Tímarit lögfræðinga - 01.12.1985, Page 32

þess, er verjandi hefur fengið vitneskju um með öðrum hætti, sjá
sambæriléga reglu um heimildarbrest í einkamálum, sbr. tilskipun frá
19. júlí 1793 um vitnisburð málflutningsmanna. Orðið málsatvik verð-
ur að skýra svo, að átt sé við allt, er varðar brot það, sem málið snýst
um, þ.á m. huglæga afstöðu sökunauts til atburða. Einnig fellur undir
málsatvik það, sem óbeinlínis snertir sönnunaratriði, t.d. frásögn
sökunauts af veru sinni á afbrotavettvangi um það leyti, sem brot var
framið, sbr. 109. gr. oml. Það er hins vegar ekki trúnaðarbrot að skýra
frá því í vitnaleiðslu, sem sökunautur hefur trúað verjanda fyrir um
fjölskylduhagi, efnahag og heilsufar, eða um meðferðina á sér, yfir-
heyrslur lögreglumanna, ósk um eftirgrennslanir, er beinast í aðrar
áttir. Ákvæðið bindur þagnarskylduna við þá vitneskju, sem sökunaut-
ur hefur trúað verjanda fyrir, eftir að hann tók vörnina að sér. Hon-
um er því rétt og skylt að bera vitni um það, sem hann varð áskynja
um, áður en hann tók vörnina að sér. Sennilega telst þó falla undir
þagnarskyldu sú vitneskja, sem verjandi fær í fyrsta viðtali til þess
m.a. að geta metið, hvort hann tekur vörnina að sér.41) Eins og áður
segir, tekur heimildarbresturinn ekki til upplýsinga, sem verjandi
hefur fengið hjá öðrum en skjólstæðingi sínum, og virðast þær því
geta fallið undir vitnaskyldu, sbr. þó 93. gr. oml. Að líkindum á sama
við, ef sökunautur veitir heimild til vitnisburðar. Sú skýring er samt
hugsanleg, að þá geti verjandi sjálfur metið, hvort hann telur rétt að
skýra frá því, sem skjólstæðingur hans hefur trúað honum fyrir.
Honum er það auðvitað skylt, ef dómari notar heimild 2. mgr. 94. gr.
oml.
Annað ákvæði um heimildarbrest vitna er að finna í 93. gr. oml.
Reynt gæti á 1. mgr. þess, en um hana verður þó ekki rætt frekar hér.
Varðandi 2. mgr. 93. gr. vaknar sú spurning, hvort hún lögbjóði miklu
víðtækari þagnarskyldu en 94. gr. fyrir þá verjendur, sem teljast
opinberir sýslunarmenn, sbr. 1. gr. 1. 61/1942. Ber að skýra 2. mgr. 93.
gr. svo, að hún verndi hagsmuni og einkamálefni einstaklinga auk
opinberra hagsmuna? Væntanlega er svo ekki, og hefur verið bent
á ýmis rök gegn svo rúmum skilningi.42) Óþarft hefði þá verið að
hafa sérákvæði í 94. gr., m.a. um verjendur og lækna, og er því eðli-
legt að gagnálykta frá 94. gr. Ætla mætti, að leyfis viðkomandi ein-
staklings hefði þá verið getið, en ekki aðeins leyfis viðkomandi ráð-
herra (eða forseta sameinaðs Alþingis). 1 athugasemdum með frum-
41) Sjá Einar Amórsson 1951, 129-130. Einar miðar við það tímamark, er verjandi lofaði
að taka að sér vörn, þótt ekki hafi verið formlega gengið frá skipun eða ráðningu.
42) Sjá Einar Arnórsson 1951, 129; Árni Tryggvason 1952, 58-60.
238