Morgunn - 01.07.1974, Qupperneq 7

EINAR H.KVARAN:
DULARFULL FYRIRBRIGÐI
I FORNRITUM VORUM
Hverjum manni, sem nokkra þekking hefur á fornritum
vorum, er kunnugt um það, að þar úir og grúir af dularfullum
fyrirbrigðum. Hvor! sem vér lítum á Sæmundareddu eða Is-
lendingasögur eða Heimskringlu eða Fornmannasögurnar eða
Biskupasögurnar, þá verður þetta fyrir oss. Yfirleitt er óhætt
að segja, svo að ekki sé lengra farið að sinni, að fornritahöf-
undar vorir hafa trúað ýmsum dularfullum fyrirbrigðum.
Tæplega þarf að taka það fram, að ég ætla ekki að kveða
upp neinn dóm um það, hvað hafi í raun og veru gerzt af þeim
dularfullu fyrirbrigðum, sem fornrit vor skýra frá. Vér eigum
engan kost á að geta vitað það. Sumar frásagnirnar eru vitan-
lega beinlínis skáldskapur. Aðrar virðast litaðar af þeim hug-
myndum, sem riktu, þegar sögurnar voru ritaðar, þó að bak
við þær kunni að hafa verið einhverjir dularfullir viðburðir.
Vér getum ekki komizt lengra, en ef vér gætum að einhverju
leyti fengið rökstudda skoðun um það, hvað hefði geía'Ö gerzt,
samkvæmt þeirri þekkingu, er nú er fengin, sem auðvitað er
ófullkomin. Og af frásögunum getum vér séð, a.m.k. að nokkru
leyti, hverjar hugmyndir forfeður vorir liafa gert sér um dul-
arfullan heim.
Ég skal þá fyrst benda á það, sem flestum er sjálfsagt kunn-
ugt, að forfeður vorir trúðu því, að framliðnir menn birtust,
eða gerðu með einhverjum hætti vart við sig eftir andlátið.
Ekki þarf að efa það, að bak við þá trú hefur verið reynsla,