Sameiningin - 01.03.1936, Blaðsíða 8

42
Eftir fimtíu ár
Með greininni, sem hér i'er á undan, hóf Sameiningin
göngu sína fyrir fimtíu árum. Það er upphafs-ritgjörð séra
Jóns Bjarnasonar í fyrsta númeri þessa blaðs, sem út kom
í marz-mánuði, 1886. Greinin birtist hér lítið eitt saman
dregin; var það gjört til að koma henni betur fyrir. En að
öðru leyti hefir auðvitað ekki verið hróflað við hugsun eða
orðfæri höfundarins.
Það sjá víst ailir hve timabær og viðeigandi greinin hefir
hlotið að vera, þegar hún var skrifuð; hvernig hann, sem þar
hélt á pennanum, hefir borið fyrir brjósti velferð þjóðar
sinnar austan og vestan hafs, og látið hugann dvelja við
nauðsynjamál hennar og viðfangsefni, eins og þær sakir
horfðu þá við. En boðskapurinn, sem séra Jón Bjarnason
flytur hér, á ekki síður við á deginum í dag. Það er eins og
hvert orð sé talað til vor líka, sem nú höfum þessa minningu
hálfrar aldar um að hugsa.
“Sí-veltandi hjól tímans” hel'ir runnið hratt áfram; og
er ekki laust við, að það hafi geigað stundum í rásinni—eða
svo finst líklega flestum í vorum hópi, þegar þeir líta til
baka; svo óvæntar og umsvifamildar hafa breytingarnar ver-
ið hvað eftir annað á síðari helmingi jiessara fimtíu ára. Og
nú lítur helzt út fyrir, að fleiri stór-byltingar séu fyrir hendi.
Svipmestu einkenni þessa líðandi dags eru óvissan, umbrotin
og eirðarleysið. Og þegar menn svo mitt í þeim umhleyp-
ingum virða l'yrir sér þessa fimtíu ára gömlu ritgjörð séra
Jóns Bjarnasonar, þá er erfitt að verjast þeirri hugsun, að
hann hafi haft einhverskonar hugboð um veðrabrigðin, sem
framundan voru. Sjálfa rás viðburðanna gat hann vitaskuld
ekki séð fvrir fremur en aðrir. En séra Jón Bjarnason bar
gott skyn á eðli tímanna, sem hann lifði á; það er eins og
hann hafi glöggvað sig á tímatáknunum og vitað, að það
var allra veðra von. Og ekki hefir heldur verið mikið um
staðviðri síðan greinin var skrifuð.
Með það viðhorf fyrir augum ritaði séra Jón þessi for-
málsorð að starfi sínu við blaðið, sem hann var að stofna—
fyrsta kirkjublaðið á meðal íslendinga. Fvrir þá sök er
megin-efnið um ókyrð og breytileika, um flugferð mannlífs-
íns, um sí-veltandi tímans hjól, um þarfir, sem altaf eru að
breytast með breyttum lífskjörum, um fullsæklarmarkið jarð-