Fréttablaðið - 18.06.2011, Blaðsíða 18

18. júní 2011 LAUGARDAGUR18
D
agheimilið Lyng-
ás hafði verið
starfrækt í tíu ár
þegar Guðmund-
ur Sveinsson kom
þangað í dagvist,
þriggja ára gamall, en heimilið
var þá einungis miðað við þarf-
ir þroskahamlaðra. Í dag njóta
þar þjónustu börn sem bæði eru
þroskahömluð og líkam lega fötluð.
Lyngás er rekið af Ás Styrktar-
félagi, sem áður var Styrktarfélag
vangefinna, en Guðmundur dvaldi
á Lyngási í tæpan áratug.
„Ég er fæddur 5. júlí árið 1968.
Þegar ég var rúmlega þriggja kom
ég fyrst á Lyngás, haustið 1971,“
segir Guðmundur, sem er stál-
minnugur á dagsetningar. Hann
dvaldi á Lyngási til tólf ára aldurs,
en þá fór hann í Öskjuhlíðarskóla.
Guðmundur bjó með móður sinni
og eldri bróður í Vestur bænum á
þessum tíma en á morgnana mætti
hann á Lyngás og dvaldi þar til
síðdegis.
Öryrki eftir flogaköst
Meðal þess fyrsta sem Guðmund-
ur man er leigubílar frá Bifreiða-
stöðinni Steindóri sem náðu í hann
í Vesturbæinn til að keyra á Lyng-
ás. „Ég man að það kom leigubíll
að sækja mig heim, Steindór leigu-
bíll, þessir svörtu, og keyrði mig á
Lyngás og svo aftur heim. Ég var
oft þreyttur á morgnana þegar ég
mætti snemma,“ segir Guðmundur
og hlær. Guðmundur hélt ræðu í
afmæli Lyngáss á dögunum þar
sem hann talaði um dvölina.
Guðmundur, sem verður 43 ára
eftir rúmar þrjár vikur, vinnur
hjá Ferskum kjötvörum, í fimm-
tíu prósenta starfi. Hann er 75
prósenta öryrki, en örorkan er að
hans sögn til komin vegna floga-
kasta sem hann fékk mjög lítill
og leiddu til blæðinga inn á heila.
Hann náði þeim stóra áfanga að
kaupa sér eigin íbúð fyrir áratug
og byrja að búa einn, eftir að hafa
búið mestan hluta ævinnar á vist-
heimilum og sambýli.
Leið vel á Lyngási
„Ég man að mér leið vel á Lyng-
ási og ég átti mikið af vinum til
að leika við. Ég var í handavinnu,
að sauma og smíða, var í skóla-
görðunum og gerði margt. Ég var
svolítill prakkari. Bróðir minn var
líka góður vinur minn, hann er
einu ári yngri en ég en hann hefur
alltaf reynt að hjálpa mér með hitt
og þetta. Hann kallar mig „gamla
bróður“.“
Guðmundur kvaddi Lyngás
þegar hann var tólf ára – þegar
hann byrjaði nám í Öskjuhlíðar-
skóla. Fleiri breytingar urðu á
þeim árum, en hann flutti á Vist-
heimilið á Dalbraut þegar hann
var ellefu ára og fór aðeins heim
um helgar. „Tímarnir þá voru ekki
eins og þeir eru nú og mér fannst
oft erfitt að vera á Dalbraut. Það
var há girðing í kringum vist-
heimilið og ég var stundum
ódæll, smá prakkari í mér, braut
til dæmis rúðu einu sinni óvart og
þetta var eins og gengur, stundum
leið mér vel og stundum illa. Í dag
er allt mjög breytt, maður fær að
ráða sér meira sjálfur,“ segir Guð-
mundur og bætir við að fyrir hann
sé það stærsti munurinn; að hafa
meira með eigið líf að segja.
Sorglegt að kveðja unglings-
heimilið
Guðmundur bjó ekki lengi á vist-
heimilinu á Dalbraut og flutt-
ist fljótlega á Skálatúnsheimilið
í Mosfellsbæ, heimili fyrir ein-
staklinga með þroskahömlun og
bjó þar öll unglingsárin en fór þó
alltaf heim um helgar. „Maður
gerði hitt og þetta í Skálatúni. Ég
var í útivinnu, fór í sumarbúðir á
Laugarvatni og ég eignaðist mjög
góða vinkonu í Skálatúni. Hinn 7.
nóvember 1986 var haldið kveðju-
partí, þá var ég átján ára, og ég
flutti í sambýli í Víðihlíð í Reykja-
vík. Jú, það var svolítið sorglegt
að kveðja Skálatún. Gerður Jóns-
dóttir var langbesta vinkona mín
á staðnum og ég sakna hennar oft
en ég hlakka til að hitta hana núna
í lok ágúst.“
Keypti eigin íbúð eftir langt sam-
býli
Guðmundur bjó næstu þrettán
árin með öðrum. Fyrst í sam-
býli, en hann og annar vist maður
þaðan leigðu síðan íbúð saman
í nokkur ár. Árið 1999 tók Guð-
mundur stórt skref þegar hann
keypti eigin íbúð í Vallarási í
Árbænum en síðan þá hefur hann
