Sameiningin - 01.03.1936, Side 17

51
Þá var það, að spekingrinn Reveillére Lepeaux kom til
hins fræga Talleyrands, einhvers hins stjórnvitrasta manns,
sem uppi hefir verið, og spurði hann: “Hvað á eg að taka til
bragðs til að lífga kirkjufélagið mitt við aftr?” — “Þér hafið
tekizt mjög ervitt mál á hendr,” svaraði Talleyrand. “Eg
veit ekki, hvaða ráð eg á að gefa yðr. Það er enginn hægð-
arleikur að mynda ný trúarbrögð. En láÞð þér hengja yðr
og rísið svo upp aftr á þriðja degi frá dauðum!” Sagan getr
ekki um, að reynt hafi verið að fylgja þessari ráðlegging.
Trúarhrögð í stað kristindómsins er enginn hægðarleikr
að “finna upp” eða “mynda.” Því hann ber ótvíræðan vott
um, að hann sé hans hugsanir, sem myndaði manneðlið í
sinni líking, en ekki hugsanir mannanna. Vor kristilegu
trúarhrögð opinbera hugsanir svo háar, að þær neyða manns-
andann, þrátt fyrir -all t, til að viðrkenna hinn guðlega upp-
runa þeirra. Að svo kölluð ný trúarbrögð risa upp og hjaðna
niðr aftr, af því það kemr þá í Ijós, að þetta eru að eins grunn-
ar og takmarkaðar mannahugsanir, sem ef til vill hafa farið
fram hjá aðalefninu, hefir meira sannfæringar afl en flest
annað, sein rök má kalla.
Flestir, sem tala um ný trúarbrögð, vilja mynda þau á
þann hátt, að fella hurt ýms einkennilegustu atriði krisÞ'n-
dómsins, t. d. kenninguna um guðdóm frelsarans, friðþæg-
inguna, kraftaverkin, og yfir höfuð allt það, sem yfirnáttúr-
legt kallast. En það, sem þá verðr eftir af kristindóminum,
þegar allt það, er óendrfæddr mannsandinn á bágt með að
fella sig við, er burt skorið, vilja þeir svo gjarnan aðhyllast
sein sín trúarbrögð. Aldrei kemr það áþreifanlegar í ljós en
þá, að það er hugsun mannsins, sem er að toga guðs hugs-
anir ofan af hinuin háu brautum þeirra og slekkr hið himn-
eska ljós þeirra á leiðinni. En maðrinn, sem skapaðr er til
þess að trúa, ekki síðr en til að elska og vona, gjörir sig
aldrei til lengdar ánægðan með þau trúarbrögð, sem gjöra
trúna óþarfa. Gegnum alla sína villu hrópar mannsandinn
einlægt eftir einhverju, sem er hans skilningi eins mikið
ofar og himininn er jörðinni. Á sjálfan sig trúir hann aldrei
til lengdar.
Með þessum frádrætti mynda menn aldrei ný trúar-
brögð. EUthvað göfugra verðr að vera á boðstólum, ef heimr-
inn á að hafna kristindóminum og taka nýja trú.
—“Sam.” apríl 1891.