Fréttablaðið - 29.01.2011, Blaðsíða 19

LAUGARDAGUR 29. janúar 2011
Í hálfa öld hefur verið rætt um þörf á heildarendurskoðun stjórnar-
skrár lýðveldisins. Á liðnu ári náð-
ist sátt um verkferli þeirrar endur-
skoðunar en hnökrar á framkvæmd
hafa sett ferlið í uppnám. Við þær
aðstæður þarf að velja skásta kost
varðandi framhald málsins með
hagsmuni þjóðarinnar að leiðar-
ljósi.
Lítum á þá valkosti sem helst
hafa verið nefndir:
1. Fresta eða hætta við endur-
skoðun stjórnarskrárinnar.
Tæpast valkostur enda þörf á
endurskoðun æ fleirum ljós.
2. Endurtaka stjórnlagaþings-
kosninguna.
Raunar ekki mögulegt. Unnt er að
endurtaka kosningu í afmörkuðum
hópi í lokuðu rými en þjóðinni er
ekki hægt að bjóða upp á að leggja
á sig þá fyrirhöfn og kostnað sem
endurtekningu fylgir. Hafa verður í
huga að tæpleg er unnt að búast við
að þeir sem lögðu á sig tugi, jafnvel
hundrað kílómetra ferðalag, til að
velja hæft fólk til að gera tillögur
til Alþingis um nýja stjórnarskrá,
geri það að nýju þótt kjörkassar og
skilrúm í kjördeildum verði úr tré
í stað pappa.
3. Efna til nýrra stjórnlagaþings-
kosninga.
Slíkt getur aðeins gerst í kjölfar
lagasetningar sem hlýtur að taka
mið af reynslu og umræðu und-
anfarinna vikna. Sú reynsla sýnir
okkur að ekki er þörf á sérstök-
um kynjakvóta en óhjákvæmilegt
virðist að tryggja að fulltrúar allra
landshluta eigi sæti á þinginu. Kosn-
ingin þyrfti því a.m.k. að hluta að
vera landshlutabundin (gæti verið
tengd núverandi kjördæmum). Slíkt
á sér eðlilegar skýringar þ.e. að við
val þarf kjósandinn að þekkja þann
sem valinn er og treysta honum.
Tvær leiðir til að kynna sig virtust
í undangengnum kosningum árang-
ursríkastar, þ.e. greiður aðgang-
ur að áhrifamestu fjölmiðlum eða
áhrifastaða í stjórnsýslu. Þar sem
möguleikar á þessum þáttum báðum
eru nær einskorðaðir við suðvest-
urhornið virðist óhjákvæmilegt að
landshlutabinda valið.
Tæplega er heldur unnt að bjóða
kjósendum upp á annað í nýjum
kosningu en að nýtt stjórnlagaþing
leggi tillögur sínar beint í dóm þjóð-
arinnar.
Þá hlýtur áformað verklag þings-
ins og framkvæmd kosninga einnig
að verða endurbætt.
4. Fela þeim sem þjóðin valdi til
að fjalla um niðurstöður Þjóðfund-
ar og tillögur Stjórnlaganefndar að
ljúka áformuðu verki og skila til
Alþingis.
Niðurstaða Hæstaréttar hefur
vissulega veikt stöðu áformaðs
stjórnlagaþings, en eftir stendur þó
að engar efasemdir eru um að kosn-
ingarnar fóru heiðarlega fram og
vilji kjósenda kom fram ótruflaður.
Traust þjóðarinnar á þeim hóp sem
valinn var hefur því ólíklega breyst
við úrskurð Hæstaréttar. Þátttaka í
kosningunum var einnig góð í ljósi
þess að hér var ekki verið að kjósa
um skýrt afmörkuð málefni.
Að athuguðu máli virðast aðeins
tveir síðari kostirnir færir og þó
hvorugur góður. Stjórnvöld munu
að sjálfsögðu velja næstu skref, en
með sama hætti og þau sækja vald
sitt til þjóðarinnar gætu þau sér til
leiðsagnar kynnt helstu valkosti og
falið síðan viðurkenndri stofnun að
gera könnun á afstöðu þjóðarinnar
til valkosta. Ekki þarf mörg þús-
und svör til að fá fram marktæka
niðurstöðu.
Vilji þjóðarinnar
skiptir máli
Stjórnlagaþing
Ari
Teitsson
kjörinn til
stjórnlagaþings