19. júní - 19.06.1958, Side 11

rétti við karlmenn samkvæmt tímans vaxandi
menningar- og frelsiskröfum.
Undir þessa áskorun skrifuðu 3500 konur.
Á Þingvallafundi 1895 er samþykkt samhljóða
svohljóðandi tillaga, sem Indriði Einarsson flytur:
Fundurinn skorar á alþingi, að það með lög-
um, sem fyrst að unnt er, veiti konum algjört
sömu réttindi sem körlum.
Árin 1895 og 1897 er frumvarpið um kjörgengi
kvenna enn samþykkt, en fær hvorugt árið stað-
festingu. Sú tregða mun hafa stafað af því, að
konur í Danmörku höfðu ekki þessi réttindi, og
voru Danir tregir til þess að veita konum á íslandi
þann rétt, sem konur í heimalandinu höfðu ekki.
Árin 1899 og 1901 er frumvarpið samþykkt í
neðri deild, en fellt í efri deild með eins atkvæðis
niun bæði árin. En loks 1902 er það samþykkt og
fær þá staðfestingu.
Ekki her mikið á, að konur noti sér kjörgengis-
réttinn, þegar hann er loksins fenginn, og fáar
kusu. Árið 1905 birtist grein í Kvennablaðinu,
sem nefnist Kjörgengisréttur kvenna. Þar er átalið,
að konur þær, sem kjörgengi hafi, noti sér ekki
þann rétt, og er sagt, að hvergi á landinu liafi
kona komizt í neina af þeim stjórnum, sem þær
hafi kjörgengi í.
Lögin um aukinn kosningarétt kvenna í Reykja-
vík voru samþykkt á alþingi 1907 og skyldu ganga
í gildi um næstu áramót. En í janúar 1908 skyldi
kosið í bæjarstjórn. Kvenréttindafélagið er þá á
fyrsta ári, stofnað 27. janúar 1907. Það hefur for-
göngu um að bjóða kvenfélögunum í bænum sam-
vinnu um kosningu kvenna í bæjarstjórnina, og
urðu það að lokum sex félög, sem tóku sig saman.
Iðnaðarmenn buðu konunum samvinnu, og var
um skeið unnið að því að koma saman lista í sam-
vinnu við þá. En það samstarf gekk ekki vel. Kon-
urnar gátu að vísu komið nöfnum kvenna á lista,
en í sæti, sem þær töldu vonlaus. Að lokum varð
konunum ljóst, að karlmennirnir voru aðeins að
sækjast eftir atkvæðum kvenna, en voru tregari
til að veita þeim brautargengi. Og fjórða dag jan-
úarmánaðar slitnaði alveg upp úr samvinnunni.
Nú hefði mátt húast við, að í óefni væri komið,
þar sem framboðslistar áttu að vera komnir fram
16. janúar. En konurnar í Reykjavík í þá daga
létu ekki að sér hæða. Þær komu saman lista með
nöfnum fjögurra kvenna og höfðu hann tilbúinn
á réttum tíma. Konurnar, sem voru á listanum,
voru þessar:
19. JÚNl
Þórunn Jónasen,
Katrín Magnússon,
Bríet Bjarnhéðinsdóttir,
Guðrún Björnsdóttir.
Konurnar skiptu bænum i níu hverfi, og voru
þrjár konur valdar til þess að húsvitja í hverju
hverfi og tala við konurnar í hverri íbúð. Þrjár
slíkar húsvitjunarferðir voru farnar. Ennfremur
héldu konurnar þrjá fundi, og fjölmenntu konur
á þá, svo að húsfyllir var, jafnvel þótt foraðsveður
væri, þegar einn þeirra var haldinn.
Þann 24. janúar fór kosningin fram. Kosið var í
bamaskólanum í miðbænum. Stranglega var bann-
að að hafa kosningaáróður í frammi á kjörstað.
Konurnar þóttust vera mjög löghlýðnar, en samt
voru ýmsar þeirra á ferli í skólagöngunum og
veittu „saklausar“ upplýsingar og leiðheiningar.
Og duglegar konur gengu um bæinn til þess að
minna hina nýju kjósendur á skyldu sína.
Erfiði og dugnaður þessara sporgöngumanna
kvenréttindabaráttunnar var ekki unninn fyrir
gýg. Þær unnu glæsilegan sigur og komu öllum
konum á listanum að.
Og 26. janúar 1958 er enn kosið í kaupstaðnum
Reykjavík, og tvær komast í bæjarstjórn. Myndu
konur þær, sem fögnuðu sigri 1908, hafa trúað
því, að sú yrði raunin eftir 50 ár?
Valborg Bentsdóttir.
9