Morgunblaðið - 18.10.2009, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. OKTÓBER 2009
21. október 1979: „Einræðisherrar
leggja sig jafnan mjög fram um að
bæta ásjónu sína út á við. Augljóst
er, að Kremlverjar hafa í hyggju að
nota Olympíuleikana í Moskvu á
næsta ári í þessu skyni. En ráðstaf-
anirnar, sem grípa hefur orðið til í
þessu kúgunarríki kommúnismans,
til að leikarnir geti farið fram eru
væglega til orða tekið ógeðfelldar.
Hermönnum hefur verið skipað að
leggja hönd á plóginn við smíði
íþróttamannvirkja gegn þeirri einu
þóknun að fá aðgöngumiða á leik-
ana með skipun um að hrópa
hvatningarorð til eigin manna.
Fangar eru látnir vinna að gerð
minjagripa. Hundruðum ef ekki
þúsundum saman eru Moskvubúar
fluttir frá heimilum sínum til þess,
að þeir geti ekki komist í kynni við
þá útlendinga, sem leikana sækja.
Fangelsisdvöl manna er lengd og
þannig mætti áfram telja þær hlið-
araðgerðir, sem ráðstjórnin grípur
til, þegar hún á von á fjölda gesta í
heimsókn.“
. . . . . . . . . .
22. október 1989: „Borgarleikhús
var formlega tekið í notkun á föstu-
dagskvöld. Þar hefur Leikfélag
Reykjavíkur fengið nýjan sama-
stað. Áralöng barátta hefur borið
ríkulegan ávöxt. Á engan er hallað,
þegar sagt er, að Davíð Oddsson
borgarstjóri hafi lagt það lóð á vog-
arskálina, sem þurfti til að ljúka
þessu mikla verki með þeim glæsi-
brag, sem raun ber vitni. Þorsteinn
Ö. Stephensen leikari sem flutti
síðustu ræðuna við hátíðina í fyrra-
kvöld þakkaði Davíð sérstaklega
og sagði engu líkara en leiklist-
argyðjan Þalía hefði snortið hann.
Umbúnaður um leikara og gesti er
allur annar í hinu nýja húsi en
gamla Iðnó, þar sem Leikfélag
Reykjavíkur hefur vaxið og dafnað
og skapað listaverk sem féllu jafnt
að þeim stakki og höfðuðu oft ein-
staklega vel til leikhúsgesta. Nýtt
hús krefst nýs stíls. Baráttan fyrir
þessu nýja húsi hefur um langt
skeið sett svip sinn á starf Leik-
félags Reykjavíkur. Henni er nú
lokið á farsælan hátt.“
Úr gömlum l e iðurum
Þekkt er að nýtækni ryðuriðulega hinu
gamla til hliðar,
stundum á ör-
skömmum tíma.
En hitt er ekki síður algengt að
nýjungar verða því sem fyrir er
til fyllingar. Margir töldu að
sjónvarp myndi gera útvarp
óþarft vegna yfirburða sinna.
Það gerðist ekki, þótt áherslur
í útvarpi hafi orðið aðrar og á
það sé hlustað í annan tíma en
áður var. Eins var talað um að
sjónvarp myndbönd og síðar
geisladiskar myndu ganga að
kvikmyndahúsunum dauðum
en það fór á annan veg. For-
ráðamenn kvikmyndahúsa
breyttu þeim úr einum stórum
sal í marga og voru snöggir að
koma nýjum myndum í hús og
héldu velli og afsönnuðu allar
hrakspár. Nú trúa margir því
að prentmiðlar hljóti að láta í
minnipokann fyrir vefmiðlum
en margt bendir til að þeir
muni einnig halda velli, þótt
þeir verði að laga sig að nýjum
háttum.
Morgunblaðið hefur gengið í
gegnum margvíslegar breyt-
ingar á undanförnum árum.
