Jazzblaðið - 01.02.1948, Page 17

þar hélt Rikki sama orðstír um langan
tíma. Hann elskaði starfið. Honum var
eitthvað sérstakt gefið, og hann vissi af
því. Hann þreyttist aldrei, hélt áfram r.ótt
eftir nótt, og þegar hann var búinn að
leika fyrir dansinum, lagði hann lag sitt
við leikara úr öðrum hljómsveitum, sem
langaði til að prófa, hvað úthaldið entist
lengi, og síðan lék hann það sem eftir lifði
nætur.
Hann gekk of langt. Hann neytti hvorki
svefns né matar, af því að hann hafði
nóg verkefni önnur. Hann gat, til dæmis,
farið að drekka, og áður en hann vissi af,
var hann farinn að stunda stöðuga drykkju
•til þess að halda öllu öðru í horfinu. Það
blessaðist samt ekki til lengdar, og hann
rann á enda sitt ævisveið áður en hann
náði þrítugu. Mér er óhætt að bæta því
við, að hann var ekki syrgður af neinum
nema mér og tveim negrum, Jeffa Williams
og Smók Jórdan. Það var kvenmaður við
riðin söguna, Amý North, en engin herm-
ir frá því, hvernig atburðurinn fékk á
hana. Ég þori að fara með það, að dauði
Rikka hafði valdið leiðindum meðal tón-
listarmanna hér og þar, en það verður að-
eins tímaspurning, hvenær hann verður
alveg steingleymdur. Einn góðan veðurdag
verða jafnvel plöturnar hans útslitnar og
gefa ekki frá sér annað en sargið undan
stálnálinni. Þegar sá dagur rennur upp,
er Rikki Marteins í rauninni dauður, stein-
dauður, og ég kvíði fyrir því, þegar svo
er komið.
Þannig hljóðar sagan, og það er varla
hægt að kalla þetta mikinn harmsöguþátt,
hann táknar ekki fall göfugrar persónu
af háum stigum. — Rikki Marteins komst
aldrei nálægt því að vera talinn af háum
stigum, enda þótt hann hefði allmiklar
tekjur um skeið. Hins vegar er þetta saga,
sem hefur sannleikshljóm, saga, sem fjall-
ar um ýmislegt — um tónlistarhæfileika
eins manns og dýpið milli þeirra og hæfni
hans til þess að samræma þá lífsháttun-
um, ennfremur um muninn á kröfum tján-
ingarinnar og á kröfum lífsins á þessarf
jörð, og loks um muninn á því góða og
lélega í þjóðlegri amerískri listgrein —
tónlist jazzins. Það er nefnilega til bæði
gott og lélegt í þessari tónlist. Það getur
verið sitthvað sú músik, sem framleidd er
í danssölum kaffihúsanna, eða sú sem kem-
ur af ósvikinni hvöt án þess að peningar
kalli á hana.
Sagan endar með dauðanum. Frá því
fyrsta að hann byrjaði að snuðra kring-
um píanó, var honum fallið búið. Þó er
ég ekki bregða honum um að hafa byrjað
á þessu af fikti, því að listin átti allan
hans hug. En í tónlist Rikka Marteins var,
frá upphafi, frumefni sjálfseyðileggingar.
Hann vænti af mikils af henni og kom á
fund hennar með of sára þörf. Hann fékk
aldrei þá fullnægingu, sem hann vænti.
Hugsast gæti, að honum hefði hlotnazt
hún í annarskonar tónlist, en hann hafði
hvorki þekkingu né æfingu til þess að kom-
ast í tæri við aðra tegund þessarar listar.
Hann hélt sér við jazzinn og það rótleysi
lífernisins, sem honum fylgir. Og hann
vann afrek á þessu sviði, hann náði undra-
verðum árangri í eigin leik, hann gat meira
að segja ekki fylgst með því sjálfur. A
sinn hátt var hann eins og Tóníó Kröger,
hið innblásna og umturnaða skáld Manns,
sem „vann, ekki eins og maður, sem vinn-
ur sér til lífsframdráttar, heldur eins og
maður, sem nauðbeygður er til þess að
gera ekkert annað en vinna, hafandi enga
virðingu fyrir sjálfum sér sem mannlegri
veru, en aðeins sem skapara“.
Þetta eru sterk orð og eru reyndar sann-
ari til lýsingar á skáldi eins og Tóníó
Kröger en á manni, sem lék á trompet í
danshljómsveit Filla Morrison. En ég held
ekki, að svo sé, og það er einmitt sá þátt-
urinn í sögu Rikka, sem hrífur mig. Sköp-
unarhvötin er hin sama, hvar sem maður
finnur hana. Rikka tókst svo vel með þá
hluti, sem hann gerði að ég, til dæmis,
trúi varla að ég heyri nafn hans nefnt án
þess ég finni hárin rísa mér á höfði.
En ef þið veljið ykkur þetta sjónarmið,
verðið þið að fara varlega, ella verður
ykkur brugðið um tilgerð. Danstónlist ætti
að gagnrýna með eigin hugtökum hennar,
og eigin hugtök hennar er svo gegnsýrt
fágmál, að enginn utan iðnarinnar gæti
skilið þau. Hvernig gætuð þið sagt, hvað
það var, sem Rikki hafði til að bera, án
þess að fara út fyrir viðjarnar á einn eða
annan hátt?
Ykkur er innan handar að færa ævi
Rikka í skáldsögubúning, gera ykkur úr
því verzlunarvöru og skrifa um laglegan
ungan mann, sem gekk á góðan skóla, og
með því að hann var tilhneigður tónlist,
jardLU 17