19. júní - 19.06.1967, Blaðsíða 32

PÁLÍNA JÓNSDÓTTIR kennari
HLUTVERK KONUNNAR Á TÆKNIÖLD
Willst du genau erfahren, was sich ziemt.
So frage nur bei edlen Frauen an.
(J. W. Goethe: Torquato Tasso.)
Um leið og þeirra er minnst með þakklæti og
virðingu, sem áttu frumkvæðið að því að bæta að-
stöðu konunnar og auka rétt hennar, er ástæða til
þess að staldra við og athuga hvert stefnir, hvort
við e. t. v. kaupum jafnréttið of dýru verði, hvort
við missum sjónar á aðalhlutverki okkar, að vera
móðir og kona, og hvort uppeldi dætra okkar er svo
háttað, að þær séu færar um að taka að sér það
hlutverk, sem bíður þeirra flestra.
í'.g valdi að einkunnarorðum setningu úr einu
leikriti Goethes: Viljir þú vita hvað er sæmandi,
spyrðu göfuga konu (lauslega þýtt). Þegar ég
heyrði þessi orð Goethes í fyrsta sinn fyrir meira
en 20 árum, varð ég hreykinn af því að vera kona,
að tilheyra því kyninu, sem meiri kröfur voru gerð-
ar til um hegðun, og sem hafði staðizt þær kröfur
svo vel, að taka mætti til fyrirmyndar. Mér fannst
það háleitt og eftirsóknarvert takmark fyrir kon-
una, að viðhalda þeirri skoðun, að hegðun göfugrar
konu væri ákvarðandi fyrir mat á því, hvað þætti
mannsæmandi framkoma. En það er sjálftsagt
ástæða til að hugleiða, hvort orð Goethes geti enn-
þá verið í gildi á dögum jafnréttis kynjanna, hvort
við viljum láta líta upp til okkar, hvort við vilj-
um uppfylla þær kröfur, sem gerðar eru til þeirra,
sem taldar eru til fyrirmyndar og hvort uppeldið i
dag stefnir að því að konan uppfylli þessar kröfur,
eða hvort það leggur fyrst og fremst áherzlu á jafn-
rétti kynjanna.
Stutt grein getur enganveginn gert þessu yfir-
gripsmikla og flókna efni næg skil, það snertir bæði
viðkvæmustu mannleg samskipti og þjóðfélagsleg
og efnahagsleg vandamál, en það var svo heillandi
og ásækið viðfangsefni, að ég gat ekki stillt mig um
að hreyfa því á þessum vettvangi.
Ég viðurkenni að viðhorf mitt er persónulegt og
huglægt, og dregið mjög skýrum dráttum og ekki
tekið tillit til þess, að mismunandi manngerðir við
margbreytilegar aðstæður gætu e. t. v. með góð-
ur árangri brugðist öðruvisi við vandamálunum,
en ég geri í þessari grein.
Mér er ekki kunnugt um neinar rannsóknir á
því að hvaða leyti eðlisgerð konu er frábrugðin eðlis-
gerð karlmanns, og að hve miklu leyti sá mismun-
ur, sem gætir í greind konunnar, hugsunarhætti,
viðhorfum og hlutverkum, er áunninn gegnum ald-
irnar. Sagan getur frætt okkur um þann mismun,
sem hefur verið á stöðu kynjanna, en hún segir
okkur ekki hvað er eðlislægt, sígilt eða nauðsyn-
legt í þeim mismun, sem fram kemur á ýmsum
tímum meðal mismunandi þjóða. Því verðum við
sjálf að leitast við að gera okkur grein fyrir.
Það þykir orðið sjálfsagt í okkar þjóðfélagi, að
konan fái tækifæri til að mennta sig og auðvitað á
hún að gera það, hún er skynsemi gædd vera eins
og maðurinn og er áskapað að þroskast við marg-
vísleg viðfangsefni. Hjónahand og barnauppeldi
krefst líka menntunar, skilnings og víðsýnis, þrosk-
aðs og sveigjanlegs persónuleika. Að engin fræði-
grein gefur fullnægjandi leiðsögn í þessum efn-
um, byggist ekki á því, að það sé sjálfsagður hlut-
ur að vita hvað gera skuli, heldur á hinu, að upp-
eldi sjálfs sín og annarra er hið vandasamasta
hlutverk, sem manninum er lagt á herðar. Að auki
svo fjölbreytilegt, að aldrei verður hægt að gefa
almennar tæmandi reglur. Það er heldur ekki nóg
að vita með skynseminni hvað við á, þekkingin
þarf að verða hluti af persónuleikanum, svo að
upp af henni vaxi háttvísi, samúð og hógvært við-
mót. Með öðrum orðum, það er engin ein náms-
grein, sem kennir hjúskapar- og uppeldislist, en
menntun — öll sönn menntun — stuðlar að mann-
skilningi og auknu manngildi.
Einkunnarorð skólanna, að þeir eigi að búa undir
lífið en ekki próf á einstökum, afmörkuðum svið-
um, verður vonandi að raunveruleika í náinni
framtíð, svo að dætur okkar geti sótt þangað margt,