Tímarit lögfræðinga - 01.11.1974, Page 11

1 dómi Hæstaréttar var það staðfest, að stefnandi ætti rétt á fram-
angreindum yfirvinnugreiðslum fyrir það tímabil, sem hann var veikur.
Yfirvinnugreiðslur í veikindum hafa einnig orðið tilefni til ágrein-
ings meðal opinberra starfsmanna, og fyrir skömmu var staðfest sama
regla fyrir bæjarþingi Reykjavíkur varðandi ríkisstarfsmenn, og var
ekki áfrýjað af hálfu fjármálaráðherra. Um þetta má nú vísa til rgl.
nr. 377/1974 um breyting á rgl. um orlof og veikindaforföll starfs-
manna ríkisins nr. 87/1954, 129/1965, 122/1967, og er hér staðfest
sú regla, að yfirvinnugreiðslur í veikindum starfsmanna sltuli miða
við yfirvinnu síðustu 6 mánaða, áður en til veikindanna kom.
Skylt veikindaleyfi er réttur kvenna til barneignafrís. Ekki er til
að dreifa neinum almennum ákvæðum í lögum um barneignarfrí, en
ýmis verkalýðsfélög hafa tekið slík ákvæði upp í kj arasamninga. Hins
vegar eru lögfest ákvæði varðandi barneignarfrí í lögum nr. 38/1954
um réttindi og skyldur ríkisstarfsmanna, sbr. 11. gr. reglugerðar nr.
87/1954 eins og hún er ákveðin með 3. gr. rgl. nr. 377/1974. Samkvæmt
þeirri grein skal kona eiga rétt á að vera fjarverandi með fullum
launum í samtals 90 daga.
Ekki er fullljóst, hvar draga beri mörkin milli veikindaleyfis og
barneignarfrís. Ef kona veikist á meðgöngutímanum og veikindin
stafa af því, að «hún er þunguð, er þá um að ræða veikindafrí eða
barnsburðarfrí ? Ekkert kemur fram í greinargerð með lögum nr. 38/
1954, sem veitt getur leiðbiningar um baksvið þessara ákvæða, en
telja verður, að nokkur önnur rök liggi að baki barneignaleyfis en
veikindafrís. Barneignafríið er af þeim rótum runnið, að nauðsynlegt,
eða a. m. k. æskilegt, er talið, að móðir dvelji hjá barni sínu um nokk-
urn tíma fyrst eftir fæðinguna. Eru þá ekki síður hagsmunir barnsins
hafðir í huga. I ljósi þessa verður að gera greinarmun á veikindaleyfi
og barneignarfríi. Geti kona ekki unnið sökum sjúkdóms síðustu vikur
fyrir fæðinguna, er eðlilegt að sá tími teljist til veikindafrís.
III. HLYÐNISSKYLDAN
Aðra meginskyldu starfsmanns má nefna hlýðnisskylduna, en starfs-
maður verður að beygja sig undir hið svokallaða húsbóndavald vinnu-
veitandans, en áhrif starfsmanna á stjórn og rekstur fyrirtækja eru
enn sem komið er lítil eða engin á Islandi, enda eru hugmyndir um
atvinnulýðræði aðeins á umræðustigi. Að sjálfsögðu er starfsmaður
ekki skyldur að hlýða hvaða fyrirskipunum sem er, t. d. ef þær eru
ólöglegar, andstæðar kjarasamningum eða falla utan við hans verk-
svið, sbr. það sem að framan segir .En öllum venjulegum og eðlilegum
137