Faxi - 01.01.1972, Page 9

Skúli Magnússon:
Heimildarkvikmynd af Keflavík
Fyirir skömmu sýndi Sjónvarpið okkur
brot úr gömlum heimildarkvikmyndum.
Var það í umsjá Arna Björnssonar þjóð-
háttafræðings. M. a. fengu áhorfendur að
sjá Hannesi Hafstein og sr. Matthíasi
Jochumssyni bregða fyrir í mynd frá kon-
ungskomunni til Akureyrar 1907. Er þetta
einhver elzta heimildarkvikmynd, sem tíl
er 'hér á landi. Ennfremur brá fyrir á
skerminum myndum úr atvinnulífinu,
fiskbreiðslu og samantekt á reitum. Vinnu-
aðferðum, sem nú 'hafa horfið með öllu af
völdum verðbólgunnar, kaupgjald og verð-
lag ’hafa hækkað svo gífurlega frá því sem
áður var, að hætt er við að sólþurrkun í
stórum stíl yrði mörgu fyrirtækinu erfitt
til langframa. Fiskbörurnar eiga því orðið
heima á byggðasafninu.
Þá 'brá fyrir bátum og skipum. Menn
sáu, hvernig fiskinum var hent upp á
bryggjurnar úr togurunum og bátunum,
áður en löndunartæknin komst á það stig,
sem hún er nú. Þá var eins gott að hafa
sterkt og gott bak. Einnig sást landbún-
aður, hey-skapur, allt unnið með hestum,
I fyrra sýndi Sjónvarpið nokkrar heilar
kvikmyndir, íslenzkar. Ber þar fyrst að
nefna mynd þá er Vestmannaeyingafélagið,
Heimaklettur, lét gera um Vestmanna-
eyjar. Lýsir hún á skemmtilegan hátt
■þróun byggðar og náttúru, auk þess sem
atvinnubrögðum eru nokkur skil gerð.
Einnig var brugðið upp myndum frá
gamalli tið og af gömlum varðveittum
munum á byggðasafni eyjanna.
Ur Skaftafellssýslu fengum við líka að
sjá forn vinnubrögð. Þar var Skaftfellingur
gamli á ferðinni við hin;a sendnu strönd
Suðurlandsins með nauðsynjar til íbúa
þessara hafnlausu strandar. Ollu var skip-
að upp á sandinn á litlum opnum bátum.
Sæta varð lagi til að koma varningi á land.
Að vera hafnlaus og bátalaus er eins og að
geta e'kki dregið andann.
Einu sinni drap Helgi S. lítilsháttar á
töku heimildarkvikmyndar af Keflavík,
hér í blaðinu. Var það um líkt leyti og
bærinn fékk kaupstaðarréttindi 1949. Fyrir
okkur unga fólkið í dag hefði þessi mynd
af upphafsárum kaupstaðarins verið gagn-
leg og fróðleg. En hún var aldrei tekin.
Hið eina sem fest hefur verið á filmu og
telja má til heimildarmyndar, er mynd, sem
sýnir óveður við höfnina árið 1946. Gerð
myndarinnar annaðist Óskar Gíslason.
Síðan var mynd þessi sýnd í Alþingi til
áróðurs fyrir bættum hafnarskilyrðum hér
syðra. Mun þetta vera í fyrsta og eina sinn,
sem Alþingismenn sjá kvikmynd í sölum
sínum.
Heimildarkvikmyndum má skipta í
tvennt. í fyrsta lagi lýsing atvinnuhátta og
vinnubragða ýmiskonar fram í yztu æsar,
og í öðru lagi eru myndir um þróun heilla
sveita eða byggðarlaga. Hér ræðir fyrst og
fremst um seinna atriðið.
Myndirnar má gera á ýmsa vegu. En þar
kemur auðvitað samvinna margra aðila til,
opinberra aðila og einstaklinga. Mikið
verður að byggjast uppá kyrrstæðum ljós-
myndum, augnabliksmyndum, sem bregða
verður fyrir við og við. Einnig geca ein-
srakir menn lagt til hluti eða jafnvel mynd-
ir, sem þeir hafa sjálfir tekið. Þainnig er
hægt að byggja smám saman eina aðal-
mynd upp á ýmsum pörtum sitt úr hverri
áttinni.
En ekkert verður gert án fjármagns, og
sveitarsjóðir eru yfirleitt ekki hlaðnir fjár-
magni. Það 'heyrir til undantekninga. Hér
gæti sameiginlegur Menningarsjóður kom-
iðið að góðum notum, ef til hans væri þá
einhverntíma stofnað. Ræddi ég um hann
hér í blaðinu fyrir nokkru. Samt sem áður
er það og verður gamla sagan. Menningar-
mál bjargast ekki nema að ódrepandi á-
hugamenn leggi hönd á plóginn. Menn
geta bæði lagt fram fé og vinnu, ef þess
þarf með, en vafalaust eru þeir ekki
margir, sem ekki vilja fá 'borgað fullum
launum fyrir slíka aðstoð. Þó má alltaf
finna einhverja sem vilja gefa örlítið af
tíma sínum í þágu verðugs verkefnis.
Að mínu viti hefði það verið skynsam-
leg-t af bæjarstjórn Keflavíkur að hún á
20 ára afmæli kaupstaðarins ákvæði töku
heimildarkvikmyndar af Keflavík í fortíð
og nútíð (og framtíð). Það hefði verið
alveg eins þýðingarmikið og ritun sög-
unnar, sem, jú einnig er mjög svo aðkall-
andi að gera skil. Sjón er þó sögu ríkari
og í raun og veru verður aldrei hægt að
setja það á prent, sem einu sinni var, nema
að mjög takmörkuðu leyti. Sjálft mannlífið
og andrúmsloft tímanna verður heldur
aldrei á safn flutt. Aðeins má þar finna
óminn.
Því miður hefur nú verið svo duglega
þjarmað að gamla athafnasvæðinu vestui
í bæ, að það er ekki nema svipur hjá sjón
frá því sem áður var. Auðvitað eru fram-
kvæmdir nauðsynlegar, en „hugsum áður
en við hendum,“ stendur þar. Þegar sjálf
Stokkavörin hefur verið fyllt, þannig
að hvorki verður hægt að setja eða hrinda
báti fra-m, er mikið á gengið. I Stokka-
vörinn'-i þróuðust kynslóðirnar. Þei-r yngri
léku sér þar, 'hinir eldri unnu.
Sama er og að segja um aðra garnla
bæjarhluta, s. s. miðbæinn gamla. Nýtt
aðalskipulag hefur nú verið samþykkt, og
þegar er 'hafizt handa um röskun á svæð-
inu. Þar kemur, að hin gömlu og litlu
timburhús og þröngar götu-r hverfa af
sjóna-rsviðinu, en hinar steinlögðu götur eða
steyptu hús koma í staðinn. Þann-ig er og
verður þróunin. Við henni fær engin sporn-
að. Allt verður að fá að halda áfram að
líða svo það haldi líka áfram að eldast.
En við getum ögn synt á móti s-traumnum.
Bjargað því sem eftir er.
Ég hef oft rætt í greinum mínum um
'þann sljóleik-a og deyfð, sem virðist alltof
mikið einkenna menn og konur ga-gnvart
gömlum menningar- og sögu verðmætum.
Enn, allsendis óþreyttur, vil ég brýna fyrir
fólki að henda ekki gömlum myndum né
hlutu-m. Fyrr en seinna verða þessir hlutir
dregnir fram í d-agsljósið, og þá er sann-ar-
lega þörf fyrir þá.
Skúli Ma-gnússon
Verzlanirnar í Keflavík.
A s. 1. hausti fluttu tvær verzlanir hér í bæ
í nýtt húsnæði. Er hér um að, ræða Stapafell
og Bókabúð Keflavíkur.
Hið nýja verzlunarhúsnæði er að Hafnargötu
32, o-g er það þriggja ‘hæða hús, sem gnæfir
vel yfir næsta umhverfi. Verður húsið hið
myndarlegasta, er framí sækir og setur ó-
n-eitanlega nokkurn borgarbrag á bæinn. Hef-
ur heyrzt, að á efstu hæðinni verði s-taðsett
veilingahús. Ætti útsýnið þaðan að verða
Ijómandi í góðu og heiðskýru veðri.
í þessu nýja Stapafelli, sem er eign Hákons
Kristinssonar ( sem jafnframt á allt húsið)
verða aðallega á boðstólum bifreiðavarahlutir
og rafmagnsvörur með meiru. Enn sem fyrr
rekur Hákon áfram Stapafellið að Hafnargötu
29.
Mareinn Arnason mun líka áfram selja
okkur bækur til lestrar og rits-tarfa. í fyrrver-
andi húsnæði bókabúðarinnar er verzlunin
Eva, auk þess sem Arni R. Árnason hefir
opnað þar fyrir skömmu bókhald-sskrifstofu.
F A XI — 9