Morgunblaðið - 18.06.2009, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JÚNÍ 2009
Blessaður Ólafur Ragnar Grímsson og Dorrit heilsa upp á landann við forláta Packard-bifreið embættisins. Geir Jón Þórisson er við öllu búinn.
Eggert
Sigurður Þorsteinsson | 17. júní 2009
Þjóðhátíð?
Það er eins og síðustu ár
hafi tilefni 17. júní
gleymst. Á fyrstu árunum
eftir lýðveldisstofnunina
var öllum ljóst hverju var
verið að fagna. Valdið var
komið heim til þjóðar-
innar, frá Dönum, sem þrátt fyrir allt
fóru alls ekki svo illa með okkur, ef
grannt er skoðað. Með tímanum hefur
inntakið í fagnaðarhöldunum gleymst.
17. júní er orðinn að fjölskylduhátíð, með
blöðrum, andslitsmálun og sleikipinna.
Aldrei er Ísland nær því en nú að glata
sjálfstæðinu, sem barist var fyrir. Annars
vegar erum við að taka á okkur skuld-
bindingar og mjög erfitt er að sjá, að við
stöndum undir þeim álögum, nema sem
fátækt þriðjaheimsríki.
Hins vegar hefur hluti þjóðarinnar haf-
ið baráttu fyrir því að við afsölum okkur
sjálfræðinu til Brussel, göngum í Evrópu-
sambandið.
Baráttan í Evrópu er að gera Evrópu-
sambandið að þjóðríki og ef draumurinn
rætist, gætum við tekið í framtíðinni
þátt í Ólympíuleikunum undir fána USE
(United States of Europa). Þá hættum
við að sjálfsögðu að halda upp á 17. júní.
Meira: ziggi.blog.is
Gunnlaugur B. Ólafsson | 17. júní 2009
Mikil óánægja með
aðferðir við val í
framhaldsskóla
Lykilorð síðustu ára var
samkeppni. Framhalds-
skólarnir lögðu fjármagn í
að byggja upp ímynd og
orðspor. Metnaður að ná í
sterkustu nemendurna
eða þá sem eru með hæstu einkunnir. En
síðan er tekin sú ákvörðun að leggja af
samræmd próf og þar með nákvæm við-
mið í samanburði milli skóla. Nú erum
við komin með þessa keppni skóla um
„bestu“ nemana á villigötur.
Nýútskrifaðir tíunda-bekkingar sem
verið hafa saman í sínu hverfi alla skóla-
gönguna eru látnir taka þátt í rússneskri
rúllettu, fylla út umsókn og merkja við
skóla í fyrsta, annað og þriðja val.
Meira: gbo.blog.is
Haraldur Hansson | 17. júní 2009
Hvers vegna 17. júní?
Hvers vegna höldum við
17. júní hátíðlegan? Það
er ekki vegna þess að
þann dag árið 1397 var Ei-
ríkur af Pommern krýnd-
ur fyrsti konungur Kalm-
arsambandsins, heldur vegna þess að
þann dag árið 1811 fæddist Jón Sigurðs-
son á Hrafnseyri við Arnarfjörð.
Eiríkur var aðeins unglingur þegar
hann tók við völdum og varð konungur
Íslands. Ísland hafði þá lotið stjórn er-
lendra konunga allt frá því að Gamli sátt-
máli var gerður 1262. Jón Sigurðsson
var leiðtogi sjálfstæðisbaráttu Íslend-
inga. Þó íslenska þjóðin væri sú fámenn-
asta og fátækasta í Evrópu, var Jón
sannfærður um að henni farnaðist betur
ef hún réði sínum málum sjálf. Með
bjartsýnina að vopni og óbilandi trú
barðist hann fyrir sjálfstæði Íslands.
Meira: maeglika.blog.is
ÞEGAR ég ferðast á
fjöllum þar sem að-
stæður eru þannig, að
ef ég dett, þá dett ég
aldrei meir, fer ég sér-
deilis varlega. Fæ mér
jafnvel vað til að
tryggja mig. Þess
vegna get ég aldrei
samþykkt þann samn-
ing, sem okkur þing-
mönnum er ætlað að
samþykkja fyrir hönd þjóðarinnar
vegna Icesave-deilunnar.
