Morgunblaðið - 25.07.2009, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. JÚLÍ 2009
Af öllu þessu dreg ég þá ályktun að
samningurinn sé hagstæður. Ef
menn geta ekki sýnt fram á að þessir
skilmálar séu vondir eða verri heldur
en raunhæft er að ætla að unnt hefði
að vera að ná læt ég gagnrýni á
samninganefndina fyrir lélegan
samning mér í léttu rúmi liggja.
Auðvitað eru í samningunum
ákvæði sem álitamál eru uppi um og
þau þarf að ræða og skýra því oft er
um misskilning og oftúlkanir að
ræða. Dæmi um það er ákvæði um að
friðhelgi íslenska ríkisins sé vikið til
hliðar, endurskoðunarákvæðið. Þetta
þarf að ræða. Ég get ekki neitað því
að ég er undrandi á því hvernig um-
ræðan bæði í þinginu og í fjölmiðlum
hefur að mestu farið frá aðalatriðum
og leiðst út í lítilsverðan sparðatín-
ing, upphrópanir og órökstuddar full-
yrðingar. Það hefur hvarflað að mér
sú hugsun að þetta sé vottur af
ákvarðanafælni. Í stað þess að horf-
ast í augu við raunveruleikann,
leggja kalt mat á hann og þá kosti
sem eru í boði kjósi menn að fela sig í
lýðskrumi.“
Ræður þjóðin við að borga sam-
kvæmt þessum samningi án þess að
vera blóðmjólkuð?
„Að mínu mati er ekki vafi á því.
Ef við setjum þetta í samhengi við
þekktar stærðir er líklegt að eftir sjö
ár hvíli á ríkinu skuld sem nemur um
20 prósentum af landsframleiðslu.
Til samanburðar er að umsvif rík-
isins á ári eru 35-40 prósent af lands-
framleiðslu. Þótt skuldin sé nokkuð
stór í þessum samanburði er hún við-
ráðanleg stærð sem kemur til
greiðslu á átta árum. Það gerir að
jafnaði um 2,5-3 prósent af lands-
framleiðslu á ári að meðtöldum vöxt-
um. Á þessum átta árum minnkar
þannig það fé sem við höfum til ann-
arra hluta um 2,5-3 prósent frá því
sem ella hefði verið. Við skulum líka
hafa í huga að árlegur vöxtur lands-
framleiðslunnar er af þessari sömu
stærðargráðu eða meiri.
Menn hafa dregið upp hryllings-
mynd af efnahagslegum afleiðingum
þessara samninga. Raunverulegar
afleiðingar eru langt frá að vera eins
dramatískar og menn vilja vera láta
með tali um að við séum að steypa
okkur í örbirgð og eilífa fátækt. Það
er einfaldlega ekki rétt.“
Ákveðinn prófsteinn
Ef Icesave-samningurinn verður
felldur á Alþingi, hvað gerist þá?
„Á þessu stigi getum við einungis
ráðið í hver yrðu viðbrögð samnings-
aðila. Mitt mat er að það verði erfitt
og tímafrekt að fá þá aftur að samn-
ingaborðinu. Það var niðurstaða okk-
ar og þeirra að miðað við aðstæður
væri þetta sanngjarn samningur.
Þeir telja að þeir hafi veitt okkur góð
kjör og þeir hafa líka tekið á sig mikl-
ar byrðar. Við þyrftum að geta sýnt
fram á hvað við fyndum að samn-
ingnum. Þeim er fullljós efnahagsleg
staða okkar og áhrif samningsins á
hana. Okkur tekst ekki að telja þeim
trú um að við séum þjóð sem komin
er að fótum fram og finnst ekki fýs-
andi að ganga fyrir þá að nýju með
betlistaf í hendi. Ég á von á því að
þeir meti stöðuna þannig ef samn-
ingurinn verður felldur að þá sé
mjög vandsamið við okkur um þetta
og að yfirlýsingar okkar til dæmis í
tengslum við samkomulagið við Al-
þjóðagjaldeyrissjóðinn um vilja til að
ljúka málinu með samningum séu
ekki mjög trúverðugar. Ég tel ekki
ólíklegt að fyrstu viðbrögð þeirra
yrðu slík og að skjót lausn með ein-
hverjum breytingum á tilteknum at-
riðum í samningum sé býsna fjar-
lægur möguleiki.
