Útvarpstíðindi - 11.03.1940, Blaðsíða 8

fyrir nýr kafli úr sama verki næsta
kvöld og sagður nýr þáttur úr æfi-
sögu tónskáldsins, sem yrði þá ný
framhaldssaga í útvarpinu og yrði
það eflaust vinsælt.
Eftir að þannig væri búið að
kynna mönnum vandlega nokkra
helztu kafla verksins, gæti fyrst
komið til mála, að menn færu að
njóta þess í heild og yrði það að
sjálfsögðu flutt þannig í nokkur
skipti.
Það sem hér er komið þessarar
greinar, skrifaði ég (að mestu ó-
breytt) nokkru fyrir jól, og hugðist
þá strax fara með hana til Páls ís-
ólfssonar og fá þar til viðbótar smá-
„diskution“ milli mín og hans. Síðan
hef ég nokkrum sinnum hitt Pál,
reynt að skjóta á hann þessu áliti
mínu, tillögum og spurningum,
en hann hefur aldrei mátt vera að
því að svara mér neinu verulegu. —
Stundum þurft að sinna einhvers-
konar hljómlistaræfingum, en lang-
oftast hefur hann þó þurft að fara
að jarðarförum, því að hann er allt-
af með annan fótinn yfir dauðra
manna ríki (spilar við jarðarfarir).
I gær frétti ég svo, að Páll ætl-
aði að fara að skýra eitthvert tón-
verk í útvarpinu, svo að ég tók að
hringja til hans og heppnaðist í
fjórtánda skiptið að ná tali af hon-
um og fékk hann til að lofa því,
að láta þá dauðu grafa sína dauðu,
svo sem í hálftíma, — á meðan hann
talaði við mig.
Eftir að hafa lesið þessa grein
mína fyrir Pál, spyr ég hann, hvað
hann hafi um hana að segja.
— Eiginlega ekki nema gott, segir
Páll. Plún fellur að miklu leyti sam-
an við mitt álit — og framvegis
mun verða gert meira í þessa átt
en hingað til. Erindi mitt þ. 19. þ. m.
verður einmitt upphaf þessara til-
rauna. — Ég mun þar fyrst taka
til meðferðar aðgengilegan þátt úr
einni af symfóníum Beethovens og
„tala í kring um“ innihald verksins.
Annars dettur mér í hug saga um
Robert Schumann — þegar verið að
tala um að skýra tónverk með orð-
um. Einn af vinum Schumanns bað
hann að skýra fyrir sér innihald
eins af tónverkum hans: „Það skal
ég gera með mikilli ánægju“, sagði
Schumann. Gekk að hljóðfærinu og
spilaði verkið. Að því loknu sagði
hann við vin sinn: „Hér er skýring-
in á því, hvað ég meina“. — Þessi
saga er lærdómsrík, segir Páll, því
að hún sýnir, að tónlistin lýsir engu
öðru en sjálfri sér. Hún er á sér-
stöku sviði út af fyrir sig. — Sér-
stakur heimur — án raunverulegra
tengsla við aðrar listgreinar. Enda
þótt hún sé oft notuð í þjónustu
skáldskapar og leiklistar (hermitón-
list), þá er hún samt sem áður sjálf-
stæð listgrein — og einmitt þess
vegna er svo erfitt að byggja þá
brú, sem getur flutt dásemdir henn-
ar yfir til þeirra, sem eru óvanir að
hlusta.
Nú þykist ég sjá tækifæri til þess
að koma Páli í vanda, einmitt fyrir
það, hvað hann er samþykkjandi —
svo ég segi við hann.
— Mér finnst tæplega, að þér
standið yður við að samþykkja grein
mína, svona alveg skilyrðislaust. Þér
sjáið þó, að hún er í rauninni á-
deila á yður sjálfan, þar sem yður
er borið á brýn, að yður hafi jnis-
tekizt að velja tónlistarefni við hæfi
þjóðarinnar. Mistekizt að láta út-
varpið þroska tónlistarsmekk manna.
Mistekizt að haga því svo, að al-
menningur hefði andlega nautn og
gleði af þeim tónlistarflutningi út-
varpsins, sem þér einkum stjórnið.
— Ég skal gjarna viðurkenna, að
of mikil deyfð hafi verið um þessi
332
ÚTVARPSTÍÐINDI