Heilbrigðismál - 01.07.1966, Blaðsíða 7

aldur, verður var einliverra breytinga í lík-
ingu við þær, sem nú var lýst. Truílanir á
hægðuni manns, sem annars heiur verið
heilbrigður og aldlrei hefur Veitt þeim
hluta líkamsstariseminnar neina sérstaka at-
hygli, eru alltaf dálítið grunsamlegar, eink-
um þegar aldurinn færist yfir. Maður á
fimmtugsaldri fer allt í einu að fá niður-
gangsköst, en milli þeirra verða hægðirnar
óvenju tregar, eða þá að breytingin er í því
fólgin, að saurinn verður óvenju dökkur,
jafnvel svartur. Annar á svipuðu aldurs-
skeiði tekur eftir blóðlit á hægðunum hvað
eftir annað, án þess að þær breytist að öðru
leyti. Enn er reglan hin sama — látið ekki
hjá líða að ráðfæra ykkur við lækni. Það er
engan veginn víst, að þörf sé á tímafrekri og
kostnaðarsamri rannsókn, slíkt er læknisins
að ákveða, en ef hún telst æskileg, þá er
þeim tíma og fé ekki illa varið, sem fer til
þess að ganga úr skugga um, að allt sé með
felldu. Það er þessi samvinna milli almenn-
ings og læknanna, sem er og verður að
minnsta kosti fyrst um sinn okkar öflugasta
krabbameinsvörn.
Enn rnætti minnast á krabbamein í fleiri
líffærum, en þetta verður að nægja. Hér er
hvort sem er um rnjög lauslegt yfirlit að
ræða og því ekki ástæða til að telja nema það
algengasta. Aðeins mætti til viðbótar geta
um krabbamein í lungum, sem í sumum
öðrum löndum er mjög títt, en sjaldgæft
hér á landi enn sem komið er. Margir eru
þeirrar skoðunar, að tóbaksreykingar og þó
sérstaklega sígarettureykingar séu megin-
ástæðan fyrir vaxandi fjölda sjúklinga með
lungnakrabba, og vel má vera að svo sé. Af
þeim sökum er full ástæða til þess að hvetja
þá, sem vilja og geta lagt það á sig að draga
úr sígarettureykingum sínum, að gera það,
og hinir, sem ekki hafa ánetjazt tóbakinu,
ættu að skoða hug sinn vel, áður en þeir
ráða sig í vist hjá þeim stranga húsbónda.
Þetta er nú allt gott og blessað ,munu
sumir lesenda minna segja, gott og blessað
fyrir þá, sem hafa taugar til að hlusta á ykk-
ur læknana og láta sér varnaðarorðin að
kenningu verða. Hinir eru æðimargir, sem
fara að hugsa um sinn tilvonandi krabba af
slíkum áhuga, að þeir líta naumast glaðan
dag það sem eftir er langrar ævi. Hér erum
við að mínu áliti komin að einu atriðinu
enn, sem máli skiptir — krabbameinshræðsl-
unni. Víða erlendis, þar sem enn meira hef-
ur verið rætt og ritað um illkynja mein-
semdir en hér á landi, liefur krabbameins-
lnæðslan orðið læknum nokkurt áhyggju-
efni og dregið verulega úr ánægjunni af
þeim gleðilega árangri, sem tíðurn fæst með
skynsamlegri fræðslu um þessi mál. Einnig
liérlendis mun þessi fræðsla stundum íalla í
gljúpan jarðveg og bera aðra ávexti en til
var ætlazt. Ég hef ekki tekið þetta atriði til
meðferðar vegna þess, að ég þekki hið vand-
rataða meðalhóf eða kunni lausn þessa
vandamáls. Ég held, að hana kunni enginn.
Sá möguleiki er ævinlega fyrir hendi, þegar
mönnum er bent á einhverja hættu, að
nokkrir þeirra, sem á hlýða, mikli svo fyrir
sér voðann, að skynsemin lúti í lægra haldi
fyrir óttanum .Öllum mönnum er gefið að
kunna að hræðast, hvað svo sem um það
kann að vera skráð í fornum bókum. Óttinn
er ráðstöfun náttúrunnar til varnar því, að
lífveran flani út í hverja torfæru, sem á vegi
hennar verður. En óttinn getur orðið ann-
að og rneira en vernd, hann getur orðið al-
varlegur fjötur um fót, ef hann nær yfir-
höndinni. Sumar manneskjur eru fæddar
lnæddar, ef svo mætti segja. Myrkfælinn
maður þorir ekki um þvert hús að ganga,
þegar skyggja tekur, og býst við forynjum í
hverjum kima. Hræðslan við verri staðinn
var áreiðanlega voldugra afl í sálarlífi fyrri
kynslóða en við getum gert okkur grein
fyrir, og jafnvel fram á daga þeirra, sem enn
lifa, báru menn kvíðboga fyrir nýju Tyrkja-
ráni. Engan þarf því að undra, þótt svo al-
gengur og raunverulegur voði sem krabba-
meinið geri mörgum lífið leitt, þegar hon-
l'RÉTTAKRÉF UM HEILBRIGÐISMÁL
7