Fréttablaðið - 24.03.2011, Page 1

MEST LESNA
DAGBLAÐ Á ÍSLANDI
veðrið í dag
Sími: 512 5000
Fimmtudagur
skoðun 24
2 SÉRBLÖÐ
í Fréttablaðinu
Allt
Geðhjálp
24. mars 2011
69. tölublað 11. árgangur
Sölufulltrúar: Jóna María Hafsteinsdóttir jmh@365.is 512 5473 Þórdís Hermannsdóttir thordish@365.is 512 5447
HönnunarMars hefst í dag og munu hinir ýmsu hönn-
uðir kynna verk sín á yfir fimmtíu stöðum úti um alla borg
næstu fjóra daga. Hátíðin fer fram í tómum vöruhúsum,
verslunum, galleríum, veitingastöðum og á götum úti.
FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Gríma Kristinsdóttir, eigandi hárstofunnar Grímu, er upprennandi sjónvarpsstjarna í nýrri þáttaröð:
G ríma Kristinsdóttir hefur nú þegar vakið mikla athygli fyrir afgerandi fatastíl í sjónvarpsþáttunum Hamingjan sanna sem sýndir eru á Stöð 2 en annar þátturinn var ý dí k
mörkuðum og í verslunum sem selja notuð föt og blandi þeim svo saman við nýtt.„Ég hef allt frá því að ég var tvítug gengið í stuttbuxum ogsokkabu
Danmörku, en hún hafði þá í mörg ár leitað sér að fjólubláum leðurjakka. „Ég hafði beðið fjöl-skyldu og vini að lá
Hefur ekki töluá stuttbuxunum
Skósprengja!
20%
afsláttur af
öllum skóm
og stígvélum
teg 11001 - kom í hvítu líka í C,D,E skálum á kr. 4.600,- buxur í stíl á kr. 1.990,-
Laugavegi 178 - Sími: 551 3366 Opið mán.-fös. 10-18. Lau. 10-14.Góð þjónusta - fagleg ráðgjöf.www.misty.is
Vertu vinur
ÞESSI FRÁBÆRI HALDARI NÚ Í NÝJUM LIT
FIMMTUDAGUR 24. MARS 2011
GEÐHJÁLP
BEINUM FÓLKI
Á RÉTTA BRAUT
Ráðgjafar Geðhjálpar veita
fræðslu og ráðgjöf.
Síða 2
NÝTT OG BETRA LÍF
Geðfatlaðir geta lifað lífi nu til
fulls í búsetukjörnum.
Síða 5
24. mars 2011 FIMMTUDAGUR
12
A tvinnumissir hefur víðtæk áhrif á líf allra sem fyrir slíku verða. Breytingar á félagslegum aðstæðum eru sjálfgefnar en færri hafa hugfast að atvinnuleysi getur haft alvar-leg áhrif á heilsu fólks og leitt til minnkandi starfsgetu. Fjölgun örorkulífeyrisþega er ein af þeim hættum sem samfélag í kreppu getur þurft að takast á við. Heilsufarsvandi vegna atvinnu-leysis er lúmskur óvinur. Hingað til hefur ekki verið hægt að merkja með ótvíræðum hætti að ástand á atvinnumarkaði hafi haft áhrif á lýðheilsu. Þegar á hinn bóginn er litið til rannsókna í þeim löndum sem hafa tekist á við áþekk vanda-mál og steðja að íslensku samfélagi í dag er niðurstaða þeirra nær ein-tóna. Heilsufarsleg áhrif kreppu koma fram þótt síðar verði og því mikilvægt að hafa varan áað i
hjarta- og æðasjúkdóma,“ segir Sig-urður.
