Fréttablaðið - 08.08.2011, Blaðsíða 11

MÁNUDAGUR 8. ágúst 2011 11
Reykjavíkurmaraþon Íslandsbanka verður að morgni
Menningarnætur, 20. ágúst. Vegalengdir við allra
hæfi, allt frá Latabæjarhlaupi fyrir börnin og upp í
heilt maraþon.
Boðhlaup
Skráning á marathon.is
– hlauptu maraþon með
félögum þínum
Gerðu Reykjavíkurmaraþonið þitt enn skemmtilegra.
Í boðhlaupi taka 2–4 sig saman og skipta heilu
maraþoni á milli sín. Nánar á marathon.is.
Hlaupastyrkur
– hlaupum til góðs
Þú getur látið gott af þér leiða með hlaupinu. Á
hlaupastyrkur.is getur þú safnað áheitum til
stuðnings góðgerðarfélagi að eigin vali með því að
fá vini og vandamenn til að heita á þig.
- Stoltur bakhjarl hlaupsins síðan 1997
... og styðja Líf
styrktarfélag í leiðinni!
Grikkland
Ítalía
Belgía
Ísland
Írland
Portúgal
Frakkland
Þýskaland
Bretland
Spánn
Brúttó-skuldastaða
2007
2008
2009
2010
0% 30 60 90 120 150
Prósent af landsframleiðslu
Heimild: AGS
Grikkland
Ítalía
Belgía
Portúgal
Frakkland
Bretland
Írland
Ísland
Þýskaland
Spánn
Nettó-skuldastaða
2007
2008
2009
2010
0% 30 60 90 120 150
Prósent af landsframleiðslu
Heimild: AGS
afnvægi
Fjárlagahalli og frumjöfnuður hafa ákveðna galla sem mælikvarðar á það
hvernig gengur að ná jafnvægi í ríkisfjármálunum. Ástæðan er tvíþætt. Í
fyrsta lagi sú að hverju sinni eru jafnt regluleg og óregluleg fjárútlát hins
opinbera talin sem kann að skekkja myndina.
Sem dæmi má nefna að ríkið lagði Íbúðalánasjóði til 33 milljarða
króna árið 2010 til að tryggja viðunandi eiginfjárhlutfall sjóðsins. Það
ríkisframlag er eingreiðsla sem ekki verður endurtekin. Því er það verk-
efni að ná niður fjárlagahallanum auðveldara en halda mætti sé einungis
horft á fjárlagahallan. Að sama skapi hagnaðist ríkið um 17,5 milljarða á
árinu 2010 vegna hinna svokölluðu Avens-viðskipta sem fegrar myndina
á móti.
Í öðru lagi er mikilvægt að horfa á staðsetningu hagkerfisins í hag-
sveiflunni. Á krepputímum dragast tekjur hins opinbera saman á meðan
útgjöld aukast að öðru óbreyttu. Í uppsveiflu er þróunin öfug. Því kann
ríkisfjármálastaðan að líta verr út í kreppu við fyrstu sýn en hún er í raun
og veru og að sama skapi of vel út í uppsveilfu. Það er því gagnlegt að
horfa á fleiri mælikvarða þegar skuldastaða er metin.
Gagnlegt að horfa á nokkra mælikvarða
skipta hagvaxtarhorfur miklu máli
í þessu samhengi þar sem hagvöxt-
ur minnkar skuldabyrði rétt eins
og það að minnka fjárlagahalla.
Þá skiptir einnig máli hvort skuld-
irnar eru í íslenskum krónum eða
ekki. Hér gefst þó ekki rými til
að fara yfir hagvaxtarhorfur og
skiptingu skulda milli innlendra og
erlendra aðila að neinni nákvæmni.
Sé skuldastaða íslenska ríkis-
ins skoðuð í evrópskum saman-
burði kemur í ljós að brúttó-skuld-
ir ríkisins eru orðnar nokkuð háar.
Samanburður á nettó-skuldum er
aftur á móti hagstæðari. Þá eru
hagvaxtarhorfur Íslands almennt
taldar nokkuð góðar í evrópskum
samanburði.
Samkvæmt AGS voru heildar-
skuldir opinbera geirans 96,6 pró-
sent af landsframleiðslu árið 2010.
Nettó-skuldir voru hins vegar 67,6
prósent af landsframleiðslu. Þótt
báðar tölur séu háar eru skuldirn-
ar sennilega viðráðanlegar að því
gefnu að frumjöfnuður verði brátt
jákvæður og að hér verði jákvæð-
ur hagvöxtur á næstu árum eins og
flest bendir til.
Þó er vert að hafa í huga að ekki
er víst að allar skuldbindingar hins
opinbera séu taldar til í þessum
tölum. Sem dæmi má nefna að ekki
er hægt að útiloka að hið opinbera
þurfi að leggja enn meiri peninga
inn í bankakerfið en þegar hefur
verið gert auk þess sem mögu-
legar greiðslur vegna Icesave eru
vitaskuld ekki innifaldar í þessum
tölum.
Hægt og rólega að ná tökunum
Að síðustu má skoða skuldatrygg-
ingaálag íslenska ríkisins sem er
mælikvarði á hættuna á greiðslu-
falli ríkisins. Það má því segja
að skuldatryggingaálagið mæli
það hve líklegt fjárfestar telja að
skuldir íslenska ríkisins reynist
því um megn. Skuldatryggingaá-
lagið hefur lækkað hægt og rólega
frá hruni og stendur nú í tæpum
260 punktum. Það bendir til þess
að nokkur árangur hafi náðst í
því að ná hér jafnvægi í ríkisfjár-
málum. Sé álagið borið saman við
aðrar Evrópuþjóðir kemur í ljós að
Ísland er í hópi þeirra þjóða sem
hæst hafa álag. Þó eru 260 punkt-
ar umtalsvert lægra álag en álag
á Grikkland, Írland og Portúgal
sem eru í sérflokki meðal Evrópu-
ríkja. Álagið er einnig merkjanlega
lægra en álag á Ítalíu og Spán.
Niðurstaðan er því sú að hægt
og rólega er verið að ná tökum á
ríkisfjármálunum. Sú þróun virð-
ist hins vegar ætla að taka lengri
tíma en vonir voru bundnar við. Í
evrópsku samhengi er Ísland í hópi
þeirra ríkja sem verst fóru út úr
alþjóðlegu fjármálakreppunni þar
sem beinn kostnaður ríkisins við
hana var meiri en víðast hvar ann-
ars staðar. Því má enn lítið út af
bregða. Þróun fjárlagahallans hér
virðist hins vegar ekki skera sig
sérstaklega úr, hvorki sem fyrir-
mynd né sem víti til varnaðar.
Magnús Þorlákur
Lúðvíksson
magnusl@frettabladid.is