Morgunblaðið - 21.03.2009, Qupperneq 6

6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. MARS 2009
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
SIÐGÆÐI, jafnrétti, samhugur og
löghlýðni þarf að öðlast „aukinn
sess“ í því gildismati sem end-
urreisn efnahagslífsins byggist á.
Forsenda árangurs þegar til lengd-
ar er litið er ekki að læra „trikk“
eða verða fær í viðskiptalegum
„loftfimleikum“ heldur að vera
dyggðugur. Þetta er meðal þess
sem kemur fram í skýrslu end-
urreisnarnefndar Sjálfstæð-
isflokksins, sem kom út í gær.
Í skýrslunni er farið yfir ástæður
hruns efnahagskerfisins og ábyrgð
stjórnvalda og Sjálfstæðisflokksins
reifuð í því sambandi. Segir m.a. að
þrátt fyrir alþjóðakreppuna sé
vandinn hér á landi að miklu leyti
heimatilbúinn og að Seðlabankinn
og stjórnvöld hafi brugðist of seint
við mikilli stækkun bankakerfisins.
Miklar lánveitingar Seðlabank-
ans til bankanna gegnum end-
urhverf viðskipti eru sagðar hafa
verið alvarleg mistök. Ein stærstu
mistökin hafi þó falist í því að sam-
þykkja innlánsreikninga íslensku
bankanna á erlendri grund, s.s.
Icesave-reikningana. Þá stendur
að háir stýrivextir hafi hvatt al-
menning og fyrirtæki til að taka er-
lend lán og erlenda aðila til að fjár-
festa í íslenskri krónu. Um leið og
þeir síðarnefndu hafi kippt að sér
höndum hafi gengi krónunnar fallið
með tilheyrandi verðbólgu.
Mjög er gagnrýnt hvernig staðið
var að einkavæðingu Landsbank-
ans og Búnaðarbankans. Ferlið
hafi verið ógagnsætt og hagstæðari
tilboð fyrir ríkissjóð hafi verið snið-
gengin.
Þegar rætt er um hagvöxt fram-
tíðarinnar segir að samfélagsleg
ábyrgð fyrirtækja og stjórnenda
feli í sér að krafan um hámörkun
arðs leiði „ekki til þess að öllum
meðulum sé beitt“. Aðgerðir á borð
við tímabundinn skattafrádrátt til
fyrirtækja vegna nýráðninga
myndu nýtast atvinnulífinu. Huga
þurfi að því hvort „ekki sé rétt að
útvista eða setja í einkarekstur
verkefni ríkis og sveitarfélaga svo
jafna megi kynjahlutfall til foryst-
ustarfa í atvinnulífinu“ og eru heil-
brigðisstéttir, umönnunarstéttir og
skólamál sérstaklega nefnd í þessu
sambandi.
Þá segir að opna þurfi hagkerfið
enn frekar og rjúfa endanlega ein-
angrun landsins. Eitt mikilvægasta
verkefni stjórnvalda nú sé að
leggja grunninn að því að eignir
ríkisins í atvinnurekstri verði á ný
færðar í hendur einkaaðila.
Frjáls markaður besta leiðin
Skýrsluhöfundar undirstrika að
frjálst markaðskerfi sé besta og
skynsamlegasta leiðin í atvinnulíf-
inu en stjórn peninga- og fjármála
ríkisins þurfi að vera á hendi
stjórnvalda, „rétt eins og lög-
gæsla“. Sjálfstæðisflokkurinn verði
að skapa traust á ný, m.a. með því
að gangast við mistökum.
Skýrslan segir að ekki sé þjóð-
hagslegur hagur í því að reka fjöl-
skyldur úr íbúðarhúsnæði sínu sem
komnar eru í greiðsluþrot. Samn-
ingar um lánamál þurfi að vera
sveigjanlegir án þess að „viðhalda
óraunhæfu ástandi“.
Lækka þurfi stýrivexti strax og
koma þeim á stuttum tíma í það
horf sem er í nálægum löndum.
Í kaflanum um samkeppnishæfni
segir að forsendur hennar séu op-
inn og frjáls markaður og stöðugt
efnahagsumhverfi.
Samkeppnishæfni landsins velti
á þremur meginþáttum; sam-
keppnisforskoti einstakra fyr-
irtækja, aðgangi að sérhæfðum
framleiðsluþáttum og á svoköll-
uðum fyrirtækjaklösum.
Morgunblaðið/Golli
Útgáfa Skýrslan ber heitið Endurreisn atvinnulífsins og kynnti formaður endurreisnarnefndarinnar, Vilhjálmur Egilsson, hana fyrir flokksmönnum.
