Morgunblaðið - 21.09.2009, Blaðsíða 6

6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. SEPTEMBER 2009
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
ÞRJÚ mál hafa komið upp í ár þar sem
afli hefur verið rangt tilgreindur á
hafnarvog. Í tveimur tilvikanna end-
uðu málin með sviptingu veiðileyfa í
tvær vikur. Þriðja málið er enn í
vinnslu hjá starfsmönnum Fiskistofu.
Nokkur mál af þessum toga komu upp
í fyrra og nefna má dæmi frá árinu
2007 þegar 600 kíló af þorski voru
skráð sem hlýri, en hann er utan kvóta.
Veigamikill liður í eftirliti er að
tryggja að afli sé rétt vigtaður og
skráður, en Árni Múli Jónasson fiski-
stofustjóri segir alltaf eitthvað um að
óprúttnir aðilar reyni að fara á svig við
kerfið. Hann nefnir að menn reyni
hreinlega að fara framhjá hafnarvog
með afla, að ísprósenta sé ranglega til-
greind og „svo hafa óheiðarlegir menn
nokkra tilhneigingu til að segja að
þorskur sé ekki þorskur heldur ein-
hver tegund sem ekki er í kvóta“.
Fleiri mál með breyttu verklagi
Samtals voru 107 meint brotamál til
meðferðar hjá Fiskistofu árið 2008 og
á þessu ári fram til 1. september höfðu
250 slík mál, smá og stór, komið til
meðhöndlunar. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Fiskistofu skýrist mikill
munur á fjölda mála á milli ára að hluta
af breyttu verklagi við skráningar á
málum hjá veiðieftirlitssviði.
Þannig er farið að skrá fleiri mál
sem teljast minniháttar í málaskrá
veiðieftirlitssviðs. Einnig kom í ljós við
sameiginlegt eftirlit Fiskistofu og
Landhelgisgæslu á grunnslóð í sumar
að talsverður misbrestur var á færslu
afladagbóka, t.d. um borð í strand-
veiðibátum.
Álag samfara strandveiðum
Þá bættust einnig við nýir mála-
flokkar svo sem mál er varða strand-
veiðar og tegundagreiningu síldar.
Einnig er líklegt að munur á fjölda
mála milli ára skýrist að einhverju leyti
af breyttum áherslum í veiðieftirliti
Fiskistofu. Árni Múli segir að í heildina
litið hafi strandveiðarnar í sumar
gengið vel. Talsvert álag hafi fylgt
þessum veiðiskap, en 595 leyfi voru
gefin út til strandveiða og um 550
stunduðu einhverjar veiðar.
Hann segir að á þriðja hundrað til-
vik tengd strandveiðum séu nú til
skoðunar hjá Fiskistofu. Þau eru ekki
flokkuð sem brotamál að svo stöddu að
minnsta kosti. Skipta megi málum sem
varða meint brot á reglum um strand-
veiðar í tvo meginflokka; veiðar um-
fram leyfilegt hámarksmagn annars
vegar og lengd veiðiferðar umfram
leyfilega tímalengd hins vegar.
Varðandi tegundagreiningu síldar
hefur talsvert verið um það að íslensk
sumargotssíld veiðist sem meðafli við
veiðar á norsk-íslenskri síld. Flest mál
sem tengjast síldveiðunum eru til-
komin vegna þess að niðurstöðum úr
sýnum áhafnar veiðiskipa bar ekki
saman við niðurstöður sýna eftirlits-
manna Fiskistofu.
Öðrum þræði lögregla
Fram til 1. september í ár höfðu 48
mál verið kærð til lögreglu eða leiddu
til beitingar stjórnsýsluviðurlaga af
hálfu Fiskistofu. Allt síðasta ár voru
mál af þessum toga 54 talsins. Þá hefur
lögfræðisvið Fiskistofu vísað sjö mál-
um til meðferðar hjá öðrum stjórnvöld-
um. Þar má nefna Matvælastofnun,
tollyfirvöld og Neytendastofu.
„Öðrum þræði erum við lögregla í
þessu fiskveiðistjórnunarkerfi,“ seg-
irÁrni Múli. „Við viljum forðast að litið
sé á okkur sem andstæðinga þeirra
sem vinna í þessu kerfi. Við viljum
miklu frekar vera leiðbeinandi og
þjónustuaðili. Kerfið krefst nákvæmni
þar sem miklir hagsmunir eru í húfi og
það er mikill þrýstingur í þessu kerfi.
Því er það alveg ljóst að við grípum til
harðari aðgerða ef önnur úrræði þrýt-
ur. Þeir sem gera hlutina rangt þurfa
að vita að þeir komast ekki upp með
það,“ segir Árni Múli Jónasson.
250 meint brotamál til
meðferðar á Fiskistofu
Nokkur tilhneiging til að segja að þorskur sé ekki þorskur við vigtun
Eftirlit Möskvastærðin mæld eftir kúnstarinnar reglum.
Auk um 250 meintra brotamála
sem hafa komið til meðferðar
Fiskistofu í ár, eru á þriðja hundr-
að mál tengd strandveiðum til
skoðunar hjá stofnuninni. Afli
virðist hafa verið rangt til-
greindur í þremur tilvikum.
 