Samdráttur í efnhagslífinu og
sérkennilegt samkeppnisum-
hverfi á blaðamarkaðnum hafa
gert þessar breytingar flóknari
á marga lund. En blaðið hefur
lagað sig að breyttum tíma og
aðstæðum og hefur það ekki
verið algjörlega sársaukalaust.
Móðurfélagið hefur eflt vef-
útgáfu sína og er fréttavef-
urinn sá langöflugasti hér á
landi og útgáfurnar tvær
styrkja hvor aðra mjög. Nýver-
ið tók Morgunblaðið upp sam-
vinnu við Skjá 1 um útsendingu
frétta. Er óhætt að
segja að það sam-
starf hafi farið vel
af stað og eru
undirtektir góðar.
Bindur blaðið góð-
ar vonir við þetta samstarf.
Þetta blað, sem lesandinn
hefur í höndunum núna, er
seinasta sunnudagsblaðið af
þessari gerð. Um næstu helgi
mun áskrifendum berast nýr
sunnudagsmoggi í hendur,
stútfullur af nýju efni, sem tek-
ið er nýjum tökum og umbrot
og hönnun munu taka mið af
því. Allar þessar breytingar,
aukin og efld samþætting blaðs
og vefs og samstarf við Skjá 1
um útsendingu frétta tvisvar á
kvöldi alla virka daga er við-
leitni Morgunblaðsins til að
laga sig að breyttum tímum,
sem kalla á breyttar aðferðir til
að mæta nýjum þörfum. En
þrátt fyrir vilja blaðsins og
starfsmanna þess að horfa sí-
fellt fram á veginn er ekki síð-
ur mikilvægt að varðveita þá
reynslu sem blaðið hefur öðlast
á löngum útgáfutíma. Reynslu,
sem kennir því að sýna gát,
varúð og tillitsemi, þar sem það
á við. Það á að vera hér eftir
sem hingað til trúverðugt og
traust í fréttaflutningi. Það
leitast við að birta það eitt sem
það veit sannast og réttast. Í
hraða nútíma fréttamennsku
verður því auðvitað á. En þetta
blað hefur iðulega á liðnum ár-
um haft þrek til að birta ekki
„frétt“ sem það var ekki öruggt
um að geta staðið við og það
hefur einnig haft burði til að
birta fréttir sem bætti ekki hag
þess sjálfs á þeirri stundu.
Þannig blað var og er Morg-
unblaðið.
Morgunblaðið lagar
sig sífellt að breytt-
um aðstæðum }
Nýjungar og reynsla
S
íðustu vikur og mánuðir hafa sýnt
og sannað að það er barnsleg og
bjartsýn hugmynd að ætla þing-
mönnum að hafa vit fyrir þjóð
sinni. Þjóðin ber ekki lengur
traust til þingmanna sinna enda hafa þeir lít-
ið gert til að vinna til þess. Frá þessu, eins og
flestu, eru þó undantekningar og má þar
helst nefna Jóhönnu Sigurðardóttur og Stein-
grím J. Sigfússon sem hafa unnið af heil-
indum og heiðarleika. Verst að þau virðast
nær ein á báti í þeim efnum.
Stjórnarandstöðuflokkarnir hegða sér ein-
kennilega. Í draumkenndu ástandi lagðist
Framsóknarflokkurinn í betliför til Noregs til
að fá lán sem átti að bjarga þjóðinni en varð
til athlægis þegar í ljós kom að lánið var ein-
ungis til í ímyndun þeirra. Sjálfstæðismenn
gera síðan allt sem þeir geta til að vekja athygli lands-
manna á því að allt væri hér á betri veg væru þeir við
völd. Þeir lifa í þeirri von að þjóðin sé búin að gleyma
því að það var einmitt stefna þeirra í áratugi sem leiddi
þjóðina á brún gjaldþrots. Svo er Borgarahreyfingin,
eða Hreyfingin, eða hvað það lið heitir nú í dag. Þar á
bæ héldu menn að leiðin til að ná árangri í pólitík væri
að gjamma sem mest í ræðupúlti á Alþingi um eigið
ágæti. Það fór eins og það fór. Nú nýtur þessi hreyfing,
sem átti að vera hreyfing fólksins, einskis trausts. Og
þá er eftir að telja upp þann stjórnarandstöðuflokk sem
er enn verri en þeir áðurnefndu og það er andófshreyf-
ingin í Vinstri-grænum sem kennir sig
óspart við samvisku sína. Þetta afl innan
Vinstri-grænna er beinlínis að vinna gegn
lausn brýnna mála og þar með gegn þjóðar-
hag.
