Heilbrigðismál - 01.07.1966, Blaðsíða 15

raunir á hundum og það skýrir hvers vegna
sjúklingur með heilahristing missir meðvit-
undina en fær hana fljótt aftur. Missi sjúkl-
ingur ekki meðvitund þegar um leið og
hann verður fyrir áverka á höfuðið, en ein-
kennin birtast seinna, er ekki um veinjuleg-
an lieilahristing að ræða, heldur heilamar.
bað á sér oft stað í umferðaslysum. Við á-
verkann kastast heilinn fram að höggstaðn-
um gegn hauskúpuskelinni og síðan að
staðnum beint gegn honum. Af því leiðir
smáblæðingar og vökvi síast út á milli heila-
frumanna, þannig myndast bjúgur á heil-
anum. Sjúklingarnir finna oft lengi til af-
leiðinganna af heilaskemmdum og blæðing-
arnar geta orsakað samvexti milli heila-
himnanna, en þær aftur valdið langvarandi
svima og höfuðverkjum. Þegar svo bar við,
töluðu menn áður um svæsinn heilahristing
en annars var vanalega talað um snert af
heilahristingi kæmu engin alvarleg ein-
kenni í Ijós. En þarna er raunverulega um
tvenns konar áverka eða slys að ræða, sem
oinnig birtist í ólíkum myndum. Ef læknir
athugar sjúkling þegar eftir að hann hefur
fengið áverka á höfuðið, getur verið ó-
kleift fyrir hann að skera úr um hvort sjúkl-
ingurinn liefur fengið einfaldan heilahrist-
ing, heilamar eða jafnvel haus-kúpubrot.
Því er alltaf öruggast að leggja sjúklinginn
inn á sjúkrahús þar sem hann getur verið
undir föstu eftirliti. Flestir ná sér fljótt
eftir einfaldan heilahristing séu þeir þegar
í stað lagðir í rúmið, látnir hafa fullkomna
ró og ekki hleypt of snemma á fætur.
Áður fyrr gættu læknar miklu meiri var-
úðar ef fólk fékk heilahristing en mi gerist.
Sjúklingarnir voru yfirleitt látnir liggja í 3
vikur eða lengur, sem var talið nauðsynlegt
til að vernda þá gegn seinni afleiðingum,
höfuðverkjum og svima.
Fyrir mörgum árum tók prf. Busch, heila-
skurðlæknirinn frægi, sem íslendingum er
að góðu kunnur, að birta reglur um með-
ferð sjúklinga með heilahristing. Meðferðin
verður að sjálfsögðu að vera breytileg eftir
ástandi sjúklinganna, sem kannað er með
ákveðnum athugunum. Þegar sjúklingurinn
er kominn það vel á veg að hann getur setið
uppi í 10 mínútur án þess að hann fái
svima, höfuðverk eða lélegan púls, má leyfa
honum að setja sig í stól og líði honum vel
í þeirri stillingu, á honum að vera óhætt að
staulast lítið eitt daginn eftir.. Fyrstu 3
dagana má liann ekki fara neitt út af heim-
ilinu eða spítalanum og hann á að vera í ró
og næði viku eftir þetta, leggja sig um
miðjan daginn eða helzt oftar og fara
snemma í rúmið. Hann verður að forðast að
þreyta sig á andlegri eða líkamlegri vinnu á
þessu tímabili og hann má ekki smakka á-
fengi fyrr en þrem mánuðum eftir að hann
slasaðist.
Fólk sem hefur fengið heilamar með
blæðingu og samvexti milli heilahimnanna,
þjáist oft að þungum og þrálátum höfuð-
verk. Það tekst iðulega að lækna þessi ein-
kenni með því að blása lofti inn á heilann
og losa þannig samvextina. Yfirleitt er ekki
litið á einfaldan heilahristing sem alvarlegt
fyrirbæri, og sumir telja hann ekki athyglis-
verðan en líta hins vegar svo á að hauskúpu-
brot sé alltaf lífshættulegur áverki. Hvorug
skoðunin er rétt en hins vegar er óhætt að
fullyrða að einfaldur heilahristingur sé
hættulaus áverki, fái hann rétta meðferð og
þá læknast hann yfirleitt fljótt án nokkurra
Bj. Bj. þýddi.
FRÉTTABRÍ'.F UM HEILBRIGÐISMÁL
15