 
 


 






 









 !"
#"
#



!
#
$

"%&
%!
'"
" # 

$

$
&" 
(!
#


" #)*    
   
 

  
+##,"

! # "

$
+#
 ""


#


 
" #
)






HÓGVÆRT nafn Fiskistofu segir
lítið um verkefni stofnunarinnar,
sem samkvæmt lögum eru fram-
kvæmd laga um stjórn fiskveiða.
Eftirlit og þjónusta spinnast saman
í störfum stofnunarinnar, sem hef-
ur útibú víða um land, og eðli
starfsins samkvæmt eru verkefni
starfsmanna ólík.
„Ég hef tilhneigingu til að ætla
að starfsemin sé til helminga þjón-
usta og til helminga eftirlit,“ segir
Árni Múli Jónasson, sem fyrir
skömmu var skipaður fiskistofu-
stjóri. Árni Múli er fimmtugur lög-
fræðingur, sem einnig hefur hér-
aðsdómslögmannsréttindi og
meistarapróf í alþjóðlegum mann-
réttindalögum. Hann er öllum hnút-
um kunnugur hjá stofnuninni því
hann hefur starfað þar meira og
minna frá árinu 1992.
Þessa dagana vinnur starfsfólk
Fiskistofu meðal annars að því að
svara spurningum Evrópusam-
bandsins, en sjávarútvegsráðu-
neytið beindi mörgum spurningum
til Fiskistofu. Þá er framundan
vinna við endurskoðun á fisk-
veiðistjórnunarkerfinu í framhaldi
af nefndarskipan ráðherra.
Hjá Fiskistofu er unnið að því að
hanna og innleiða kerfi um rafræn-
an rekjanleika á fiskafurðum í kjöl-
far tilskipunar ESB þess efnis. Með
þessu kerfi eykst öryggi í matvæla-
framleiðslu, en sá þáttur sem snýr
að Fiskistofu á að sporna gegn
ólöglegum fiskveiðum.
Rafræn stjórnsýsla er ofarlega á
baugi í starfi
Fiskistofu og nú er
verið að endur-
skoða vefsíður
stofnunarinnar.
Hluti flotans skilar
nú þegar afla-
dagbókum með
rafrænum hætti
og er markvisst
unnið að því að
þessi aðferð verði
tekin upp í sem allra flestum skipum.
Þar til nýlega voru þessar bækur all-
ar handfærðar og svo hefur þurft að
slá þær inn í tölvukerfi með fyr-
irhöfn og villuhættu.
Einstakt upplýsingakerfi
„Upplýsingagjöf til hagsmunaaðila
er stór þáttur í starfsemi Fiskistofu,
en allar löndunarhafnir eru tengdar
henni,“ segir Árni Múli. „Þetta er í
raun einstakt upplýsingakerfi, gríð-
arlegt magn upplýsinga er birt á
vefnum og kerfið er gagnsætt og öll-
um opið. Við önnumst allar kvóta-
millifærslur og tryggjum að þær séu
í samræmi við reglur. Þarna eru
möguleikar á að setja inn dæmi um
kvótanotkun og afla og hvaða áhrif
það hefur á aflaheimildastöðu.“
Auk hagsmunaaðila svarar Fiski-
stofa margvíslegum fyrirspurnum
frá stjórnmálamönnum, fjölmiðlum
og almenningi. „Áhugi á auðlindinni
speglast í störfum okkar og fé-
lagslegt aðhald sem felst í þessum
áhuga er af hinu góða fyrir stofnun
eins og Fiskistofu.“
Fiskistofa var sett á stofn árið
1992. Þá færðust á eina hönd ýmis
verkefni sem sjávarútvegsráðu-