Á tímum þegar þjóðin gerir kröfu til þess
að stjórnmálamenn vinni saman, komist að
samkomulagi og leysi úr stærstu vandamál-
unum sem við blasa kjósa stjórnmálamenn
að halda áfram sandkassaleikjum og vera á
móti lausnum bara vegna þess að þær komu
ekki frá mönnum í „réttu“ liði. Menn geta
komist upp með þannig leiki í góðæri og þá
verður skaðinn ekki mikill. En á erf-
iðleikatímum verða slíkir sandkassaleikir
hættulegir fyrir land og þjóð því þeir tefja
afgreiðslu mikilvægra mála og koma þeim í
enn verri farveg en fyrr.
En það er eins og stjórnmálamennirnir skilji þetta
ekki. Þeir halda bara áfram að leika sér eins og ekkert
hafi gerst. Kannski kunna þeir ekkert annað og senni-
lega er vit þeirra bara ekki meira en þetta. En þá vakn-
ar sú spurning af hverju heiðarlegt og skynsamt fólk
með sæmilega jarðtengingu sækir ekki í stjórnmálin.
Ein ástæðan gæti verið sú að launin eru ekki nema
þokkaleg. Önnur ástæða er einnig líkleg, en hún er sú
að fólki með góða greind og skynsemd líkar ekki það
sem það sér í íslenskri pólitík. Það vill ekki fara í sand-
kassann. Enda er hann einungis fyrir óþroskaðar sálir.
kolbrun@mbl.is
Kolbrún Berg-
þórsdóttir
Pistill
Í sandkassanum
„Ekki spurning að
brottkastið er meira“
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
U
m þrjú þúsund tonn-
um af þorski og ýsu,
einkum smáfiski, var
hent í hafið á síðasta
ári, samkvæmt mæl-
ingum Hafrannsóknastofnunar-
innar. Í skýrslu um brottkastið
segir að þessi þrjú þúsund tonn
séu skilgreind sem lágmarksbrott-
kast á Íslandsmiðum hjá þeim fisk-
tegundum sem það beinist að.
Ólafur Karvel Pálsson fiskifræð-
ingur hefur stjórnað þessum mæl-
ingum síðustu átta ár, en um sam-
vinnuverkefni Hafrannsókna-
stofnunarinnar og Fiskistofu er að
ræða. Ólafur var spurður hversu
mikið mætti áætla að brottkastið
væri í heild. „Til að meta það
þyrfti annars konar gögn heldur
en við þessar mælingar og meiri
rannsóknir og eftirlit,“ segir Ólaf-
ur.
„Hins vegar er að mínu mati
ekki spurning að brottkastið er
meira. Í raun getur hver sem er
haft sína skoðun á því hversu mik-
ið það er, en ég ímynda mér að
annað brottkast sé ekki meira en
sem nemur þessum þrjú þúsund
tonnum.“
Ekki aukning samfara
skertum heimildum
Hann segir að nokkuð skýr nið-
urstaða hafi fengist í þessum mæl-
ingum á brottkasti síðustu átta ár
og vandinn sé augljóslega í þorski
og þó einkum ýsu. Samanlagt
brottkast þessara tegunda hafi
ekki breyst mikið á milli ára, að ár-
unum 2005 og 2006 undanskildum.
