Vesturland - 24.12.1960, Blaðsíða 10

10
VESTURLAND
Matthías Bjarnason:
JOENSUU
Finnlandi og vinabæjamótið
I norðaustur Finnlandi í hérað-
inu Norður-Karelen er vinabær
ísafjarðar þar í landi og heitir
Joensuu, en það þýðir ármynni.
Bærinn stendur í mynni Pielsjoki,
sem rennur í Pyhiiselka, sem er
stöðuvatn um 110 km. að lengd.
Bæjarstæði Joensuu er beggja
vegna fljótsins Pielsjoki, og er þar
mjög fagurt, og tilkomumikið er
að sjá þegar timbrinu er fleytt
niður fljótið til vinnslustöðva og
til útflutnings. Pielsjoki var lengi
ein af aðalsamgönguleiðum Finn-
lands. Nokkrum kílómetrum fyrir
ofan Joensuu er stærsta timbur-
flokkunarstöð í Evrópu.
Úr markaðsstað í borg.
Vegna þess að Joensuu liggur
vel við öllum samgönguleiðum í
hinu geysi víðlenda Norður Kare-
len varð staðurinn snemma valinn
sem markaðsstaður fyrir héraðið.
Árið 1848 varð staðurinn kaup-
staður og í rúmlega hundrað ár
hefur hann verið miðdepill verzl-
unar o g viðskipta fyrir allt
Norður Karelen. Þar eru stór
markaðstorg og þar er hægt að
kaupa yfirleitt allt sem maður vill
og er þar fjörugt og skemmtilegt
að vera.
Á árinu 1945 voru 6858 íbúar I
Joensuu, og það ár var Joensuu
gerð að höfuðborg fyrir léni því er
nær yfir Norður Karelen og telur
það lén á þriðja hundrað þúsund
íbúa, en Joensuuborg telur nú um
28 þús. íbúa.
Blómlegt atvinnulíf.
Atvinnulíf í Joensuu er í mikl-
um blóma. Borgarbúar lifa á timb-
uriðnaði, landbúnaði og verzlun.
Vinabær Isafjarðar
þar sumarið 1960
Atvinna virðist þar mikil og góð.
Það vakti athygli mína hve mik-
ill munur er á kaupi verkamanna
og fagmanna og hvað launaflokkar
við almenna verkamannavinnu eru
margir eftir hvaða tegund vinnu
verkcunaðurinn vinnur. Lægsta
kaup opinberra starfsmanna er
mun hærra þar en hér, a. m. k. þau
störf er ég spurði um.
Skattamir eru þar háir, eins og
við almenna verkamannavinnu eru
um og taldi heimildarmaður minn
að þeir væru að jafnaði um fjórð-
ungur af kaupi. Skattarnir eru
teknir jafnóðum af kaupi og inn-
heimtir í einu lagi og skipt á milli
ríkis og bæja eftir ákveðnum hlut-
föllum.
Þetta hefur verið gert í allmörg
ár á hinum Norðurlöndunum nema
á íslandi, þar er alltaf verið að
hugsa um þessa sjálfsögðu breyt-
ingu.
Koman til Joensuu.
Á vinabæjamótinu, sem haldið
var í Joensuu í júlímánuði, komu
fulltrúar frá öllum vinabæjunum,
Roskilde, Tönsberg, Linköping og
ísafirði. Við Islendingamir vomm
aðeins þrír, Jón H. Guðmundsson,
skólastjóri, Finnbjörn Finnbjörns-
son og ég. Við komum fyrstir gest-
anna til Joensuu. Við flugum frá
Helsingfors til Kuojuo, skiptum
þar um flugvél og flugum til
Joensuu. Á flugvellinum voru
mætt borg-arstjórinn Tauno Jun-
tunen og hans ágæta kona, Kálle
Káhkönen, kaupmaður, og Maija
Miettinen, dr. med., en þau komu
öll hingað til Isafjarðar sumarið
1958. Tóku þau á móti okkur með
einstakri vináttu og hlýhug, og
eyddum við þessum fyrsta degi
okkar í hinum finnska vinabæ með
þessu ágæta fólki og verður sá
dagur okkur ógleymanlegur.
