Bankablaðið - 18.09.1935, Blaðsíða 7

BANKABLAÐIÐ
21
Og þegar til þingsins kom, sýndi það
sig, að þarna var fundin leið til sátta
meðal þingmanna, því að þetta frv. var
samþykkt að heita mátti breytingalaust
í einu hljóði í báðum deildum, og varð
að lögum 18. sept. 1885, eða fyrir rétt-
um 50 árum í dag.
Að vísu heyrðust raddir í þinginu um
ótta við óinnleysanlegu seðlana, en ekki
urðu þær háværar, og engri sundrung
urðu þær valdandi. Það er engum vafa
undirorpið, að þessi heppilega lausn
málsins var mikið að þakka landshöfð-
ingja, enda lét þingskörungurinn Bene-
dikt Sveinsson svo um mælt í þingræðu,
að þess mundi verða getið, þegar saga
íslands yrði skrifuð, hver hefði verið
hér landshöfðingi, þegar banki hefði
verið hér stofnaður, honum til sæmdar
fyrir mikinn og góðan þátt í því máli.
Og þessa ósk lét hinn þjóðkunni þing-
garpur (B. Sv.) fylgja bankanum„ „að
hann færi með sér inn í hvers manns
hús framtakssemi, sparsemi, atorku og
dugnað, en ekki leti, eyðslusemi og ó-
hóf“.
Hér hefir forsaga Landsbankans ver-
ið lítillega rakin fyrir þá sök, að eg hefi
hvergi séð hennar getið, þegar um bank-
ann hefir verið ritað að undanförnu.
Tilgangur og störf.
Tilgangur bankans var sá, „að greiða
fyrir peningaviðskiptum í landinu, og
styðja að framförum atvinnuveganna“.
Þessum tilgangi átti bankinn að ná
með eftirtöldum störfum, m. a.:
að kaupa og selja víxla og ávísanir, er-
lenda mynt og arðberandi verðbréf,
að lána fé gegn ve/ði í fasteign, hand-
veði og sjálfskuldarábyrgð,
að veita lán bæjum, sveitum og al-
mannastofnunum, gegn ábyrgð
sveita eða bæja,
að (inn)heimta ógreiddar skuldir,
að veita lánstraust gegn handveði eða
sjálfskuldarábyrgð,
að taka á móti innstæðufé, sem innláni
eða með sparisjóðskjörum og á
hlaupareikning.
I reglugerð bankans frá 29. maí 1886
var nú nokkuð þrengt að sumum þessara
ákvæða. Samkvæmt henni mátti bank-
inn t. d. ekki lána gegn tryggingu í hús-
um, nema í Reykjavík, og aðeins gegn
1. veðrétti. Ekki mátti bankinn heldur
lána gegn sjálfskuldarábyrgð, nema
„því aðeins, að ábyrgðarmennirnir séu
búsettir i Reykjavík eða í nágrenni við
hana“.
Fram er það tekið í reglugerðinni
mjög skýrt og ákveðið, að varasjóð
bankans megi aldrei lána út, heldur
skuli hann geymdur í konunglegum
skuldabréfum, sem á skömmum tíma
megi koma í peninga.
Stjórnendur bankans.
Þessi ákvæði sýna, hve gætnir og
varasamir þeir menn voru, er áttu að
stýra bankanum fyrstu árin, og koma
honum heilum á húfi yfir bernskuörð-
ugleikana, en fyrstu stjórnendur bank-
ans voru þeir: Lárus E. Sveinbjörnsson
(síðar háyfirdómari) framkvæmdar-
stjóri, skipaður af landshöfðingja 24.
okt. 1885, Jón Pétursson háyfirdómari,
kosinn af efri deild Alþingis 19. ágúst
1885 (sá er átti frumhugsun að stofnun
bankans 1881) og séra Eiríkur Briem,
kosinn af neðri deild 8. ágúst sama ár.
Það fyrirkomulag, að þingdeildirnar
kysu sinn manninn hvor í stjórn bank-
ans, svonefnda gæzlustjóra, hélzt alla