Heilbrigðismál - 01.07.1966, Blaðsíða 6

mánuði, jaínvel hálft ár, fundið það stækka,
en ekki sinnt því frekar, og svo er allt of oft
komið í óefni, loksins þegar þær láta verða
af því að tala við lækni. Ég held, að megin-
sökina á þessu eigi misskilningur, sem ein-
hvern veginn hefur náð að festa rætur í
hugum manna, þrátt fyrir allar prédikanir
okkar læknanna, og misskilningurinn er
jjessi: Krabbamein á byrjunarstigi veldur
ekki verkjum, hvorki í brjóstum kvenna né
annars staðar og illkynjað ber í brjósti er
yfirleitt ekki viðkvæmt, joað joarf meira að
segja að verða býsna stórt til þess að nokk-
ur teljandi óþægindi stafi af því. Nei, engir
verkir, engin eymsli, ekkert nema ber, pínu-
agnarlítið í fyrstu, kannske eins og rúsína,
seinna í líkingu við sveskju, þannig byrjar
krabbamein í brjósti, og eina leiðin til þess
að finna það er að þreifa öðru hvoru á
brjóstinu.
Hezli í tungu eða vörum er síður hætta á
að leynist, og um það gildir sama reglan og
og ber í brjósti: Tafarlaust á að láta lækni
athuga þau. Hnútar í og undir luið eru
flestir meinlausir og ekki ástæða til að gera
neitt við þá, nema þeir séu til lýta eða ama
á annan hátt. Flestir þeirra eru þannig vaxn-
ir, að fólk gegnur með þá mestan hluta æv-
innar, án þess þeir taki nokkrum teljandi
breytingum. Ef slíkir hnútar taka á hinn
bóginn allt í einu upp á jrví að stækka eða
breytast verulega að öðru leyti, er sjálfsagt
að láta athuga jrá. Svokallaðir „fæðingar-
blettir" eru líka yfirleitt meinlausir, en ef
brúnn fæðingarblettur fer að stækka eða
minna á sig á annan hátt, t. d. með kláða-
fiðringi, getnr verið ástæða til þess að nema
hann burtu.
Æxli eru býsna algeng í kynfærum
kvenna, einkum móðurlífi, og er meiri
hluti þeirra góðkynjaður, Jrótt einatt valdi
j^au svo miklum einkennum, að aðgerða sé
þörf. F.n sum móðurlífsæxli eru illkynjuð
og það er vegna J^eirra, sem konur ættu að
vera vel á verði, ef einkenni benda til mögu-
leika á slíku. Hér gildir enn hið sama og
um ber í brjósti, að verkjum er ekki til að
dreifa. En í stað þess að í brjóstinu finnst
jrykkildi eða hnútur, valda móðurlífsæxli
fyrst og fremst breytingum á tíðablæðing-
um. Ekki svo að skilja, að allar slíkar breyt-
ingar bendi til æxlismyndunar, síður en
svo. T. d. þótt lengra eða skemmra verði
milli blæðinga í eitt skipti en annað, ef
blæðingin er að öðru leyti svipuð og vant
er, |)á er það engan veginn grunsamlegt. Ef
blæðing aftur á móti fæst ekki til þess að
hætta alveg, ef blóðlitar verður vart öðru
hvoru eða jafnvel stöðugt milli reglulegra
blæðinga, ætti konan ekki að láta undir höf-
uð leggjast að leita læknisráða. Alveg sér-
stök ástæða er til að hvetja Jrær konur, sem
komnar eru yfir fimmtugt, til Jiess að láta
rannsaka sig, ef brydda tekur á smávægileg-
um blæðingum misserum eða jafnvel árum
eftir að reglulegar og eðlilegar blæðingar
hættu.
Yfirleitt gildir sú regla um krabbamein í
innri líffærum, að j)að, sem helzt bendir til
þess að eitthvað alvarlegt kunni að vera á
seyði, er lítilf jörleg, en þó ákveðin, breyting
á starfi viðkomandi líffæris. Krabbamein í
maga lýsir sér ekki með verkjum fremur en
illkynjuð mein í öðrum líffærum, a. m. k.
ekki lengi vel. F.f til vill má segja, að algeng-
asta einkennið sé lystarleysi, sem Jró er ekki
meira áberandi en svo, að maki eða aðrir
borðnautar veita því máske athygli fyrr en
sjúklingurinn sjálfur. Menn taka ekki jafn-
rösklega til matar síns og áður eftir langan
vinnudag og verða fyrr mettir. Sumir taka
fyrst eftir uppjrembu eða þyngslatilfinningu
fyrir bringspölum. Aðrir veita Jdví athygli,
að buxnastrengurinn er eilítið víðari en áð-
ur — fyrsta bendingin um megrun, sem ekki
er vitað um neina skynsamlega ástæðn fyrir.
Svona mætti lengi telja, en þetta nægir til að
sýna, að byrjunareinkennin láta ekki mik-
ið yfir sér, og að skynsamlegt er að tala við
lækni, ef maður, sem kominn er á miðjan
FRÉTTABRÍ'.F UM HEILBRIGÐISMÁL
0