Sálfræðimóttaka var sett á stofn á vegum geðsviðs Landspítalans á gömlu heilsuverndarstöðinni við Barónsstíg strax eftir hrun. „Þang-að komu fáir en á sama tíma var fjórðungsaukning á innlögnum á hjartadeildinni,“ segir Sigurður. Samkvæmt upplýsingum frá Landspítala var sálfræðimót-tökunni lokað eftir sex mánuði þar sem engin þörf var talin fyrir þessa þjónustu. „Það var opnað fyrir þá
að þeirri góðu umgjörð sem komið hafi verið upp. „Enginn veikist dag-inn sem klippt er á vissa þjónustu eða dregið er úr henni. Það tekur síðan að halla á ógæfuhliðina hægt en örugglega eftir því sem líður frá því augnabliki að niðurskurðar-hnífnum er beitt.“
Forvarnir
Kristinn telur að á öllum tímum, bæði góðum og erfiðum, sé heilsu-gæslan, með virka heimilislækna í broddi fylkingar, án efa meðal brýnustu forvarna sem hægt er að kalla eftir. Eins verði allir sem að málaflokknum koma að hafa hug-fast að meðferð sem sjúklingur hefur ekki efni á, virkar einfaldlega ekki og heilsufarseftirlit sem sjúklingur mætir ekki í
starfsmanna samböndin komi þessu fólki strax til hjálpar með boði um starfsendurhæfingu og mati sem byggist á fjölþátta endurhæfingu, sálfræðihjálp, félagsráðgjöf og sjúkraþjálfun. „Með slíku verkefni mætti komast hjá örorku vegna kvíða og þunglyndis í mörgum til-fellum sem virðast vera of algeng-ar sjúkdómsgreiningar í dag. Þetta á ekki síður við um ómarkvissa og mikla notkun geðlyfja vegna utan-aðkomandi erfiðleika.“
Finnska reynslanMjög er horft til reynslu Finna af efnahagskreppunni sem þar reið yfir í byrjun tíunda áratugar síð-ustu aldar. Eins og hé
Atvinnumissir: Eðlileg viðbrögð og góð ráð
FRÉTTASKÝRING: Atvinnuleysi á Íslandi
6. hluti
Geðlæknirinn Kübler-Ross rann-sakaði um árabil reynslu og tilfinn-ingar fólks sem greinst hafði með ólæknandi sjúkdóm. Hún greindi mismunandi stig í sorgarferlinu sem hægt er að heimfæra upp á aðrar aðstæður þegar vondar fréttir berast. Stigin eru: afneitun, reiði, sorg og samþykki.Fyrsta stigið: afneitunFyrstu viðbrögð þess sem er sagt upp starfi geta oft verið að horfast ekki í augu við staðreyndirnar og afneita þeim. Þetta eru varnar-viðbrögð sem hjálpa okkur að draga úr þeim sársauka sem skilaboðunum fylgja. Annað stigið: reiðiÞegar við gerum okkur grein fyrir ástandinu koma oft aðrar tilfinn-ingar eins og gremja og reiði sem geta beinst að yfirmann-inum, fyrirtækinu eða hinu ytra umhverfi.
Þriðja stigið: sorgÞegar okkur rennur reiðin beinast tilfinningarnar yfirleitt inn á við og sjást ekki eins augljóslega og þegar við erum reið. Við verðum þögul, viðkvæm, döpur og niðurdregin og að okkur sækja hugsanir eins og: „Það er örugglega af því að ég er ekki nógu góður starfs-kraftur.“
Fjórða stigið: samþykkiÞegar við erum komin á þetta stig höfum við meðtekið skilaboðin og á vissan hátt sætt okkur við þau. Þetta skref í sorgarferlinu ein-kennist oft af praktískum spurning-um sem varða framtíðina: „Hvað er hægt að gera í minni stöðu?“ Nú fyrst erum við tilbúin til að leita lausna og ræða framtíðina. Mikilvægt er að átta sig á því að þetta eru eðlileg viðbrögð við þeirri erfiðu reynslu sem starfs-missir er.
