Nýtt kvennablað - 01.02.1962, Blaðsíða 3
NVTT
KVENNABLAD
2. tbl. febrúar 1962.
23. árgangur.
ESRA PÉTURSSON, læknir:
Geðræn vanda
I I
ál nnglinga
Geðræn vandamál unglinga eru samofin af fjórum
meginþáttum. Þó að vetlvangur þeirra sé fyrst og
fremst hæði i hugsana- og tilfinningalífinu, er þriðja
víðátta þeirra líkamleg, og baráttan fer fram í fjórðu
vídd aldursskeiðsins. Öll aldursskeiðin 7, fæðing,
bernska, æska, fullorðinsárin, manndómsárin, ellin og
dauðinn eiga sín sérstæðu vandamál við að etja og svo
er einnig með æskuna. Ef framvinduþróun hennar til
fullorðins- og manndómsáranna á að verða með eðli-
legum hætt, verður hún að leysa þau vandamál, er
hún á við að stríða, á viðunandi hátt, annars verður
a.m.k. svæðishunditi stöðvun í einhverri vidd þroska-
ferilsins. Stríð það, sem fylgir lausn þessara vanda-
mála, hlýtur að valda umróti, sem kann að hafa á sér
sum einkenni sálar- og taugastríðs og birtist í sveiflu-
hrigðum tilfinninga, hugsana og líkamlegra kennda.
Sumir einstaklingar eldri aldursskeiðanna, einkum
þeir, sem eru teknir að ergjast og verða bölsýnir,
hafa á öllum öldum bent á þetta umrót og talið það
bera vott um hnignun og afturför mannkynsins og
hefur fundizt það vera beinlínis sjúklegt hvernig æska
landsins hegðar sér. — Það á ekki síður við unglinga
en aðra, sem dr. Kelman segir, að1 allir eru meira eða
minna heilbrigðir og allir eru líka jafnframt meira
eða minna óheilbrigðir. Enginn maður er alheill, því
að þá væri hann fullkominn og þá ekki mannlegur, og
enginn er heldur algerlega vanheill, því að þá væri
hann dauður.
Það skiptir hins vegar meginmáli fyrir hvern ein-
stakling hvað heilindi og heilbrigði hatts er mikið og
vanltoilindi, tvískinnungur og heilsuleysi lítið. En innri
og ytri barátta sú, sem fylgir umróti og byltingar-
skeiði æskuáranna, leiðir óhjákvæmilega með sér tví-
skinnung og óheilindi ásamt stefnuleysi, a.m.k. um
stundarsakir. Hinir heilsteyptari leiða þá baráttu til
NÝTT KVENNABLAÐ
lykta hið innra með sjálfum sér, en þeir, sem meira
veikgeðja eru, leiða baráttuna fram á völl ytri at-
hafna. Fer jtað auk þess eftir því hvað mikið hefur
mætt á unglingunum á undangengnum æviskeiðunum
tveimur, það er í fæðingunni og í bernskunni.
Skal nú nánar gert grein fyrir fjórum meginþáttum
geðrænna vandamála æskulýð’sins. Þeir eru í fyrsta
lagi breytingar á óvituðum hugtökum og hugmyndum
um foreldra og staðgengla þeirra. jt.e.a.s. hverskyns
verndar- og valdsmönnum; í öðru lagi mótun sið-
gæðishugmynda um það, sem er rétt og rangt og það,
sem samrýmist samfélagi fullorðinna; í þriðja lagi
samkenning því kynferðislega hlutverki karls og konu,
sem honuni eða henni var áskapað; og í fjórða lagi
varanlegar ákvarðanir um menntunar- og stöðuval í
framtíðinni.
Hver verður nú útkoman, þegar unglingurinn snýr
sér að þessari ferþættu togstreitu á leiðinni til vaxtar
og jtroska fullorðins- og manndómsáranna. Fyrst í
stað mætti gera ráð fyrir því að óreyndu, að tals-
vert stefnuleysi væri ríkjandi enda er raunin oft sú,
að hlutverkin eru óskýr, takmörk og takmarkanir óljós
og ákvarðanir allar allbreytilegar. Hugsjónir og hug-
myndir á hverfandi hveli, aðra stundina ríkja háfleyg-
ar eða raunhæfar hugsjónir, hina stundina eru þær
yfirgefnar. Togstreitan á milli jtess að sleppa fortíð-
itini og halda ótrauður inn á braut nútíðarinnar og
framtíðarinnar og þeirrar öryggiskenndar, sem fylgir
fastheldni við óbreyttar fornar venjur, veldur því
að æskulýðurinn virðist vilja ganga áfram og aft-
ur á bak nærri samtímis eða til skiptis og hefur í för
með sér, að hann er eðlilega fram úr hófi sjálfstæður
og tillitslaus í aðra röndina en vanþroska, ósjálfstæður
og barnalegur í hina.
Fyrsta vandamálið, sem unglingurinn á við að etja,
I