Morgunblaðið - 04.11.2009, Page 15

Daglegt líf 15
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 2009
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
Markviss hreyfing gefureldra fólki aukin lífs-gæði á lokaspretti, bæt-ir lífi við árin,“ segir
Janus Guðlaugsson íþróttafræðingur
og vísar í doktorsverkefni sitt sem
hann vinnur að en rannsóknin er jafn-
framt meistaraverkefni fimm nem-
enda við Háskóla Íslands.
Kanna áhrif þjálfunar
Viðfangsefni rannsóknarinnar
„Líkams- og heilsurækt aldraðra –
Íhlutunarrannsókn til bættrar heilsu
og betri lífsgæða“ er að kanna heilsu-
far og líkamsástand 70 ára og eldri í
sveitarfélaginu Árborg og á höfuð-
borgarsvæðinu. Markmiðið með
rannsókninni er að kanna áhrif sér-
tækra íhlutunar- og þjálfunaraðferða
á heilsufar, líkamsástand, afkasta-
getu, heilsutengd lífsgæði og lífsstíl
þessara aldurshópa. Einnig að kanna
breytingar á lífsstíl, heilsufari og lífs-
gæðum eldri aldurshópa til lengri
tíma.
Rannsóknin hófst vorið 2008 og
voru þátttakendur annars vegar úr
öldrunarrannsókn Hjartaverndar og
hins vegar íbúar valdir af handahófi
úr íbúaskrá Árborgar á Suðurlandi.
Meðalaldur var 78 ár. Að loknum
mælingum hófst 26 vikna íhlutun í
formi markvissrar þol- og styrktar-
þjálfunar auk fræðslufunda um nær-
ingu og þjálfun. Þá var staðan aftur
tekin og síðan mælt í þriðja sinn síð-
astliðið vor. Nú standa yfir mælingar
í fjórða sinn, ári eftir að skipulegri
þjálfun lauk, en þjálfunarhópur og
viðmiðunarhópur eru bornir saman
auk annarra rannsókna.
Helstu niðurstöður fyrstu tveggja
mælinga eru þær að hreyfing þátt-
takenda eykst um 15% á tímabilinu.
Heilsutengd lífsgæði aukast og einnig
styrkurinn og þolið, sem meðal ann-
ars kemur fram í sex mínútna göngu-
prófi. „Það er jákvæð sterk fylgni á
milli gönguvegalengdar og margra
annarra þátta eins og lífsgæða,“ segir
Janus. „Afkastageta hjartans eykst,
sem sést m.a. á því að þeir sem stund-
að hafa markvissa þjálfun eru fljótari
að ná sér eftir álag en þeir sem ekki
stunda þjálfun.“
Getur aukið vöðvamassa
Samkvæmt rannsókninni eykst
vöðvastyrkurinn og hreyfingin dreg-
ur úr fitumassanum, t.d. kviðfitu.
„Eftir 70 ára aldurinn töpum við um
3% vöðvamassans á ári en með mark-
vissri hreyfingu getum við aukið hann
eða haldið honum við,“ minnir Janus
á. „Við erum að vinna í því að seinka
öldrunarferlinu. Því er þetta mikill
ávinningur. Heilbrigðið er þáttur sem
þarf að taka á ekki síður en að byggja
fleiri íbúðir fyrir aldraða.“
Hafi einstaklingur þrjá af fimm
áhættuþáttum hjarta- og æða-
sjúkdóma (aukið ummál mittis, há-
þrýsting, hátt magn þríglyseríðs, lágt
magn HDL-kólesteróls og skert syk-
urþol) er viðkomandi skilgreindur
með efnaskiptavillu. Markvissar æf-
ingar hafa hér áhrif. „Ég hef ekki séð
svona kröftugar niðurstöður og
Bandaríkjamenn hafa sýnt þessum
niðurstöðum mikinn áhuga,“ segir
Janus og áréttar að rannsóknin stað-
festi einnig erlendar niðurstöður.