Nokkur mikilvæg ráð:■ Hreyfing og slökun. Það er afar mikilvægt að hreyfa sig reglulega og reyna að slaka vel á. Algengt er að þetta sé vanrækt þegar manni líður illa.■ Mjög mikilvægt er að tryggja nægan svefn og hvíld. Þá er einnig mikilvægt að huga vel að mataræðinu og gæta að
hollustunni og nærast reglulega.■ Æð l
Það verður ekki þessi forsætisráðherra sem les skýrsluna um hversu skaðleg kreppan var fyrir heilsu fólksins í þessu landi,heldur næsti ð
2006 2007 2008 2009
100
80
60
40
20
0
Fj
öl
di
n
ot
en
da
/
1
00
0
■ Geðrofslyf
■ Róandi og kvíðastillandi
■ Svefnlyf og róandi ■ Þunglyndislyf
Ávísanir geðlyfja fyrstu 9 mánuði áranna 2006-2009
Geðraskanir37,48%
Húðsjúkdómar0,73%
Innkirtla og efnaskiptasjúkdómar2,02%
Krabbamein
2,04%
Meðfædd skerðing og litningafrávik2,36%
Sjúkdómar í blóðrásakerfi5,30%
Aðrar ástæður4,35%
Áverkar
6,49%
Stoðkerfissjúkdómar
27,85%Sjúkdómar í öndunarfærum
1,85%Sjúkdómar í taugakerfi og skynfærum
9,52%
Helstu orsakir örorku eftir sjúkdómaflokkum
Áföll í lífi fólks1 Dauðsfall maka ................................................ 100
2 Skilnaður ............................................................... 73
3 Sambúðarslit ...................................................... 65
4 Afplánun í fangelsi ...........................................63
5 Dauðsfall náins fjölskyldumeðlims ................. 63
6 Alvarleg meiðsl eða veikindi ..............................53
7 Uppsögn ....................................................................... 47
8 Starfslok sökum aldurs ............................................... 45
9 Meðganga ........................................................................... 40
■ Launþegar ■ Námsmenn■ Heimavinnandi ■ Fæðingarolof■ Atvinnulausir
Hvernig metur þú heilsu þína?
Líkamleg
heilsa er góð
Andleg heilsa
er góð
80
60
40
20
0%
Lýðheilsustöð og fleiri.
Rannsóknastofa í vinnuverndÞolinmóður óvinurAtvinnuleysi hefur víðtæk áhrif á aðstæður fólks. Þau eru fyrst og síðast af félagslegum toga en heilsu-
tengdur vandi er jafnframt vel þekktur og nær bæði til líkamlegrar og andlegrar heilsu.
– Lifið heil
www.lyfja.is
kl. 7-1 í Lágmúla kl. 8-24 á Smáratorgi
Hjá okkur er opið alla daga
langt fram á kvöld
„Snilldarbók“
EGILL HELGASON / KILJAN
PBB / FT
KOMIN
Í KILJU
S
m
iðsbúð 6 210 G
arðabæ
S
ím
i 564 5040
w
w
w
.h
irzlan
.is
H
úsgögn fyrir hagsýna
FÓLK „Hún var stórbrotinn
persónu leiki. Ég man að ég átti
Elizabeth Taylor-dúkku sem fór
hálfpartinn í skammarkrókinn
þegar hún byrjaði með grínist-
anum Eddie
Fischer enda
var hann giftur
maður,“ segir
leikkonan Lilja
Guðrún Þor-
valdsdóttir, en
stórleikkonan
Elizabeth Tay-
lor andaðist á
sjúkrahúsi í Los
Angeles í gær.
Fjöldi fólks hefur vottað henni
virðingu sína. Lilja Guðrún lék
hlutverk Mörthu í Hver er hrædd-
ur við Virginiu Woolf en Elizabeth
fór á kostum í því sama hlutverki
á hvíta tjaldinu. „Ég sá reyndar
ekki myndina fyrr en eftir frum-
sýningu en hún var náttúrlega
upp á sitt besta á þeim tíma.“
- fgg / sjá síðu 44
Elizabeth Taylor látin:
Umdeild en frá-
bær listamaður
BÆKUR Útgáfufyrirtækið Amazon
Crossing, sem er í eigu bandaríska
netrisans Amazon, hefur keypt
útgáfurétt á þremur bókum eftir
Viktor Arnar Ingólfsson og einni
eftir Vilborgu Davíðsdóttur.
„Þetta kom mér mjög á óvart,“
segir Viktor Arnar og bætir við að
útgáfan ytra sé honum mikill heið-
ur. „Maður hefur litið þannig á að
Bandaríkjamarkaður væri óvinn-
andi vígi og það tæki því ekki að
streða við að komast þangað.“
Flateyjargáta kemur út í Banda-
ríkjunum í haust, Engin spor í
apríl á næsta ári og Afturelding í
júlí sama ár. Amazon hefur einnig
tryggt sér réttinn á Galdri, skáld-
sögu Vilborgar Davíðsdóttur.