búið sjálfstætt, núna í Hraun-
bænum. „Jú, það var gaman að
fara að búa einn. Líka skrýtið
og fyrst gat manni liðið illa. Ég
er alveg búinn að venjast því í
dag, ég á góðan nágranna sem ég
hitti alltaf í húsinu, á ganginum
og til dæmis þegar ég er að þvo
eða þegar ég er á gangi úti. Svo
er ég mikið fyrir það að vera úti
á þessum árstíma og hjóla mikið.
Ég keypti mér breskt hjól 8. ágúst
2009. Ég hjóla til og frá vinnu, er
ekki nema hálftíma að hjóla og er
með vatnsbrúsa með mér.“
Guðmundur hefur unnið ýmis
störf í gegnum ævina, þar á meðal
vann hann hjá Papco í tuttugu ár.
Í dag vinnur hann hjá Ferskum
kjötvörum og kann því vel. „Ég
tek á móti hreinum kössum og
raða rauðu kössunum sem koma í
búðirnar upp í 25 hæðir. Á morgn-
ana, áður en ég fer í vinnuna, kem
ég við í Árbæjarbakaríi en starfs-
fólkið þar er góðir vinir mínir. Ég
les þar blöðin, spjalla við það og
svona. Ég ætla að hjóla mikið í
sumar, athuga fjörið í Nauthólsvík
til dæmis. Ég ætla að prófa nýja
veitingastaðinn sem er þar, ég fór
á þann sem var þar einu sinni sem
var mun minni.“
Mikilvægt að fá að ráða einhverju
VANDIST ÞVÍ AÐ BÚA EINN „Jú, það var gaman að fara að búa einn. Líka skrýtið og fyrst gat manni liðið illa. Ég er alveg búinn
að venjast því í dag, ég á góðan nágranna sem ég hitti alltaf í húsinu, á ganginum og til dæmis þegar ég er að þvo,“ segir
Guðmundur Sveinsson, sem dvaldi á Lyngási þegar heimilið var ætlað þroskahömluðum. Hann býr nú í eigin íbúð í Árbænum.
GLEÐI Edda Hlíf Morthens var kát þegar
ljósmyndara bar að garði.
MÆÐGIN Hallgrímur Björn Kristinsson og móðir hans,
Helga Birna Björnsdóttir.
SKEMMTIATRIÐI Á AFMÆLISDAGINN Trúðurinn Gjóla kom og spilaði
fyrir Ellu Dís Laurens og aðra á Lyngási. Með þeim á myndinni eru
Rut Eiríksdóttir þroskaþjálfi og Björg Pálsdóttir sumarstarfsmaður.
UM LYNGÁS
Ás styrktarfélag rekur vistunarheimilið Lyngási, sem var
opnað árið 1961. Á Lyngás sækja börn og unglingar þjón-
ustu sem vegna fötlunar sinnar geta ekki nýtt sér almenn
úrræði. Þar er boðið upp á einstaklingsmiðaða þjálfun og
umönnun. Starfsemin hófst í heimahúsi, en húsið sem
Lyngás er í, við Safamýri, var byggt af foreldrum. Margt
hefur breyst í starfseminni frá því að Lyngás var stofnaður
þar sem þroskahömluð börn áttu þar athvarf fyrstu árin.
Í dag njóta þar þjónustu börn og unglingar sem þurfa
mikla aðstoð við athafnir daglegs lífs.
Húsinu er skipt niður í rúmgóðar stofur með aðgang
út á pall en á Lyngási dvelja að meðaltali tæplega þrjátíu
börn, ýmis í átta eða fjóra tíma í senn. Börnin eru allt
frá eins árs upp í ungt fólk sem er komið yfir tvítugt,
þarfir hvers og eins eru mjög mismunandi en allir þurfa
mikla umönnun, enda byggir starfsemin á einstaklings-
miðaðri þjónustu. Á Lyngási starfa um tuttugu manns.
Birna Björnsdóttir er þar forstöðuþroskaþjálfi og Hrefna
Þórarinsdóttir yfirþroskaþjálfi.
Í fimmtíu ár hefur dagvistunarheimilið Lyngás
sinnt börnum og ungmennum sem hafa þurft
meiri stuðning í lífinu en önnur. Í dag koma
þangað börn sem glíma við andlega og líkamlega
fötlun en þegar Guðmundur Sveinsson kom þar
í dagvist, þriggja ára gamall, var heimilið einungis
miðað við þarfir þroskahamlaðra. Júlía Margrét
Alexandersdóttir hitti Guðmund, sem hélt ræðu í
afmælisveislu Lyngáss.
Ég man að það kom leigubíll að
sækja mig heim, Steindór leigu-
bíll, þessir svörtu, og keyrði mig á
Lyngás og svo aftur heim. Ég var
oft þreyttur á morgnana þegar ég
mætti snemma.
LYNGÁS FYRIR FJÖRUTÍU ÁRUM Þroskahömluð börn voru í
dagvist á Lyngási áður en heimilið var einnig lagað að þörfum
líkamlegra fatlaðra barna.
GÓÐ STUND Agnes
Freyja Bjarnadóttir
með pabba sínum,
Bjarna Bjarnasyni.

FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/S
TE
FÁ
N

FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M