Sameiningin - 01.03.1926, Blaðsíða 17

79
svo lögmálsfróð að leiStogunum þætti viðunandi. Fræðimenn-
irnir eða lögvitringamir, sem svo oft eru nefndir í nýja testa-
mentinu, voru kennarar lýðsins í fræðum þessum. ÞaS var
fjölmenn stétt og ákaflega mikils metin. Þjóðfrægir lögmáls-
kennendur voru í virðingarskyni kallaðir meistarar eða “rabbínar.”
Á öndverðri fyrstu öldi ihöfðu frægustu rabbínarnir aðsetur í
Jerúsalem, og þangað söfnuðust efnileg ungmenni þjóðarinnar
úr öllum áttum til aS nema hjá þeim 'lögmálsspekina. Rabbínar
voru meira mentir en prestar og levítar; og þótti GySingum eng-
in staSa jafn álitleg eSa eftirsóknarverS á þeim tímum. Gáfuð-
ustu mennirnir sóktust auðvitaS eftir frægð og mannviröingum
á þessu sviði, og lögðu fram hugvit sitt af alefli, hver í kapp viS
annan, til þess að geta orðið sem snjallastir í lagakunnáttunni; og
afleiðingin varð- auðvitað sú, að lögmál Móse með öðrurn boS-
skap gamla testamentisins var hártogað, flækt og margaukið meS
alls konar skýringum, heimfærslumi og erfikenningum og munn-
mælasamsafni, og úr öllu þessu var unnin sú lagafræði, sem
reynst hefir einhver hinn öflugasti hegSunarfjötur í gjörvallri
sögu mannkynsins, en samtímis það einingar-band og einangrun-
ar, er varSveitti ]ojóöernið öldum saman, föðurlandslaust, löngu
eftir aS borgin helga var eydd í annaS sinn og helgidómurinn rif-
inn til grunns, og fórnakerfiö meS annari prestaþjónustu, sem
viö þann staS var bundin, horfið aftur x dimmu fortíðarinnar.
Rabbínaspekin reyndist seigara þjóSverndunarafl, heldur en sjálf
musterishelgin á xMóría. Svo röm var sú taug. En. hún dró
með sér átakanlegt harmsöguefni. Rabbínarnir varSveittu þjóS-
erniS, gyöingdóminn, en þeir glötuðu köflun þjóðarinnar.
Oft er svo aS orði kveSiS, að Babýlonar-útlegðin hafi lækn-
að GySinga lýðinn af allri tilhneiging til skurðgoSadýrkunar.
ÞaS er ekki al-satt, því miður. AfguSi heiSingjanna dýrkuðu
þeir aldrei síðan, svo mikiS er satt, og þoldu þeir| oft og tíðum
fyrirlitning og ofsóknir fyrir þaS vandlæti. En þeir lentu á
annari dýrkunarvillu, sem engu var óskaSlegri. Þeir tignuðu í
raun og veru lögmál GuSs, eða öllu heldur sitt eigiS lögmálskerfi,
fremur en Guð sjálfan. HugsuSu meira um handaþvott en hrein-
leik hjartans; meira um tíundargjöld en miskunn og kærleika;
meira um flóknar siðaskiftanir, heldur en um trúartraust og
iðrun. Þeir könnuSust reyndar við kjarna lögmálsins, boSorSið
um elsku til Guös og manna —- í orði kveSnu. ÞaS sést á frá-
sögum guðspjallanna. En þeim fór, eins og oft á sér stað enn í
dág, aS háleit og fögur sannindi verða eins og nokkurs konar
helgiskrín hjá alfaravegum kynslóðanna; menn veita þeim heilögu