Fréttablaðið - 29.11.2010, Blaðsíða 12

12 29. nóvember 2010 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Það setti að mér hroll, þegar ég sá aug-lýsinguna frá Bandalagi háskólamanna
undir yfirskriftinni „útskriftargjöf til
háskólanema“ og svo var mynd af farmiða
til útlanda – en bara aðra leiðina. Er þetta
sú leið, sem ríkisstjórnin vill fara? Búa
til þjóðfélag, sem hrekur burt hæfasta og
menntaðasta fólkið?
Háskólamenntun er forsenda nýsköpunar,
enda er einn af gangráðum hagvaxtar vel
menntuð þjóð. Rannsóknir sýna að allt að
20% hagvaxtar á Íslandi á árunum 1970 til
1992 má rekja til fjárfestingar í menntun.
Einmitt þess vegna verður að forðast flatan
niðurskurð á háskólastiginu, eins og stjórn-
völd vilja gera.
Nýlega sat ég fund á vegum EFTA og
ESB um uppbyggingu nýsköpunar, mennta-
og rannsóknarsamfélagsins til 2020. Þar
voru menn sannfærðir um að efling þessara
þátta myndi leiða Evrópuþjóðir fyrr út úr
þeim þrengingum sem þær standa frammi
fyrir og styrkja undirstöður samfélagsins.
Það sama gildir að sjálfsögðu um Ísland.
Við eigum að halda áfram uppbyggingu
háskóla. Við eigum að efla rannsóknar- og
þróunarstarf á háskólastiginu en milli vel-
megunar þjóða og öflugs þekkingarsamfé-
lags liggja sterk bönd. Það gerum við ann-
ars vegar með markvissu samstarfi háskóla
og hins vegar með sameiningu háskóla.
Við verðum að reyna að gera meira fyrir
minna. Það er ákall um krefjandi nálgun
svo hægt verði að standa vörð um háskóla-
starfið, kennslu og rannsóknir, til lengri
tíma. Héraðshöfðingjar verða að sjá hags-
muni heildarinnar í þessu máli. Þar vegur
áherslan á gæði þungt.
Við þurfum að auka hagvöxt. Mennta- og
vísindasamfélagið er tæki til þess. Verkefni
stjórnmálanna er að byggja á því sem vel
er gert og sækja fram á réttum forsendum.
Efla þarf menntun ungs fólks í tæknigrein-
um til að uppfylla áætlaða þörf í hátækni-
iðnaði á næstu árum. Ríkisstjórnin hefur
ákveðið að fara þveröfuga leið. Sækja ætti í
smiðju þeirra þjóða þar sem best hefur tek-
ist til á þessu sviði og hvernig þjóðir eins og
Finnar forgangsröðuðu á erfiðum tímum í
ríkissfjármálum.
Það kemur samfélaginu öllu til góða að
reka öfluga háskóla. Að minnka fjárfest-
ingu til þessa málaflokks með flötum nið-
urskurði líkt og ríkisstjórnin leggur til er
glapræði. Við getum hagrætt. Við getum
sparað. En gerum það rétt. Þorum að for-
gangsraða í þágu framtíðarinnar. Þannig
að flugmiði barnanna okkar verði fram og
til baka. Við viljum fá fólkið okkar aftur
heim.
Útskriftargjöfin til háskólanema
Menntamál
Þorgerður
Katrín
Gunnarsdóttir
þingmaður
Kjörsóknin léleg
Kosningaþátttaka í stjórnlagaþings-
kosningunum var dræm á alla
mælikvarða. Guðrún Pétursdóttir,
formaður stjórnlaganefndar, reyndi
ekki að draga dul á þá staðreynd en
benti réttilega á að ástæðurnar fyrir
fámenninu geta verið margar. Fram-
bjóðendurnir sjálfir brugðust við
tíðindum á ólíkan máta.
Gleðiefni fyrir kjósendur?
Eiríkur Bergmann Einarsson
dósent sagði kjörsóknina vera
gleðiefni fyrir kjósendur:
„Kjósendur ættu bara að
vera glaðir með dræma
kjörsókn því þá vega
atkvæði þeirra bara meira.“
Illugi Jökulsson ritstjóri sagði 40
prósent þjóðarinnar vel marktækan
hóp: „Þeir sem nú hafa hag af því að
dæma stjórnlagaþingkosningarnar
misheppnaðar vegna lítillar kjörsóknar
eru einmitt þeir sömu og vildu alls
ekki kosningarnar. Spilið ekki upp
í hendurnar á þeim. Fjörutíu
prósent þjóðarinnar eru
vel rúmlega marktækur
hópur, og þeir sem verða
kosnir á stjórnlagaþing-
ið geta spilað
frábærlega úr
þessari nið-
urstöðu.“
Stjórnlagaþingið farsi?