Amazon hyggur á útgáfu yfir
tíu íslenskra skáldverka í tilefni af
heiðurssessi Íslands á bókamess-
unni í Frankfurt í ár. - fb / sjá síðu 54
Íslensk skáldverk í BNA:
Amazon gefur
út verk Viktors
og Vilborgar
LIZ TAYLOR
Býr sig undir krefjandi
hlutverk
María Birta setur sig í spor
fíkils.
fólk 46
Bústaðakirkja 40 ára
Afmælinu fagnað með
tónleikum.
tímamót 28
DÁLÍTIL ÚRKOMA Í dag verða
víðast austan 3-10 m/s. Dálítil
úrkoma einkum síðdegis. Hlýnandi
veður.
VEÐUR 4
3
4
-1
-3
-3
LÖGREGLUMÁL Innbrotsþjófar sem
einkum eru á höttunum eftir
dýrum skartgripum hafa á undan-
förnum vikum herjað á tiltekin
hverfi á höfuðborgarsvæðinu. Lög-
regla segir um faraldur að ræða.
Meðal annars var dýrmætum
ættargripum stolið frá konu sem
Fréttablaðið ræddi við í gær.
Á undanförnum mánuði hafa
um tuttugu innbrot verið framin
í einbýlishúsahverfum í Hafnar-
firði, Kópavogi og Grafarvogi.
Hafa þjófarnir aðeins stolið dýrum
skartgripum og ekki skilið eftir
sig verksummerki, að skemmdum
við innbrotin undanskildum.
Í sumum hverfanna þar sem fólk
hefur orðið fyrir barðinu á inn-
brotsþjófum ætla íbúar að taka
sig saman og koma á fót öflugri
nágrannavörslu.
„Íbúar við götuna sem ég bý í
ætla að efna til fundar með lög-
reglu og tryggingafyrirtækjum
til að fá upplýsingar um viðbrögð
við þessum innbrotum,“ segir Þor-
steinn Vilhelmsson, íbúi í Kópa-
vogi. Brotist var inn á heimili
hans og eiginkonu hans um síð-
ustu helgi. Brotist hefur verið inn
á fimm heimili í hverfi þeirra.
Þorsteinn segir nauðsynlegt að
lögregla sé í stakk búin að takast
hratt og vel á við verkefni af þessu
tagi.
Einar Ásbjörnsson, lögreglu-
fulltrúi á höfuðborgarsvæðinu,
segir mikilvægt að fólk hafi tiltek-
in atriði í huga til að verjast inn-
brotsþjófum. Gæta þurfi að því að
allar krækjur á hurðum og glugg-
um séu í lagi. Fólk þurfi að vera
vakandi fyrir umferð fólks sem
ekki virðist eiga erindi inn í götur,
taka niður bílnúmer og hika ekki
við að láta lögreglu vita þyki eitt-
hvað grunsamlegt á ferðinni. Hús
í jaðri hverfa hafi verið útsettari
fyrir innbrotum. Gjarnan sé farið
inn baka til í skjóli trjáa, sólpalla
og skjólveggja. Þetta þurfi að hafa
í huga.
„Yfirleitt eru innbrot framin á
hefðbundnum vinnutíma fólks,“
útskýrir Einar. „En í þessari
hrinu nú hafa þjófarnir yfirleitt
verið seinna á ferðinni, jafnvel
fram undir klukkan átta á kvöld-
in. Bíræfnin er því töluverð.“ - jss
Láta allt vera nema
verðmæta skartgripi
Hrina skartgripaþjófnaða gengur yfir sérbýlishúsahverfi á höfuðborgarsvæð-
inu. Innbrotsþjófarnir sækjast einkum eftir dýrum skartgripum og skilja ekki
eftir sig verksummerki. Efla á nágrannavörslu og árvekni í hverfunum.
SUMARBLÓMIN SKJÓTA UPP KOLLINUM Þótt snjóþunginn víða á landinu bendi til
annars styttist í vorið og á gróðrarstöðvum eru sumarblómin farin að spretta upp úr moldinni. Hilmar Ómarsson á
gróðrarstöðinni Mörk kannar hér sprettuna á stjúpunum. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
LÚMSKUR ÓVINUR
Atvinnuleysi á Íslandi
Fréttaskýring 12
Háspenna í körfunni
Snæfell, Keflavík og
Stjarnan tryggðu sér sæti í
undanúrslitunum í gær.
sport 48 & 50