17. júní - 01.06.1925, Blaðsíða 11
17. JUNI
11
Um þessar mundir ruddu frjálslyndar
hugsanir sjer íil rúms meðal sænskra
siúdenta, en þegar fjelagar og jafnaldrar
Brantings ljetu sjer nægja borgarlegt
frjálslyndi (Liberalisme) þess tíma í
mótstöðunni gegn afturhaldinu og að
mörgu leyti úreltum stjórnarlögum, sem
þá voru ráðandi í landinu, gekk hann
meira en feti framar og gerðist tals-
maður þeirrar stjettarinnar, sem þá var
án pólitískra rjettinda, og varð hinn
fyrsti jafnaðarmaður Svía.
Já, — fyrstur varð hann nú ekki —
ekki bókstaflega. Það var fátækur klæð-
skeri fiá Skáni, sem flutti eldinn með
sjer frá Þýskalandi, en það var í
höndum Brantings, að sá eldur varð að
báli, sem sveið og brendi gamlar villur
og gamalt ranglæti, en sem um leið
bæði lýsti upp og vermdi í huga og
hjarta flokksbræðra hans.
Branting var skapari hinnar öflugu
og heilbrigðu verkmannahreyfingar í
Svíþjóð, og flokksmenn sína agaði hann
og ól upp — bjó til sterk fjelagssam-
bönd og vel mentaðan stjórnmálaflokk
með djúpri ábyrgðartilfinning fyrir
þjóð- og þingræði, úr rjettindalausum,
samtakalausum og möglandi hópum
vinnulýðsins.
En orustulaust gekk það ekki.
Þegar Branting fylkti sjer undir merki
verkmannasamtakanna, átti stefnan
ennþá „enga biskupa, að eins pislar-
votta“. Og á þeim dögum var stjetta-
munurinn meiri í Svíþjóð, en vjer, sem
lifum á meiri jafnrjettistímum, eiginlega
gerum oss í hugarlund. Það er því
skiljanlegt, að margir risu öndverðir
gegn liðhlaupsmanninum úr flokki
menta- og menningarstjettanna, pró-
fessorssyninum, sem hljóp burtu frá
vísindunum til þess að halda „æsinga-
fundi með ræflalegum verkamönnum";
og í mörg ár var hann ofsóttur fyrir
hugsjónir þær, sem hann — einnig af
kappi — hjelt fram í ræðu og riti, og
mörgum hrylti við nafni hans, eins og
það flytti holdsveikissmitun.
Branting galt högg við höggi og
kvartaði ekki, en að sjálfsögðu fjell
honum oft þungt ýms áburður, og
einnig að verða að loka að baki sjer
öllum dyrum, sem áður höfðu staðið
honum opnar. Han var ekki lagður af
stað af neinu stjettahatri, heldur af
rjettlætistilfinning og knúinn af með-
aumkun og kærleika til þeirra, sem
fyrir órjettinum urðu; þess vegna var
bardaginn honum að sjálfsögðu þyngri,
en flestum flokks- og fylgismönnum
hans úr hóp vinnulýðsins.
Hann stofnaði blaðið „Social-Demo-
kraten" árið 1886, og tíu árum síðar
tókst verkamönnum að koma einum
þingmanni að, Branting varð þá fyrstur
fulltrúi þeirra á ríkisþinginu.
Eftir það fóru gáfur hans, mælska
og hið göfuga lundarfar að hafa áhrif,
einnig meðal mótstöðumanna hans, og
traust alþýðu á honum fór sívaxandi.
Hann varð fyrir verkamenn Svíþjóðar
hið sama og alþýðuhöfðinginn Engil-
brekt Engilbrektsson hafði verið fyrir
sænska bændur í uppreistinni gegn
kúgunarvaldi Eiríks konungs frá Pom-
mern á miðöldunum.
Árið 1917 vatð Branting fjármálaráð-
herra í sameiginlegri stjórn frjálslyndu
flokkanna, en sagði skömmu síðar af