Í þessari grein ætla ég ekki að
ræða hvort við eigum að greiða Ice-
save-kröfuna yfirleitt né hvort eðli-
legt sé að reikna vexti á hana eða
hvaða áhrif samningurinn um
greiðslu hennar kann að hafa á láns-
hæfimat ríkisins. Ég ætla eingöngu
að horfa til þess hvaða líkur eru á
að þessi samningur leiði örbirgð yfir
þjóðina.
Öll höfum við kastað tening og
áttað okkar á að enginn veit áður en
teningum er kastað hvaða tala kem-
ur upp en líkindafræðin segir að
það séu 1/6 eða 16,7% líkur á að t.d.
sexan komi upp. Það eru tæplega
2% líkur á að draga laufás úr spila-
stokk. Þegar metnar eru líkur í
skoðanakönnunum eru menn ekki
mjög nákvæmir enda tjón af röngu
mati lítið. Þegar metnar eru líkur í
lyfjarannsóknum að lyf sé ekki ban-
vænt eru gerðar mjög strangar
kröfur um öryggi. Líkur þess að lyf
gæti verið banvænt mega ekki fara
yfir 0,0001% sem dæmi. Þegar þing-
menn taka ákvörðun um Icesave-
samninginn hvaða líkur mega þeir
leyfa á því að ákvörðunin steypi
þjóðinni í áratuga örbirgð? Þekkja
þeir þær líkur?
Á meðfylgjandi töflu er gróft mat
á því sem þjóðin þarf að greiða fyrir
samninginn miðað við að eignir
Landsbankans dugi fyrir mismun-
andi hlutfalli af kröfunum. Vegna
upplýsingaskorts er um mjög grófa
nálgun að ræða. Gengið er út frá
660 milljörðum króna að frádregn-
um 50 milljörðum í
Englandsbanka sem
með 5,55% vöxtum
verða að 915 millj-
örðum um mitt ár
2016 ef ekkert greiðist
af eignum Landsbank-
ans og verði svo jafn-
dreift á 8 ár.
Þegar peningum
Landsbankans var
ráðstafað til útlána
myndaðist strax
áhætta. Pappírar
gætu verið falsaðir og
veð gætu verið gölluð eða ekki til.
Seinna bætist við alls konar áhætta.
Lántakandinn gæti dáið, orðið
gjaldþrota, farið í óreglu eða stung-
ið af. Verðbólga getur étið upp fjár-
hæðina ef hún er ekki verðtryggð.
Opinberar ráðstafanir, t.d. skattar
eða gjaldeyrishöft (já og ólögleg
beiting hryðjuverkalaga) og neyð-
arlögin, geta skert eignina. Geng-
isfall gjaldmiðla og verðbréfa koma
til viðbótar sem og óviðráðanleg ytri
atvik (force majeure), styrjaldir,
jarðskjálftar og flóð. Fé Lands-
bankans var líka notað til kaupa á
enn flóknari fjármálagerningum
með fjölbreyttri áhættu. Tölfræð-
ingar og líkindafræðingar hafa þró-
að nokkuð góðar aðferðir til að meta
allar þessar áhættur sem gefa hvert
er meðaltal eignamatsins og alveg
sérstaklega hvert er staðafrávik en
það segir til um hversu mikið eigna-
safnið víkur frá meðaltalinu með
ákveðnum líkum.
Eignum Landsbankans í fjöl-
mörgum löndum er ætlað að mæta
kröfum vegna Icesave reikning-
anna. Eflaust hafa sérfræðingar
bankans í áhættustýringardeild
hans lagt mat á einstakar áhættur í
eignasafni bankans og þar með mat
á áhættudreifingu alls eignasafns-
ins. Þó að slíkt mat sé alltaf háð
grófum nálgunum og forsendum eru
þær miklu betri heldur en ekki
neitt, þegar tekin er ákvörðun um
hvort samþykkja eigi samninginn
um Icesave eða hafna honum.
Samningurinn um Icesave er
gerður í enskum pundum og evrum
mats sem hlýtur að liggja fyrir í
bönkum heimsins.
