Heilbrigðismál - 01.09.1996, Qupperneq 26

vörumerkingum matvæla, er stein-
efni sem við þekkjum best sem
hluta af matarsalti. Astæðan fyrir
því að það er tekið fram í þessum
upplýsingum er sú að mikil neysla
á natríum getur hækkað blóðþrýst-
ing og þess vegna er fólk hvatt til
að nota það í hófi. Rétt er að neyt-
endur hafi í huga að 1 gramm af
natríum fæst úr 2,5 grömmum af
matarsalti (hálfri teskeið).
Nauðsynlegt er að vita hversu
lengi varan geymist og hvar á að
geyma hana. Þess vegna á bæði að
gefa upp geymsluþol og geymslu-
skilyrði á umbúðum matvæla.
Þar sem matvörur eru misjafn-
lega viðkvæmar er geymsluþolið
merkt á mismunandi hátt. Við-
kvæmar vörur (kælivörur sem hafa
fimm daga geymsluþol éða
skemmra) skal merkja með „síðasti
neysludagur". Sá dagur sýnir lok
þess tímabils sem varan heldur
gæðum sínum. Önnur matvæli skal
merkja með „best fyrir" eða „best
fyrir lok". Jafnframt á að merkja
allar kælivörur sem hafa þriggja
mánaða geymsluþol eða skemmra
með „pökkunardagur". Þarna er
gefið til kynna lágmarksgeymslu-
þol vörunnar en hún getur verið
neysluhæf eftir þann tíma. En eng-
in regla er án undantekninga.
Þannig eru nokkrar fæðutegundir
undanskyldar merkingum á
geymsluþoli. Sem dæmi má nefna
ferska ávexti og grænmeti, ýmsar
gerðir af sælgæti svo og bökunar-
vörur sem að öllu jöfnu er neytt
innan sólarhrings frá framleiðslu.
Þá er nauðsynlegt að vita hvar
geyma skuli vöruna. Þess vegna
eru geymsluskilyrði gefin upp á um-
búðunum. Vara er ýmist merkt
„kælivara" ef hún á að geymast í ís-
skáp eða „frystivara" ef hún á að
vera í frysti. Vörur sem geyma á við
stofuhita er ekki nauðsynlegt að
merkja með upplýsingum um
geymsluskilyrði.
Að lokum skal þess getið að
merkingin á að vera á umbúðum
matvæla eða viðföstum merkimiða
og hún á að vera greinileg og læsi-
leg. Hún má ekki blekkja neytand-
ann hvað varðar eðli, eiginleika,
samsetningu né uppruna vörunnar
svo eitthvað sé nefnt. Upplýsingar
um framleiðsluland skulu koma
fram ef nauðsynlegt er til að gefa
hugmynd um uppruna vörunnar.
Ef til dæmis er notað útlent kjöt í
íslensk álegg á að geta um upp-
runalandið. Upplýsingar á máli
sem fáir tala hér á landi (t.d. kín-
versku) koma okkur að litlum not-
um. Þess vegna segir í reglugerð að
þær skulu vera á íslensku, ensku
eða Norðurlandamáli, öðru en
finnsku.
Þessar reglur gilda jafnt fyrir inn-
lendar sem innfluttar matvörur. Ef
vörur eru fluttar inn frá löndum
þar sem gilda aðrar reglur en hér á
landi, eins og t.d. frá Bandaríkjun-
um, þarf því að breyta merkingun-
um fyrir íslenskan markað.
Tilvitnanir:
1. Reglugerð um merkingu, auglýsingu og
kynningu matvæla, nr. 588/1993.
2. Reglugerð um merkingu næringargildis
matvæla, nr. 586/1993.
Brynhildur Briem er mntvæla- og
næringarfræðingur að mennt og lektor
við Kennaraháskóla Islands.
blómauol
• Fagmennska og ferskleiki
• Hnossgæti úr öllum heimshornum
• íslenskt grænmeti, ferskt og safaríkt
• Heilsuvörur og fæðubótaefni

26 HEILBRIGÐISMÁL 3/1996
HÖNNUN ODDI HF.