Þurfa að skapa traust á ný
 Skýrsla endurreisnarnefndar Sjálfstæðisflokksins kom út í gær  Vandinn að
miklu leyti heimatilbúinn  Eignir ríkisins verði aftur færðar til einkaaðila
„Það er sagt að ekki hafi allt heppnast sem gert var og
að gerð hafi verið ákveðin mistök á sumum sviðum. Það
er sjálfsagt að gangast við því,“ segir Geir H. Haarde,
formaður Sjálfstæðisflokksins, um þá gagnrýni sem
fram kemur í endurreisnarskýrslunni. „Sum þau mis-
tök skrifast á reikning stjórnvalda og eftir atvikum
Sjálfstæðisflokksins. Önnur skrifast á reikning atvinnu-
lífsins og kannski sérstaklega bankanna.“
Hann segir að meðhöndla þurfi frelsið af ábyrgð og
að á stundum hafi menn e.t.v. umgengist það of glanna-
lega. „En sú grundvallarstefna sem Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur beitt sér fyrir undanfarin 18 ár að auka frelsi og svigrúm ein-
staklinga og fyrirtækja – hún er rétt.“
Sú stefna muni skila bestum árangri í framtíðinni. „En það er mikill
munur á því hvort maður situr á tömdum gæðingi eða ótemju. Markaður-
inn skilar ekki bestum árangri nema hann lúti ákveðnum reglum.“
Hann segir ljóst að ekki skrifi allir flokksmenn undir allt sem í skýrsl-
unni stendur. „Ég er alveg viss um að hér er eitt og annað sem ég er ekki
sammála. En það gerir ekki til því hér er öllum skoðunum safnað saman.“
Munur á gæðingi og ótemju
Geir H. Haarde
FORSVARSMENN NBI, sem stofn-
aður var utan um innlenda starfsemi
Landsbankans eftir að skilanefnd
Fjármálaeftirlitsins tók hann yfir,
neita að upplýsa hjá hvaða viðskipta-
vinum 1,8 milljarða skuld hefur verið
endanlega afskrifuð. Í svari Stein-
gríms J. Sigfússonar fjármálaráð-
herra við fyrirspurn um afskriftir
nýju ríkisbankanna kom fram að að-
eins NBI hefði, einn ríkisbanka, end-
anlega afskrifað fyrrnefnda upphæð.
Í svari Landsbankans við fyrir-
spurn Morgunblaðsins segir: „End-
anleg afskrift er ekki framkvæmd
fyrr en innheimtuaðgerðir hafa verið
reyndar í þaula og ekki er talið mögu-
legt að staðið verði við skuldbinding-
ar. Gagnvart fyrirtækjum felur þetta
oftast í sér að þau hafa farið í gjald-
þrot. Landsbankinn gefur ekki upp-
lýsingar um viðskiptavini sem hafa
lent í slíkum greiðsluerfiðleikum að
nauðsynlegt er að afskrifa útlán.“
Undir svarið ritar Ólafía Harðardótt-
ir á hagfræðisviði bankans.
Hinir bankarnir tveir, Íslandsbanki
og Nýi Kaupþing banki, hafa ekki
endanlega afskrifað neinar upphæðir
samkvæmt svari Steingríms J. við
fyrirspurn um afskriftirnar í þinginu.
Hvort til afskrifta kemur á næstunni
ræðst af því hvernig fyrirtækjum og
heimilum reiðir af.
Neita að
upplýsa
afskriftir
Ekki afskrifað nema að
innheimtu fullreyndri
LÖGREGLAN á höfuðborgarsvæð-
inu leitar manns sem síðustu daga
hefur reynt að stela verðmætum úr
skartgripaverslunum. Í gær tókst
honum að komast undan á hlaupum
með veruleg verðmæti úr verslun við
Hamraborg í Kópavogi, aðallega
armbönd.
Þjófurinn er um þrítugt og um 180
sm á hæð, grannvaxinn, dökkhærður
og snöggklipptur. Hann er af er-
lendu bergi brotinn.
Skartgripa-
þjófs leitað
„ÉG GET ekki annað en fagnað þessari ákvörðun HB
Granda innilega,“ segir Vilhjálmur Birgisson, formaður
Verkalýðsfélags Akraness um þá ákvörðun fyrirtækisins
að greiða starfsfólki sínu launahækkanir upp á 13.500
krónur sem taka áttu gildi 1. mars sl.
„Þetta er ekkert annað en fullnaðarsigur. Að þessu
stefndum við og núna hvetjum við önnur fyrirtæki sem
hafa borð fyrir báru að fara að fordæmi HB Granda og
láta þessar hækkanir koma til verkafólks. “
HB Grandi mætti mikilli gagnrýni eftir að stjórn fyr-
irtækisins tilkynnti að hún myndi leggja til við aðalfund í
apríl að greiða út 8% arð til hluthafa. Var á það bent að á
sama tíma hefðu aðilar vinnumarkaðarins samþykkt að
fresta launahækkunum fram á sumar, þar með taldar
hækkanir launa starfsfólks HB Granda.
Í tilkynningu frá HB Granda segir að stjórnendur
harmi þá neikvæðu umræðu sem verið hafi um fyrirtækið
undanfarna daga enda hafi þeir kappkostað að eiga góð
samskipti við starfsfólk félagsins og verkalýðsforystuna.
„Það er von þeirra að þessi ákvörðun skapi frið um rekst-
ur fyrirtækisins sem er mikilvægur fyrir starfsfólkið og
þjóðarbúið í heild.“ ben@mbl.is
Fagna ákvörðun um að
greiða launahækkanir
 HB Grandi vonar að nú skapist friður um reksturinn
 Skorað á önnur fyrirtæki að fylgja fordæminu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
HB Grandi Starfsfólk fær nú 13.500 kr. launahækkun.
www.salka.is
Passíusálmarnir,
eitt helsta trúarrit
Íslendinga, er
komið út í nýrri,
gullfallegri útgáfu.
PÍSLARSAGA JESÚ