Ekki sé að sjá að veigamikil
breyting hafi orðið á þessum tíma
enda hafi ekki verið sérstakt átak í
gangi á tímabilinu til að minnka
brottkastið. Hann segist ekki hafa
séð að brottkast hafi aukist með
minni aflaheimildum.
„Aðvitað er þetta mikið magn
sem er hent og væri sannarlega
betur komið í landi,“ segir Ólafur.
„Þó svo að talað sé um að brott-
kast sé sums staðar enn meira þá
gerir það okkar hlut ekkert betri
og það þarf að vinna meira í því að
koma í veg fyrir brottkast.“
Hann segir að skoðuð hafi verið
gögn fyrir aðrar tegundir, en mæl-
ingar á þeim hafi verið takmark-
aðar og sjaldnast nægilegar til að
meta brottkast. Aldrei hafi orðið
vart brottkasts í ufsaveiðum og
ekkert slíkt sé staðfest um karfa,
þó sögur séu um slíkt. Brottkast á
skarkola og steinbít hafi verið
mælt og þó það geti verið hlutfalls-
lega svipað og á þorski og ýsu þá
sé aflinn mun minni, svo brott-
kastið sé ekkert í líkingu við fyrr-
nefndar tölur í tonnum talið.
Morgunblaðið/RAX
Ýsuafli Í fyrra var 1.935 tonnum af ýsu hent í hafið og 1.090 tonnum af þorski
samkvæmt mælingum á brottkasti. Það hafði heldur minnkað frá 2007.
Tæplega sex milljón smáýsum og
-þorskum var hent í hafið að
meðaltali á hverju ári síðustu
átta ár. Sérfræðingar Hafrann-
sóknastofnunarinnar skilgreina
þetta sem lágmarksbrottkast á
Íslandsmiðum.
Í skýrslu um mælingar á brottkasti
segir svo: „Aðferðin sem beitt er
til að meta brottkast er háð því að
tiltækar séu lengdarmælingar á
afla upp úr sjó annars vegar (sjó-
sýni), þ.e. áður en hugsanlegt
brottkast á sér stað, og hinsvegar
lengdarmælingar á lönduðum afla
(landsýni), þ.e. eftir að brottkast
hefur farið fram. Með samanburði
á slíkum lengdardreifingum, og
með tilteknum útreikningum, er
unnt að meta brottkast, þar sem
mismunur lengdardreifinganna er
mælikvarði á brottkast.
Forsenda þessara útreikninga er
að ekkert brottkast eigi sér stað
eftir að tiltekinni lengd er náð. Að-
ferðin byggist þannig á því að
brottkast sé lengdarháð og fiski
(smáfiski) á tilteknu lengdarbili sé
hent, að einhverju marki, en stærri
fiskur hirtur.
Ef þessi forsenda er ekki til
staðar, þ.e. ef fiski er hent tilvilj-
unarkennt án tillits til lengdar, t.d.
skemmdum fiski, eða öllum fiski
af tiltekinni tegund er hent, t.d.
vegna kvótastöðu útgerðar, þá er
aðferðin ónothæf til að meta slíkt
brottkast. Brottkast af þeim toga
væri því viðbót við brottkast sem
mælt er með þessari lengdarháðu
aðferð.
Ætla verður að slíkt brottkast
eigi sér stað í fiskveiðunum, en
umfang þess er óþekkt stærð. Mat
á slíku brottkasti krefst annarra
gagna og aðferða en hér er beitt.
Slík gögn eru ekki tiltæk og því
ekki unnt að gera grein fyrir heild-
arumfangi brottkasts. Það brott-
kast sem lýst er í þessari grein er
því skilgreint sem lágmarksbrott-
kast á Íslandsmiðum hjá þeim fisk-
tegundum sem það beinist að.“
Lengdarháð brottkast á ýsu og þorski
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon