Faxi - 01.07.1943, Blaðsíða 8

8
F A X I
Sigurður Bergmann
MÍUIllll g
Sigurður Bergmann fæddist
hér í Keflavík 1. mai 1929, og
andaðist 27. maí s. 1., þá aðeins
rúmlega 14 ára. Hann var sonur
Jóhanns Bergmanns og konu
hans Sigríðar, en hún dó
skömmu eftir að Sigurður fædd-
ist.
Afi og amma Sigurðar, Stefán
Bergmann og Guðlaug, tóku
hann þá að sér strax í fóstur
og ólst hann síðan upp hjá þeim,
sem væri hann þeirra eigin son-
ur.
Ég kynntist Sigurði lítið eitt
síðastliðið ár, en samt nægjan-
lega mikið til þess, að ég var
búinn að mynda mér nokkuð á-
kveðna skoðun um framtíð þessa
mæta drengs. Æskan sýnir oft
í litlu, hvernig búast megi við,
að sá hinn sami muni taka á
þeim málum, sem lífið færir
honum í fang, þegar árum fjölg-
ar.
Fyrstu kynni mín af Sigurði
Bergmann voru á vinnustað
okkar og var ekki annað hægt,
en að taka eftir því, hversu rétt-
um tökum þessi drengur tók á
hverju því verki sem að höndum
bar og leysti það vel af hendi,
enda kom það af sjálfu sér, að
honum voru falin ýms verk á
eindæmi og þurfti þá ekki að
óttast um, að það verk yrði ekki
vel gert — því hann vildi allt
sem bezt gera.
Af þessari viðkynningu minni,
ásamt öðru, dró ég þá ályktun,
að hér væri að vaxa upp maður,
sem þjóðfélag okkar vantar —
því okkur vantar menn, sem
hægt er að treysta — menn sem
leysa vandamálin eins vel og
hægt er, menn sem segja ekki
annað en það sem sannast er.
Sigurður var nokkuð dulur og
erfitt að komast að hans innstu
hugskotum, en hann tók vel eftir
og setti á sig allt, sem athyglis-
vert var og vildi vita meira í dag
en í gær — þáttur ímannssálinni
sem ekki má vanta — því sá
sem er hættur að þrá, og hættur
að þyrsta í meiri fróðleik, er
þegar fallinn í skóla lífsins.
Lífið krefst þess af okkur, að
við séum alltaf að leita, og við
fáum svörin eftir því, hve við-
leitni okkar er sterk.
Söknuður okkar yfir að skilja
við vini okkar, er misjafnlega
mikill, og fer hann eftir því,
hversu mikil persónuleg áhrif
hann skilur eftir í huga okkar.
Séu þau persónuáhrif sterk,
eins og hér á sér stað, verkar
aðskilnaðurinn sem djúpur
söknuður og okkur virðist sem
nokkurt tóm myndist í sál okkar.
um, allt frá Eddukvæðum til
hinna nýjustu ljóða. Fornsögun-
um unni hún af heilum hug og
hygg ég að hún hafi kunnað
mikin hluta þeirra.
Af öllum þessum auði miðlaði
hún okkur, skýrði torskilin kvæði
og ræddi söguefni. En gletni og
gamansemi var ofið inn í við-
ræðurnar hvenær sem færi gafst.
Einhverjum kann nú að detta
í hug, að þetta hafi verið ein-
tómt barnagaman. En svo var
ekki. Ég hygg, að allir þeir, er
þokktu Guðrújiu til nokurrar
hlítar og heyrðu hana í góðu
næði hafa yfir ljóð eða laust
mál, hafi allir verið sammála
um, að gáfur hennar og frá-
sagnarlist hafi verið með ágæt-
um. Og vist er um það, að mér
þótti því meir um Guðrúnu vert,
sem ég þekkti hana betur og
lengur.
Ekki veit ég, hvenær Guðrúnu
hefur unnist tími til að nema allt
það, er hún kunni. Mestur hluti
ævinnar hafði verið strit og stríð
eins og gengur um íslenzkar al-
þýðukonur.
Allt frá æskudögum mun hún
hafa notað hverja tómstund þótt
fáar væru, til að viða að sér
fróðleik, sögnum og kvæðum,
bæði af bókum og vörum alþýðu.
En næmi og minni héldust í
hendur og var hvorttveggja
trútt.
Síðustu ár var Guðrún sárþjáð
hvern dag. Kom þá bezt í ljós
hin trausta skapagerð hennar,
sálarstyrkur og trúartraust.
Hún kvartaði aldrei, en bar all-
ar þjáningar möglunarlaust, svo
sem hún hafði áður borið allar
sorgir, er lífið hafði að henni
rétt.
Á síðastliðnu sumri heimsótti
ég Guðrúnu í síðasta sinn. Hún
var enn hin sama glaða og góða
konan, er veitt hafði mér vin-
áttu sína á bernskudögum mín-
um. Hún las enn góðar bækur,
fylgdist með öllu og gladdist, er
hún sá aðra glaða.
Þessa daga áttum við tal um
ferðina síðustu, sem öllum er bú-
in. Með bros á vörum og gleði-
glampa í augum ræddi hún um-
sína eigin ferð. Ferðina heim.
Og ljómi og töfrar voru síst
minni yfir þeirri frásögn en áður
fyrri.
Þegar ég kvaddi hana eftir
nokkra ógleymanlega daga, fann
ég enn sem fyrri, að ennþá hafði
ég sótt til hennar yndi og auð-
legð.
Þarna hafði ég séð sigur and-
ans yfir deyjandi líkamanum og
gat nú sagt eins og skáldið:
„Því orðin varstu öll að sál
við endadægur þitt“.
Reykjavík í apríl 1943.
Marta Valgerður Jónsdóttir.