Jazzblaðið - 01.12.1951, Blaðsíða 20

og þjóðdansar eru víða hið eina, sem er
haft til skemmtunar í næturklúbbum
jafnt sem annars staðar.
Um spánska dansmúsik, sem náð hefur
útbreiðslu í öðrum löndum, tango o. s.
frv. þarf ekki að fjölyrða, því að sú
músik er öllum að góðu kunn. Þess í stað
er bezt að reyna að gera nokkra grein
fyrir la canción (frb. kanþjon), hinum
eiginlega spánska söngdansi eða þjóð-
lagi. Ég þekki ekkert íslenzkt orð, sem
nær hugtakinu fyllilega, en nota þess í
stað orðið mansöngur, sem mér finnst
geta komið að nokkru í stað hins spánska
heitis.
Mansöngur er afar fjölbreytt og sér-
kennileg tegund tónlistar, en það getur
verið skemmtilegt að bera hana saman
við hina upprunalegu jazzmúsik, blues.
Textinn er oftast um sorg og gleði, ást
og hatur, tryggð og svik, en getur einnig
verið hetjuljóð. Flestir textarnir eru
ævagamlir og geta oft farið inn á ýms
svið önnur en þau, er hér eru nefnd, þótt
þau séu hins vegar algengust.
Mansöngur og jazz eiga það sameigin-
legt, eða áttu, að mjög var algengt að
sá, sem söng impróviseraði textann og
lagið. Það var talið til gildis og' talið
sjálfsagt, þegar söngvarinn, hvort sem
hann var 'stigamannaforingi eða farand-
leikari, semdi textann jafnóðum og hann
söng. Mansöngur getur því um leið verið
frumsamin ljóð og í spönskum þjóðsög-
um er hans afar oft getið og gamlar
kviður og Ijóð af slíkum uppruna eiga
Spánverjar í ríkum mæli eftir óþekkta
höfunda. En það er ekki bara sungið.
Það er leikið á gítar líka og gítarinn
spánski er út af fyrir sig óviðjafnan-
legur og sígildur, enda þjóðarhljóðfæri
þeirra.
Þessum ólíku tegundum tónlistar er
það einnig sameiginlegt, að þar kemur
fram líf og sál þeirra, sem flytja. Ef
ekki væri sungið af ríkri tilfinningu og
djúpstæðri list, væri mansöngurinn
(og/eða jazzinn) garg eitt og án til-
gangs. Það þarf einnig að hlusta vel og
hlusta oft til að njóta þessarar listar, því
þessi söngur, eins og blues, er byggður
upp á frumlegri og meðfæddri hneigð
til tóntúlkunar. — Langskóla músík-
menntun er óþörf, því að annað hvort er
hæfileikinn meðfæddur eða ekki.
Sennilega mun flestum ókunnugum
finnast þessi spánska alþýðutónlist fá-
ránleg í fyrstu. Svo fannst mér að
minnsta kosti áður en ég hafði komið til
Spánar. Það hefur einnig mjög mikil
áhrif og gerir mansönginn auðskildari,
að sjá þann sem syngur og dansar, því
það fylgist afar oft að. Það er ekki nauð-
synlegt að skilja spönsku, einungis ef
hægt er að fylgjast með svipbrigðunum
í sjón og — vera helzt í spönsku um-
hverfi. Stúlkurnar spönsku, senjoríturn-
ar, eru oft fallegar og svipbrigðaríkar
og meðan millispil er leikið í trylltum
tempo, dansa þær af list eftir hljóm-
fallinu. Skyndilega þagnar músikin, snar-
stanzar, og senjorítan líka, en hefur síð-
an sönginn á ný með seiðmögnuðu hrynj-
andi tónfalli og hljómsveit eða bara
gítarleikari spilar undir. Hinn sérkenni-
legi hrynjandi, sem alltaf einkennir
mansönginn er svo margbreytilegur, að
sennilega getur mannsröddin ein náð
honum fyllilega.
Eitt kvöld í Valencia hlustaði ég á
meira en tíu söng- og danskonur í næt-
urklúbb þar í borg. Þæru voru víðsvegar
að frá Spáni og mátti greinilega gera
mun á, jafnvel heyra úr hvaða lands-
hluta þær voru. Þær Castiljönsku, ffá
Madrid, Mið- og Norður-Spáni sungu af
þungri alvöru og dönsuðu ofast á milli
Ijóðanna. Söngur þeirra var fastmótaðri
og ólíkur söng hinna, sem voru frá
Andalúsíu og Granada á Suður-Spáni.
20 flazzKaU