Menn geta fullyrt og jafnvel trúað
því að hægt sé að ná betri samn-
ingum en menn verða þá að hafa rök
fyrir máli sínu, geta sýnt fram á að
raunhæft sé að hægt sé að semja til
lengri tíma, fá lengri greiðslufrest,
lægri vexti og svo framvegis. Ég hef
ekki þá sannfæringu, fjarri því. En
það sem ég óttast mest eru aðrar af-
leiðingar þess að slá þessu máli á
frest. Það má vera nokkuð ljóst að
atriði eins og samskipti við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn, lánveitingar frá
Norðurlöndunum, framhaldið á
bankamálum og lánveitingar til
framkvæmda hér á landi verða sett í
mikla óvissu og hættu ef okkur tekst
ekki að ljúka þessu máli á skikk-
anlegum tíma. Það er gífurlega mikið
undir þannig að menn ættu að varast
að setja málið í heild í hættu.
Ég lít á þetta mál sem ákveðinn
prófstein á það hvar við ætlum að
vera staðsett í framtíðinni í sam-
félagi þjóðanna og ég hygg að það sé
gert víða meðal vinaþjóða okkar og
viðskiptaaðila. Ég tel að sú nálgun að
reyna að leysa það með lagalegum
hætti, dómsúrskurði eða þess háttar
sé dæmd til að mistakast. Burtséð
frá því hvort hægt sé að koma málinu
í slíkan farveg myndi úrskurður um
að okkur væri ekki á grundvelli ein-
hverra laga skylt að borga aldrei
geta verið nein lausn. Eftir stæði
spurningin um það hvort ætti að
bæta viðskiptavinum íslensku bank-
anna tapaðar innstæður og ef svo
væri hver ætti þá að gera það. Þetta
er siðferðileg og pólitísk spurning og
henni verður ekki svarað nema sem
slíkri. Það svar var gefið síðastliðið
haust með viðurkenningu íslenskra
stjórnvalda á siðferðilegri og póli-
tískri skyldu sinni og samningarnir
nú eru punkturinn á eftir því svari.“
Það hefur verið talað um að
fresta málinu til hausts. Hvernig
líst þér á þá leið?
„Það er gert ráð fyrir að rík-
isábyrgðin sé veitt á þingi fyrir sum-
arhlé þess. Ég skal ekki segja um
það hvernig viðsemjendur myndu
bregðast við, hvort þeir myndu telja
forsendur samnings brostnar kæmi
til frestunar. En það er ekki það eina
sem skiptir máli, frestun þar gæti
komið af stað keðjuverkun í öðrum
málum. Ég er viss um að frestun
Icesave-málsins hefði miklar afleið-
ingar og sé ekkert sem mælir með
henni. Málið liggur skýrt fyrir og
ákvörðunar er þörf. Því fyrr því
betra.“
Heldurðu að Íslendingar komist
út úr þessum þrengingum sínum?
„Ég er bjartsýnn á það. Þótt þetta
séu erfiðir tímar þá býr kraftur í
þjóðinni og fólk er vinnusamt og vel
menntað og tækifærin mörg. Ef Ice-
save-málið nær lendingu kæmi mér
ekki á óvart að eftir fimm til átta ár
værum við komin í jafn góða stöðu
og var fyrir hrunið.“
Morgunblaðið/Eggert
á bátinn er staða okkar meðal þjóða eftir sem áður bærileg.
» Ef menn geta sýnt fram á með rökum aðsamningsniðurstaðan sé léleg eða ófullnægj-
andi þá er ég tilbúinn að játa á mig mistök, kunn-
áttuleysi eða hvað annað sem skýrði það. En ef
menn geta ekki sýnt fram á þetta er gagnrýni sem
byggist á því að sá tortryggnisfræjum um hæfi-
leika nefndarmanna á veikum grunni byggð og í
reynd rógsígildi.
» Ég get ekki neitað því að ég er undrandi á þvíhvernig umræðan bæði í þinginu og í fjöl-
miðlum hefur að mestu farið frá aðalatriðum og
leiðst út í lítilsverðan sparðatíning, upphrópanir og
órökstuddar fullyrðingar. Það hefur hvarflað að
mér sú hugsun að þetta sé vottur af ákvarðana-
fælni. Í stað þess að horfast í augu við raunveru-
leikann, leggja kalt mat á hann og þá kosti sem eru
í boði kjósi menn að fela sig í lýðskrumi.
NÝJAR
HANDHÆGARUMBÚÐIR
gerir grillmat að hreinu lostæti!
E
N
N
E
M
M
/S
ÍA
/N
M
38
33
8