-8. tbl. 1951, 177.
Isafjörður um aldamótin.
ÆGIR-651