Sameiningin - 01.03.1926, Síða 19

81
þetta verk er af mönnum, þá verður þat5 að engu, en ef það er
af Guði, þá megnið þér ekki aö yfirbuga þá” ("Post. 5, 38. 39J.
Maðurinn var auðsjáanlega spakur að viti og gæflyndur. Aftur
verður nafnið fyrir manni í rabbínafræðum þeirrar tíðar. Þá voru
lögmálsskólar tveir í Jerúsalem nafnkunnastir allra; voru þeir
kendir við sinn læriföðurinn hvor, þá Hillel og Sjammaí, sem
báðir höfðu verið ótrauðir Faris'ear og frábærlega snjallir lög-
máls-skýrendur, og höföu getið sér ódauölegan orðstír á vegum
þeirra fræða. Að einhverju leyti var Hillil ofurlítið mildari í
kenning sinni, heldur en keppinautur hans — lagði tii dæmis ekki
blátt bann við allri þekking á grískum bókmentuim, eins og
Sjamnraí og aðrir hinir allra harðsvíruðustu Farís'ear vildu þó
helzt gjöra. Skóli Hiilels náði afar-miklum vinsældum, og kenn-
ingar hans uröu máttarviðir í fræöum rábbínanna, þegar fram
liðu stundir. Símeon, sonur Hillels, tók við skólanum að föður
sínum látnum, og síðan Gamaliel, hans1 son, og niðjar Hiilels aðr-
ir þar á eftir. Báru, þeir flestir ættarmót hins mikla læriföður
í anda og stefnu. Ein'kum er þess' getiS um Gamalíei, að hann
hafi verið maður gætinn, mildur og sanngjarn í dómum ölium
og tillögum. Sumir hafa talið það hér unij 'bil áreiðanlega víst,
að kennari Páls, og'lifgjafi þeirra Péturs og Jóhannesar, og þessi
sonarsonur Hillels, sé einn og sarni maðurinn. Tilgátan er mjög
sennileg, þegar á alt er litið; en fullsönnuð er hún: ekki, því að
fleiri lærifeður í Hillels ættinni báru þetta sama nafn, en þeir
frændur voru hver öðrum líkir andlega, svo að alt kemur í sama
stað niður.
Svo mikið er þá víst, að Páll fluttist áfram úr barndómi til
fullorðinsára í miðjum straumi gyðinglegrar hugsunar. Hann
var uppaiinn í þeirri stefnunni, sem hafði lang mest fylgi meðal
Farísea og fræðimanna, stefnu, sem öll fór í lögmálsáttina, þótt
hún sneiddi hjá sumutn allra verstu öfgum þeirrar tíðar. Ekki
má gleyma því, að Gyðingdómurinn á þeirri öld átti sina bjartari
hlið, sina betri menn, eins og önnur skoðanakerfi. Sjálfsagt voru
margir Farís'ear svipaðir þeirn Gamalíel og Nikódmusi, og marg-
ir prestar í manngildi við Sakaría; vandaðir menn og sannsýnir,
eftir ljósi sinnar kynslóðar. Og rabbínarnir íifðu þær stundir,
þegar þeir eygðu gimsteina sannleikans í gegnum setningavefinn,
serrj búið var að 'breiða þar ofan á. Væri þvi rángt að hugsa
sér, að Páll hefði verið uppalinn í nokkurs konar svartaskóla,
köldum og algjörlega ljóslausum. Rabbína-fræðslan hafði sina
kosti: Hún var frjálsleg i aðferð, hvað sem segja má um and-
ann og innihaldið Kaflar úr gamla testamentinu voru lesnir upp,