Setning mótsins.
Joensuuborg á stórt og mikið
ráðhús, þar er viðhafnarsalur,
skrifstofur borgarinnar og á
neðstu hæð eru stórir og skemmti-
legir veitingasalir, en veitingasal
kalla Finnar „ravintola".
1 ráðhúsinu var mótið sett og
flutti þar aðalræðuna forseti bæj-
arstjórnarinnar A. J. Kosonen
fyrrum ritstjóri, en hann kom til
Isafjarðar 1958. Hann er maður
nokkuð á áttræðisaldri og eru
kraftar hans þverrandi, sem von
er. Að því búnu fluttu fulltrúar
hinna þjóðanna ávörp og færði
hver bær fyrir sig Joensuubæ
gjöf til minningar um mót þetta.
Að lokinni setningarathöfn
sýndi borgarstjórinn okkur skrif-
stofur bæjarins og í einkaskrif-
stofu hans sáum við Ijósmynd af
fsafirði, sem fsafjörður sendi
Joensuu á 100 ára afmæli bæjar-
ins árið 1948.
Minnisstæð og áhrifarík stund.
Þennan sama dag komum við í
kirkjugarð bæjarins og í þann
hluta hans, sem eru yfir 600 leiði
og minnisvarðar þeirra eru féllu
eða týndust í Finnsk-Rússneska-
stríðinu 1939 til 1940 og voru frá
Joensuubæ og nágrenni hans. Þar
flutti einn gestanna ræðu og
minntist þeirra er létu lífið, og bar-
áttu finnsku þjóðarinnar fyrir
sjálfstæði sínu og tilveru.
Ég skoðaði þarna yfir 50 minn-
ismerki og voru flestir hinna
föllnu 21 og 22 ára og fjöldinn af
þeim lét lífið í janúar og febrúar
1940. Á þessari stundu hýgg ég
að allir hafi í huga sínum rifjað
upp þessi erfiðu ár finnsku þjóð-
arinnar og þá ægilegu blóðfórn,
sem þessi þjóð varð að þola. Graf-
reitir hundruða ungmenna frá
ekki stærri bæ en Joensuu var þá,
tala þar skýru máli.
Síðar komum við til Kollaa, þar
sem Finnum tókst að stöðva
framsókn Rússa í Norður Finn-
landi í vetrarhörkunum 1940 eftir
miklar orrustur og gífurlegt
mannfall. Þar hafa Finnar reist
stórkostlegt minnismerki.
Bær framfara og velmegunar.
Joensuu er bær framfara, það
gátum við sannfærst um á þeim
stutta tíma, er við dvöldum þar.
Mjög mikið er þar byggt af íbúð-
arhúsum ,enda er bærinn í örum
vexti. Við skoðuðum skóla sem
var iað verða fullbúinn og er
glæsileg bygging og öllu vel fyrir
komið. Stórt og mikið sjúkrahús
er þar nýbyggt og er með allra
gæsilegustu byggingum. Kirkja er
þar í smíðum, mikil bygging og
fögur.
Fyrstu árin eftir stríð áttu
Finnar í miklum erfiðleikum. At-
Á myndinni eru talið frá hægri: Taimo Juntunen, borgarstjóri, A. J.
Kosonen, forseti bæjarstjórnar, Kú'lle Kúhkönen, kaupmaður, dr. med.
Maija Miettinen og frú Juntunen. En þetta fólk kom hingað til Isa-
fjarðar á vinabæjamótið sumarið 1958.
Þetta er Karelska húsið. I>að stendur á undurfallegri eyju í nálægð
við miðbæ Joensuu.