Morgunn - 01.07.1974, Síða 26

24
MORGUNN
hæpið að fullyrða, að á þeim tímum hafi ekkert getað gerzt af
því taginu, sem sér verðum ekki nú varir við. Og jafnframt
verðum við að hafa það hugfast, að sum af sönnuðum reim-
leikafyrirhrigðum nútímans eru magnaðri en þeir menn munu
búast við, sem ekki hafi kynnt sér það mál.
Forfeður vorir höfðu trú á því, að stofna mætti með tilraun-
um til sambands við annan heim, og meðal annars fá þá vitn-
eskju úr öðrum heimi um óorðna atburði. — Þessar sambands-
tilraunir voru nefndar seiður, og þó að komið væri inn hjá
kristnum mönnum hleypidómum gegn þessum tilraunum, þá
virðast þær að minnsta kosti stundum hafa verið fagrar at-
hafnir. Fomrit vor eru að mörgu leyti einstæð, og þar á meðal
að því leyti, að eitt þeirra, Þorfinns saga Karlsefnis, segir all-
greinilega frá einum slíkum tilraunafundi. Slík lýsing mun
hvergi vera til annars staðar í bókmenntum neinnar þjóðar.
Eitt langar mig til að taka fram að endingu. Þegar þið at-
hugið þau atriði, sem ég hef drepið á, og önnur dularfull atriði
í fornritum vorum, sem ég hef orðið að sleppa, — finnst ykkur
þá ekki, að hugsuriarháttur forfeðra vorra hafi legið nokkuð
nærri spíritismanum? Sannleikurinn er sá, að fornrit vor eru
mjög ofin spiritisku ívafi frá byrjun til enda, þó að mönnum
hafi ekki á þeim tímum hugkvæmzt að leita sannana í nútíðar-
skilningi. Að undantekinni heilagri ritningu, standa þau ef til
vill nútíðarspíritismanum næst af öllum ritum liðinna tíma
fram að 19. öldinni. Sumir hafa gert sér í hugarlund, að spírit-
isminn sé sérstaklega óþjóðleg hugarstefna. Einhvers staðar
hef ég séð mér brugðið um það, að ég hafi með spíritismanum
flutt inn í landið ameriska vitleysu, sem enga rót eigi i íslenzkri
þjóð. Þá er Sæmundar-Edda og Heimskringla, og Njála og
Laxdæla, Eyrbyggja og Biskupasögurnar mjög óþjóðlegar
bækur. Og ég ætla að bæta þvi við, að þá eru Passíusálmamir
með sínum englahugmyndum og Þjóðsögur Jóns Áraasonar
furðu óþjóðlegar bækur. Spíritisminn er ekki fundinn upp á
19. öldinni. Hann tók þá þeim gagngerðu breytingum, að hann
var gerður að rannsóknarefni og sannana var farið að leita fyr-
ir honum. En líklegast er hann jafngamall viti mannanna. Og