Síðast en ekki síst lækkar blóð-
þrýstingurinn nær tvöfalt á við það
sem hann gerir með lyfjum, miðað við
fyrirliggjandi niðurstöður meist-
aranemanna. Janus segir að hugs-
anlega auki álagið virkni lyfjanna og
það sé þá hið besta mál en hafa beri í
huga að lyf hafi oft aukaverkanir.
„Við þurfum að rannsaka þennan þátt
betur,“ segir hann.
Jákvæðar niðurstöður
Janus segir að fyrstu niðurstöður
séu jákvæðar. „Hver vill ekki auka
lífsgæðin á síðasta hluta æviskeiðs-
ins?“ spyr hann og bendir jafnframt á
að það hljóti jafnframt að vera eftir-
sóknarvert að auka hreyfigetuna og
forðast ótímabæra hreyfiskerðingu.
Auk þess hafi verið bent á að sam-
félagið hafi ekki efni á að reka heil-
brigðiskerfið eftir 10 til 20 ár eins og
nú sé gert, m.a. vegna þess að eldri
borgurum muni fjölga um helming á
næstu 20 árum. Kerfið sé þegar rekið
með halla og ástandið eigi eftir að
versna verði ekki brugðist við. Því sé
mikilvægt að leita annarra eða fleiri
leiða og þar geti aukin líkams- og
heilsurækt spilað stórt hlutverk.
„Betri heilsa þessa aldurshóps getur
sparað umtalsverða fjármuni í heil-
brigðiskerfinu, þegar til lengri tíma
er litið.“
Kerfi Ingimar Einarsson merkir samviskusamlega við æfingarnar. Alltaf í æfingu Íþróttir hafa spilað stórt hlutverk hjá Ásgeiri Guðmundssyni.
Aukin lífsgæði á lokaspretti
Eldri borgarar geta gert
síðasta hluta æviskeiðs-
ins skemmtilegri með því
að leggja reglulega stund
á markvissa hreyfingu og
það er aldrei of seint að
byrja í ræktinni.
 Markviss hreyfing bætir lífi við árin  Reglubundin líkamsrækt eldri borgara stuðlar að lækkun
blóðþrýstings, dregur úr fitumassa og eykur þol og styrk  Sparnaður fyrir heilbrigðiskerfið
Morgunblaðið/Golli
Rannsakendur Janus Guðlaugsson, Sandra Jónasdóttir, Elísabet Kristjáns-
dóttir, Steinunn Leifsdóttir og Guðrún V. Ásgeirsdóttir.
„Betri heilsa þessa aldurs-
hóps getur sparað umtals-
verða fjármuni í heilbrigð-
iskerfinu“
„Ég stunda líkamsrækt til þess að
auka hreysti og lífsgleði, lífsgæðin
í heild sinni,“ segir Helga S. Hró-
bjartsdóttir, 73 ára fyrrverandi
kennari.
Aukin lífsgæði
Helga segir að lífsgæðin hafi
aukist samfara þátttöku í verkefn-
inu hjá Janusi Guðlaugssyni og
það sé hvatning til þess að halda
áfram. Hún hefur verið í markviss-
um æfingum í rúmt eitt og hálft ár
og segist finna mikinn mun á sér.
„Ég hef alltaf haft gleði af íþrótt-
um og var mikið í íþróttum sem
unglingur, einkum í sundi, en ann-
ars í alhliða leik. Við krakkarnir
lékum okkur svo mikið úti í þá
daga. Ég hef alltaf verið mikið fyrir
útivist og göngu en hef ekki verið í
markvissri þjálfun fyrr en nú.“
Hreyfingin góð
Að sögn Helgu hefur líðanin
dags daglega breyst mikið til hins
betra eftir að hún byrjaði að æfa.
„Núna mæti ég í æfingasalinn
þrisvar til fjórum sinnum í viku og
svo fer ég í göngur þar fyrir utan,“
segir hún. „Ég reyni að ganga dag-
lega og öll þessi hreyfing gerir mér
gott. Ég greindist með Parkinson
fyrir nokkrum árum og þjálfunin
hefur gert það að verkum að Park-
insoneinkennin hafa minnkað.“
Morgunblaðið/Golli
Á brettinu Helga S. Hróbjartsdóttir á fullri ferð í World Class.
Parkinsoneinkennin
hafa minnkað