neytið og nokkrar aðrar stofnanir
höfðu áður annast. Stofnunin ann-
ast framkvæmd laga um stjórn
fiskveiða, hefur eftirlit með fisk-
veiðum og sér um söfnun, úr-
vinnslu og dreifingu upplýsinga
varðandi fiskveiðar og ráðstöfun
afla. Fiskistofa sér um útgáfu
veiðileyfa og úthlutun aflaheim-
ilda, einnig um millifærslu heim-
ilda.
Fiskistofa annast eftirlit með
veiðum, vigtun og skráningu afla.
Söfnun og miðlun upplýsinga um
veiðar og vinnslu sjávarafla er á
hendi Fiskistofu. Loks má nefna
álagningu gjalds vegna ólögmæts
sjávarafla.
Aukið álag vegna makrílveiða
Hjá Fiskistofu starfa 78 starfs-
menn í 75,89 stöðugildum. 30
starfsmenn starfa við eftirlitsstörf
á vettvangi. Þegar sérstakar að-
stæður skapast hefur Fiskistofa
ráðið starfsmenn til tímabundinna
starfa við eftirlit. Það hefur til að
mynda verið gert að undanförnu
vegna sérstakra verkefna sem
tengjast auknum makrílveiðum.
Vegna samdráttar og sparnaðar
hefur starfsfólki fækkað á Fiski-
stofu á þessu ári. Höfuðstöðvar
Fiskistofu eru í Hafnarfirði en
útibú eru á Akureyri, Grindavík,
Hornafirði, Ísafirði, Stykkishólmi
og í Vestmannaeyjum
 Fiskistofa innleiðir kerfi rafræns rekjanleika á fiskafurðum
 Áhugi á auðlindinni speglast í störfum Fiskistofu
Þjónusta og eftirlit til jafns
Árni Múli
Jónasson
Á síðasta ári lengdarmældu eftir-
litsmenn Fiskistofu 618.800 fiska
og kvörnuðu 13.300. Á þessu ári til
1. september hafa eftirlitsmenn
lengdarmælt 367.000 fiska og
kvarnað 7.800. Fjöldi mælinga get-
ur verið breytilegur eftir mánuðum
eftir þunga veiðanna á hverjum
tíma, t.d. eru sumarmánuðirnir al-
mennt rólegir að þessu leyti.
Þessi gagnasöfnun nýtist meðal
annars Hafrannsóknastofnun í vís-
indaskyni. Eftirlitsmennirnir safna
þessum upplýsingum meðfram sín-
um eftirlitsstörfum og á þennan
hátt sparast verulegir fjármunir.
Færri skip og færri í eftirliti
Á árinu 2008 voru eftirlitsmenn í
alls 859 daga um borð í vinnslu-
skipum. Eftirlitsmenn með vinnslu-
skipum urðu flestir átta, en með
fækkun vinnsluskipa hefur eftirlits-
mönnum fækkað og eru þeir nú
fimm, skv. upplýsingum Fiskistofu.
Eftirlitsmenn fylgjast með fleiri
atriðum en þeim sem tengjast veiði-
eftirliti s.s. ástandi vinnsludekks,
aflameðferð, þrifum og heilnæmi.
Þau verkefni fluttust yfir á Mat-
vælastofnun um sl. áramót, en þeim
er enn að hluta til sinnt af eftirlits-
mönnum Fiskistofu. Eftirlit með
vinnsluskipum fer einnig fram við
löndun. Þar er athugað hvort vigt-
un og skráning afurða skipa sem
vinna afla um borð sé í samræmi við
reglur.
  
  
 )  )


 





! 
 
  

 
" #

 
" #
Kvarnað og lengdar-
mælt fyrir Hafró
Auður fyrir þig