Samtíðin - 01.11.1971, Blaðsíða 7

9. blað 38. árg,
IMr. 377
IXIóvember 1971
SAMTIÐIN
HEIIUILISBLAÐ TIL SKEfyHVITUIMAR OG FRÓÐLEIKS
SAMTÍÐIN kemur út múnaðarlega nema í janúar og ágúst. Ritstjóri og útgefandi: SigurSur
Skúlason, Reykjavík, simi 12526, pósthólf 472. AfgreiSslusími 18985. ÁrgjaldiS 25Ó kr. (erlendis
300 kr.), greiSist fyrirfram. Áskriftir miSast viS áramót. Áskriftum og áskriftargjöldum veitt
móttaka i Bókaverzlun Isafoldar, Austurstræti 8. — FélagsprentsmiSjan hf.
Miklu lengri æska, ef við viljum
MANNSÆVFNA má mæla á tvennan liátt: í
árum og eftir heilsu fólks og starfsorku. Fyrra
sjónarmiðið þokar nú óðum fyrir hinu síðara,
enda talið ólífrænt og úrelt, nema hvað mann-
töl og afmælistilstand snertir. Vísindamenn víða
nm lönd leg-gja nú kapp á að lengja æsku
manna, heilsu þeirra og' starfsorku, ogr eru
Tékkar forg-öng:imienn i þeim efnum. Hér skulu
tilfærð nokkur atriði, sem talin eru mikilvæg
til heilsuverndar og: varðveizlu þreks og mann-
dóms.
Ef menn hreyfa sig: nægilegíi og' stunda lík-
amsrækt, er unnt að varðveita æsku sina 15 ár-
um lengur en ella myndi. Menn bxia að því alla
ævi, ef þeir hafa stundað íþróttir á unga aldri.
Áður en kynþroska er náð, er lítill munur á lík-
amsorku karla og kvenna, en úr því vex körluni
fiskur um lirygg. Eru vakar (hormónar) þeirra
þar að verki, en þroskastig mannsins af völdum
þeirra má lengja með því að iðka líkamsrækt.
Líkamsorka karla er mest frá tvftugu til fer-
tugs. Konur liafa öðlazt fullan líkamsþrótt 17
ára og halda honmn yfirleitt, óskertum um
10 árum lengur en karlmenn, eða fram að
fimmtugu.
Gerðar hafa verið mn 5 ára skeið vísindaleg-
ar athuganir á áhrifum íþrótta og útivistar á
1000 menn á aldrinum 60-90 ára. Þeim var skipt
í þrjá hópa: 1. Þá, sem iðkað höfðu íþróttir um
15 ára skeið í æsku og reynt að stirðna ekki
eftir það; 2. þá, sem ekki höfðu iðkað íþróttir,
en voru mikið úti við, gengu talsvert og tóku
óspart hendinni til lieima lijá sér; 3. þá, sem
aldrei höfðu iðkað íþróttir og voru værukærir
kyrrsetumenn.
Niðurstöður rannsóknanna leiddu í ljós, að
ekki var teljandi munur á 1. og 2. hópnum. Hins
vegar voru kyrrsetimiennirnir í 3. hópnum
miklu verr farnir en hinir. Mælingar þær og
tilraunir, sem á þeim voru gerðar, sýndu, að
frá líffræðilegu sjónarmiði voru þeir 15 árum
eldri en jafnaldrar þeirra að áratölu í hinum
flokkunum. Notuð voru alls konar tæki til að
mæla styrkleik einstakra vöðva, samverkandi
vöðva og vöðvastyrkleik líkamans í heil'd. Blóð-
rannsóknir fóru fram, mæld var starfsgeta
hjartans og öndunarfæranna og líkamsþróttur
bæði á venjulegu sundi og eins þegar synt var
í kafi. Hér var því engan veginn um lauslegar
ályktanir að ræða, heldur strangvísindalegt mat.
f Ijós kom, að þeir menn, sem iðkað höfðu í-
þróttir eða liaft mikla hreyfingu úti við,
„göngugarparnir“, áttu miklu auðveldara með
öndun en kyrrsetumennirnir. Skrifstofumenn
reyndust ilia farnir, og kom í ljós, að störf
þeirra eru óholl og valda hrörnun um aldur
fram. Gerðar voru tilraimir til að hressa þá við
með sérstökum líkamsæfingnm, sem miðaðar
voru við aldur þeirra og orku. Svo illa reyndust
þessir kyrrsetumenn farnir, að eftir hálfs ann-
ars árs æfingar voru þeir ekkert betur á vegi
staddir en samstarfsmenn þeirra, sem Iátnir
voru afskiptalausir. Þótti þá heldur óvænlega
horfa, en auðvitað tjáði ekki að leggja árar í
bát. Eftir þrjú ár var aftur gerður samanburð-
ur, og kom þá gleðilegur árangur í ljós. Þeir,
sem þjálfunar höfðu notið, voru nú orðnir stór-
um starfhæfari en áður. Þeir þreyttust nú síð-
ur, og líðan þeiiTa var miklu beti-i en óþjálf-
uðu starfsmannanna.