Samtíðin - 01.05.1941, Qupperneq 9

SAMTlÐIN
það venjan, að samið var við útlend
skip, er annast skyldi þessar ferðir,
og lágu þær venjulega niðri frá þvi
í október og fram i apríl. Misjafnlega
voru strandferðir útlendinga hér við
land þokkaðar meðal íslendinga.
Kvartaði fólk sáran undan slæmri
framkomu útlendinganna við ís-
lenzka farþega, og mun aðbúnaður-
inn á skipunum hafa verið næsta lé-
legur, sbr. þessi orð Einars skálds
Benediktssonar úr kvæðinu Strand-
sigling:
Þessa síðast ársins för þeir fóru,
fólkið hana rækir bezt.
Órukknir menn og krankar konur vóru
kvíuð skrans i lest o. s. frv.
Kvrsta strandferðaskipið, sem is-
lenzka ríkið eignaðist, var „Sterling“;
]tað var keypt árið 1917. Var öll skips-
nöfnin á því útlend fvrst í stað, nema
skipstjórinn, Einar Stefiánsson, og ég.
En ekki leið á löngu, þar til íslenzkir
skipverjar tóku viðaf útlendingunum.
-— Hver voru tildrög þess, að Skipa-
utgerð ríkisins var stofnuð, og hvert
hefur verið hlutverk hennar?
— Árið 1929 átti ríkið strandferða-
skipið „Esju“, varðskipin „Óðin“,
»Þór“ og „Ægi“ og vitaskipið „Her-
móð“. Auk þess var þá í ráði, að keypt
JU'ði annað strandferðaskip. Af-
Sreiðsla og forsjá þessara skipa var
hér og hvar, og var slíkt á ýmsan hátt
míög óþægilegt. Þvi ákvað ríkis-
stjórnin að setja á stofn sérstaka
skrifstofu, er annast skyldi útgerð
■'ikisskipanna. Samkvæmt þeirri á-
kvörðun tók Skipaútgerð ríkisins tii
starfn i ársbyrjun 1930, og hai'a verk-
efni stofnunarinnar í aðalatriðum
o
verið þau, er hér segir: Stjórn varð-
skipanna og landhelgisgæzlunnar og
björgunarstarfsemi í sambandi við
það, útgerðarstjórn strandferðaskip-
anna, innkaup fyrir ríkisstofnanirn-
ar, reikingshald fyrir vitahátinn Her-
móð og umsjá og eftirlit með flóa-
bátum, sem slvrktir eru af ríkinu.
—- Hvað viljið þér segja um kaupin
á nýju „Esju“?
— Eftir 1930 fór að bera á ýmsum
örðugleikum í viðskiptalífi Islend-
inga, og við það fór flutningaþörf
meðfram ströndum landsins minnk-
andi. Þá kom í ljós, að strandíerða-
skipin tvö, „Esja“ og „Súðin“, höfðu
ekki nóg að flytja nema að haust- og
vorlagi. Sumpart til þess að útvega
„Esju“ verkefni að sumarlagi og
sumpart til þess að auka straum er-
lendra ferðamanna hingað til lands
var byrjað á því árið 1935 að láta
„Esju“ vera í förum milli Reykjavík-
ur og Glasgow. Yoru ferðalög far-
þeganna, meðan þeir dveldust hér,
fyrirfram skipulögð. Urðu þessar
ferðir brátl mjög vinsælar, og varð
eftirspurnin svo mikil eftir farþega-
rúmi, að „Esja“ reyndist allt of lítil.
Skipið var í upphafi fremur veik-
byggt og ófullkomið, enda mjög úr
sér gengið, þegar hér var komið sögu.
Var fvrirsjáanlegt, að það mundi ekki
geta annazt strandferðir um langt
skeið. Þess vegna lagði ég til við rík-
isstjórn og Alþingi, að „Esja“ yrði
seld og nýtt skip yrði smíðað í henn-
ar stað, er væri hvort tveggja í senn,
hentugt til strandsiglingar og Glas-
gow-ferða. Féllst ríkisstjórnin og
meiri hluti Alþingis á sjónarmið mitt
í þessu rnáli, og veitti stjórnin mér