Morgunn - 01.07.1974, Side 16

14
MORGUNN
framtíðina koma aðallega fram með tvennu móti. Annars veg-
ar eru völvurnar, miðlar fornaldarinnar. Þær gera sér að at-
vinnu að segja mönnum fyrir örlög sín, og eftir því sem sumar
sögurnar herma, hefur þeim sumum tekizt það dásamlega. Að
hinu leytinu eru spekingar forfeðra vorra, sem oftast voru mikl-
ir höfðingjar, menn eins og Njáll og Guðmundur ríki, Gestur
Oddleifsson og Ósvifur Helgason. Það var líkast því, sem
ókomni tíminn lægi stundum fyrir þeim eins og opin bók.
Ég þarf naumast að taka það fram, að nútíðarmenn kannast
vel við það fyrirhrigði, að ókomna tímanum sé að einhverju
leyti lýst. Rit sálarrannsóknanna og spíritista eru full af þess
konar. Ég hygg, að flestir menn, sem mikið hafa fengizt við
miðlatilraunir, hafi eitthvað orðið þessa fyrirbrigðis varir.
Forfeður vorir höfðu mikla trú á reimleikum, ískyggilegum
fjnirbrigðum, sem miður góðgjarnir framliðnir menn ollu. Þó
að ég verði að sleppa mörgu, finnst mér, að ég geti ekki með
öllu gengið fram hjá þeim. Ég ætla að velja tvennar frásagnir
til þess að minnast á. Þær eiga sammerkt að því, að þær eru
atkvæðamiklar og að þær hafa mjög verið véfengdar, senni-
lega um skör fram, þó að liklegt sé, að þær séu að nokkru leyti
blandaðar misskilningi og röngum hugmyndum. Frásagnirnar
eru um Fróðárundiin í Eyrbyggju og um viðureign Grettis og
Gláms í Grettissögu.
Frásögnin um Fróðárundrin er svo löng, að ég verð að fara
fljótt yfir sögu.
Um sumarið 1000, þegar kristni var lögtekin á íslandi, kom
suðureysk kona að Fróðó, Þórgunna að nafni, og settist þar að.
Hún átti ýmsa góða og fáséna gripi, sem Þuríði, húsfreyjunni
á Fróðá, systur Sncrra goða, lék mjög hugur á að eignast. En
mest þótti verl um rekkjubúnað hennar, enskar blæjur og
silkiábreiðu og ársal (eða rekkjutjöld). „Þat var svá góðr bún-
ingr“, segir Eyrbyggja, „at menn þóttust eigi slíkan sét hafa
þess kyns“. Þórgunna er ófáanleg til þess að selja Þuríði nokk-
uð af þeim gripum. Um haustið byrjuðu undrin. Sennilega
hefur þó fyrsti atburðurinn, sem talinn er með þessum undr-
um, ekki verið neitt dularfullur, þó að hann sé fágætur. Svart-