Skafti Harðarson rekstrarstjóri taldi
kjörsóknina aftur á móti vera til
marks um það að kjósendur hefðu
hafnað þinginu: „kjörsóknin er talin
vera einhvers staðar í kringum 40%.
Ef rétt er þá hefur meirihluti kjósenda
hafnað þeim farsa sem þetta stjórn-
lagaþing er.“
Að kjarna málsins komst hins
vegar VIlhjálmur Þorsteinsson
stjórnarformaður í stuttri færslu á
Facebook: „var að vonast til þess
fyrirfram að kjörsókn slefaði yfir
50%, en virðist ekki verða að
ósk sinni. Það eru vonbrigði,
en við gerum gott úr þessu
samt.“ magnusl@frettbladid.isS
tjórnlagaþingið er merkileg tilraun í lýðræðislegum stjórn-
arháttum. Það er nýtt fyrir Íslendingum að geta farið fram-
hjá stjórnmálaflokkunum við kosningar og að kjósa ein-
vörðungu persónur, sem bjóða sig fram á eigin forsendum.
Það er sömuleiðis nýtt fyrir okkur að kjósa þing sem hefur
það eina verkefni að endurskoða stjórnarskrána. Hún er grundvöll-
urinn undir alla aðra löggjöf í landinu en hefur þó aldrei verið í
forgangi hjá okkar háa Alþingi. Þingmenn hafa í meira en sextíu ár
gert margar atrennur að heildarendurskoðun á plagginu en aldrei
náð lendingu. Flokks- og kjördæmahagsmunir hafa þvælzt fyrir.
Af þessum sökum mátti ætla
að Íslendingar tækju kosningun-
um til stjórnlagaþings fagnandi.
Það eru vissulega vonbrigði að
meirihluti þjóðarinnar ákvað að
sitja heima. Fara þarf heila öld
aftur í tímann til að finna dæmi
um jafnslaka þátttöku í almenn-
um kosningum.
Margar ástæður geta verið fyrir þessu. Mörgum þótti kosninga-
fyrirkomulagið vafalaust flókið; að þurfa að skrifa margar tölur á
blað í stað þess að setja einfaldan kross eins og venjulega. Fjöldi
frambjóðendanna spilaði áreiðanlega líka inn í. Þótt út af fyrir sig sé
jákvætt að á sjötta hundrað manns taldi sig eiga erindi í framboð til
stjórnlagaþings, gerði þessi gríðarlegi fjöldi að verkum að fjölmiðlar
gátu ekki kynnt frambjóðendur með góðu móti og á milli þeirra varð
ekki til nein umræða að ráði, sem gat varpað ljósi á mismunandi
áherzlur og ýtt við fólki að taka afstöðu.
Það kann sömuleiðis að hafa spilað inn í að þetta eru þriðju kosn-
ingarnar á árinu og örari kosningar draga iðulega úr þátttöku. Það er
reynslan frá löndum, þar sem þjóðaratkvæðagreiðslur eru tíðar og
hugsanlega þurfum við að búa okkur undir að kjörsókn fari minnk-
andi, því að það virðist nú nokkuð almenn skoðun, jafnt á Alþingi og
meðal frambjóðenda til stjórnlagaþings, að gefa eigi almenningi í
auknum mæli kost á að greiða atkvæði um ýmis mikilvæg mál.
Hugsanlegt er að meirihluti þjóðarinnar hafi ekki talið neina þörf
á að endurskoða stjórnarskrána. Sé það raunin, kann meirihlutinn
þó að hafa gert mistök með því að sitja heima, vegna þess að þá hafa
þeir sem vildu breytingar fremur mætt á kjörstað og þá kosið fram-
bjóðendur sem vilja gera miklar breytingar. Hvort það er raunin,
kemur í ljós þegar lokið verður við að telja upp úr kjörkössunum.
Svo geta einhverjir hafa álitið kosninguna tómt píp og peninga-
eyðslu og stjórnlagaþing ranga aðferð til að endurskoða stjórnar-
skrána. Þeir hinir sömu hefðu samt ekki átt að sitja heima, heldur
mótmæla með hefðbundnum hætti með því að koma á kjörstað, en
skila auðu.
Verst af öllu er ef hin litla kosningaþátttaka er til merkis um að
meirihluti Íslendinga láti sér einfaldlega standa á sama um stjórn-
arskrána og stjórnskipunina. Ef svo er, eigum við að hafa áhyggjur
af lýðræðisvitund almennings. Þá kann að vera að við viljum aðeins
fara á kjörstað þegar það snertir áþreifanlega hagsmuni okkar, en
höfum litlar áhyggjur af því hvers konar grundvöllur er lagður að
samfélaginu sem við búum í.
Er meirihlutanum sama um stjórnarskrána?
Af hverju kusu
svo fáir?
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN