Straumar - 01.12.1928, Page 19

S T R A U M A R
193
Æskufrásögurnar eru líklega teknar úr annari heitnild,
en annað sérefni guðspjallsins. Höf. Lúk. bræðir þessar
heimildir meistaralega saman, svo að ritið fær fastan og
fagran stílblæ, er enda talið bezt samið allra guðspjall-
anna.
Höf. er talinn Lúkas, lærisveinn Páls, Vita menn lít-
ið annað um hann en það, að hann var læknir, og því
mentaður maður (Kól. 4, 14), og trygglyndur var hann,
því að hann var hjá Páli í fangelsinu í Róm, þegar allir
aðrir höfðu yfirgefið hann (2. Tim. 4. 11). Lúk. guðspjall
hlýtur að vera ritað seinna en Mark., og líklega ekki fyr
en eftir 80, en fyrir 100. Surnir hafa viljað færa tímann
nokkru lengra aftur, en úr þessu efni verður ekki skorið.
Jóhannesarguðspjall er fjórða rit N. T., sem
hlotíð hefir guðspjallsheitið. En það er þó afar ólíkt hinum
guðspjöllunum á marga lund. Bæði er það, að efni þess
er að mestu leiti sérefni, fáar frásögur sameiginlegar sam-
stofna. guðspjöllunum, og svo er frásagnaraðferð og stíll
þess alt öðruvísi, og mynd sú, er það dregur upp af Jesú
harla ólík þeirri, sem vér fáum við lestur þeirra. Sam-
stofna guðspjöllin segja sögur sínar til að varðveita þær
frá gleymsku, en .Tóh. segir þær til að leggja út af þeim.
Hann hættir stundum við þær í hálfu kafi, en steypir
sér út í útlistanir og prédikun. (T. d. 3. kap., sagan af Nikó-
demusi). Jóh. guðspj. er því miklu fremur prédikun eða
fræðirit, en sögurit, en sögurnar notar það sem texta.
Stíllinn er flókinn og langdreginn, endurtekningar margar,
og víða þungskilinn. Orð, Jesú í samst. guðspjöllunum eru
stuttar hnitmiðaðar settningar, en Jóh. lætur Jesú halda
langar ræður og flóknar.
Mynd sú, er samstofna guðspj. draga upp af Jesú,
er'mynd spámanns, er berst gegn siðspillingu þjóðar sinn-
ar, elskar hana og grætur yfir henni, brýnir fyrir henni
kærleikann til guðs og náungans, hjálpar og læknar og
gerir kraftaverk af kærleika og miskunnsemi, en hann
minnist sjaldan á Messíasar-tign sína, og bannar lærisvein-
um sínum að halda henni á lofti.
Jesú talar yfirleitt mjög lítið um sjálfan sig. En alt-