Þegar öll þessi atriði eru lögð
saman ætti að koma út mat á því
hvað miklar líkur eru á því að Ís-
land geti ekki efnt þennan samning
vegna þess að skuldbindingin verði
einfaldlega of mikil. Vilja þingmenn
og mega þeir samþykkja slíkan
samning ef einhverjar líkur eru á að
þjóðin steypist í örbirgð? Það er
ekki hagur Breta eða Hollendinga
að slík staða komi upp og því er
óskiljanlegt hvers vegna samning-
urinn er ekki með einhverju há-
marki þess sem við eigum að greiða,
sem hlutfall af landsframleiðslu eða
útflutningi, sem væri eflaust betra.
Ég lagði til strax í nóvember sl. að
sett yrði hámark á slíkan samning.
Það að hægt er að endursemja þeg-
ar slík staða kemur upp er ekkert
merkilegt. Það gerist alltaf þegar
skuldarinn verður gjaldþrota og
heitir nauðasamningur.
Viljum við hegða okkur eins og
áhættufíkill sem veðjar á að hann
dragi ekki upp laufás í þeirri von að
við losnum undan Icesave? Það
reddast. Kannski! Þurfum við ekki
vað til að tryggja okkur í fjallgöng-
unni svo að engar líkur séu á að
þjóðin hrapi fyrir björg?
Eftir Pétur H.
Blöndal
»…því er óskiljanlegt
hvers vegna samn-
ingurinn er ekki með
hámarki þess sem við
eigum að greiða, sem
hlutfall af landsfram-
leiðslu eða útflutn-
ingi …
Pétur Blöndal
Höfundur er þingmaður.
ICESAVE samningurinn –
Áhætta fyrir þjóðina
Heildarskuldbinding vegna Icesave ef ekkert greiðist af eignum
Landsbankans er með vöxtum 915 milljarðar króna 2016.
Athuga: Kemur til viðbótar við aðrar skuldir ríkisins!
Forsenda:Engin verðbólga, óbreytt gengi. Ef allar stærðir eru
línulegar verður skuldbindingin þessi:
Eign Landsbanka
dugar fyrir:
Árleg greiðsla 2017-
2024, milljarðar kr.
Hlutfall af verðmæti
sjávarafla. Ca.
100% 0 0%
75% 36 27%
50% 73 55%
25% 109 82%
0% 145 110%
og eru vextir 5,55% í báðum mynt-
um. Þegar slíkur samningur er met-
inn þarf að meta væntanlega verð-
bólgu í báðum myntum í 15 ár. Það
skiptir nefnilega miklu máli hversu
mörg tonn af fiski eða áli eða hvað
marga ferðamenn við þurfum að
þjónusta til að afla evra og punda til
að greiða fyrir lánið. Ef fiskurinn,
álið og ferðaþjónustan hækkar í
verði í þessum myntum vegna verð-
bólgu minnkar það magn vöru og
umfang þjónustu sem við þurfum að
fórna fyrir greiðsluna. Þannig
græðum við á hárri verðbólgu í
þessum myntum en töpum á verð-
hjöðnun. Spurningin er hvað 5,55%
nafnvextir eru háir raunvextir. Til
þess þarf að nota mat á með-
alverðbólgu eða verðhjöðnun í þess-
um myntum og staðalfrávik slíks
BLOG.IS
Baldur Kristjánsson | 17. júní 2009
Ömurlegar fréttir
frá Belfast!
Ömurlegt að sjá (á Sky)
hvernig hópur af ras-
istum, glæpamönnum
hefur hrakið um eitt
hundrað Rúmena, mest
konur og börn, frá
heimilum sínum í Belfast og fólkið
hefur þurft að leita skjóls í kirkju. Þó
að alkunnur urgur sé í fólki í Belfast
út af fjölda aðkomumanna þá gengur
þetta fram af flestum og gaman að
sjá hvað stjórnmálamenn fordæma
þetta glæpsamlega athæfi af miklum
þunga. Það getur skipt máli um þróun
samfélags að hafa stjórnmálamenn
með skýra hugsun og bein í nefinu.
Rasistarnir verða eltir uppi og dæmdir
vonandi.
Meira: baldurkr.blog.is