Morgunblaðið - 04.11.2009, Qupperneq 18

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 2009
– meira fyrir áskrifendur
JÓLAGJAFIR FRÁ
FYRIRTÆKJUM
Fáðu þér áskrift á
mbl.is/askrift
Pöntunartími auglýsinga er fyrir klukkan
16.00 mánudaginn 9. nóvember.
Nánari upplýsingar veitir Sigríður Hvönn
í síma 569 1134 / 692 1010,
sigridurh@mbl.is
Glæsilegur blaðauki um
allt sem snýr að jólagjöfum
frá fyrirtækjum til starfs-
fólks og viðskiptavina
fylgir Viðskiptablaði
Morgunblaðsins
12. nóvember.
Þetta er handbókin í ár fyrir
stjórnendur sem eiga eftir að
ákveða hvað fyrirtækið ætlar að
gefa samstarfsaðilum, viðskipta-
vinum og eigin starfsfólki í
jólagjöf.
HINN 8. október
2008 hóf ríkisstjórn
Stóra-Bretlands efna-
hagslega árás á Ísland
í sjö liðum:
1. Kyrrsettar eignir
Landsbankans með
hryðjuverkalögum
og hann settur í
þrot.
2. Fjáreignir íslenska
ríkisins, Seðlabanka
og Fjármálaeftirlits, kyrrsettar.
3. Eignir Kaupþings SF í Bretlandi
teknar og hann settur í greiðslu-
stöðvun.
4. Eignir annarra íslenskra aðila í
Bretlandi kyrrsettar.
5. Óhróðursherferð gegn Íslend-
ingum.
6. ESB fengið til liðs við Bretastjórn
við að neyða Ísland til að sam-
þykkja ríkisábyrgð.
7. Bretar leita aðstoðar Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins og fleiri við að
rukka Íslendinga.
Þeirri spurningu er enn ósvarað af
hverju Bretastjórn gerði allsherj-
arárás á íslenska bankakerfið. Lang-
sótt er að hún hafi verið að bregðast
við aðsteðjandi þjóðarneyð Bret-
lands. Ef hún var að skapa fordæmi
var fjandsamlegt að draga efnahag
heillar þjóðar í svaðið í aðgerðinni. Í
þeirri lykilstöðu sem Bretastjórn
var, þar sem helstu bankaviðskipti
Íslands fóru í gegnum London, mátti
henni vera ljóst að hún var að baka
bandalagsþjóð gífurlegan efnahags-
legan skaða þegar hún lokaði á fjár-
málaviðskiptin og meðhöndlaði ís-
lenskar fjármálastofnanir sem
hryðjuverkasamtök. Frysting eigna
Seðlabankans sýnir að aðgerðunum
var beint gegn almannahagsmunum
Íslendinga en ekki aðeins hluta-
félagabönkum.
Af hverju bar Bretastjórn
rangar sakir á Ísland?
Fimmti liðurinn var að Breta-
stjórnarráðherrar komu fram í ein-
um útbreiddasta fjölmiðli heims og
báru það út að „… Ís-
land ætlaði ekki að
standa við sínar skuld-
bindingar …“. Þar áttu
þeir við ríkisábyrgð á
innlánum en í þeim
reglum sem bankakerf-
ið á EES-svæðinu
starfaði eftir var tekið
fram sérstaklega að
ekki væri ríkisábyrgð á
bankainnistæðum.
Bresku ráðherrarnir
voru því að hafa Íslend-
inga fyrir rangri sök.
Enn er ekki vitað hvort um var að
ræða viljandi mistúlkun á banka-
reglunum eða hvort búið var að und-
irbúa að ESB breytti reglunum
Bretum í hag. Í óhróðrinum var líka
beitt aðdróttunum um óeðlilega
starfsemi íslensku bankanna. En ef
eitthvað ólöglegt hefði verið á ferð-
inni voru til önnur lagaleg meðul hjá
Bretastjórn en að reka íslenska
bankakerfið í strand með hryðju-
verkalögum og óhróðri.
Bretastjórn og ESB ganga á
bak EES-samningsins
Í sjötta lið árásarinnar fékk
Bretastjórn ESB í lið með sér til
þess að þvinga ráðherra Íslands til
að lofa ríkisábyrgð á innistæðum í
bönkunum sem Bretastjórn hafði þá
gerspillt. Með þessu breytti ESB
reglum EES-samningsins aft-
urvirkt. Þar með höfðu Bretar og
ESB brotið grunnþætti (frjálst
flæði) og reglugerð (94/19/EC)
EES-samningsins. Ísland hafði full-
nægt öllum skuldbindingum samn-
ingsins og komið á fót innistæðu-
tryggingakerfi.
Lærdómurinn
Varasamt er að einskorða við-
skipti landsins í svo miklum mæli
sem verið hefur við eitt svæði og sér-
staklega hættulegt er að treysta á
eina fjármálamiðstöð. Íslendingar
höfðu verið í þeirri trú að ESB
mundi standa við EES-samninginn.
Hann reyndist ónothæfur fyrir Ís-
land, kallaði á neyðarúrræði og var
þverbrotinn og þarf því að endur-
skoða
Eigin peningamálastjórn og
gjaldmiðill bjargaði því sem bjarg-
að varð. Íslendingar hefðu misst
þau tök sem eftir stóðu á sínum
peningamálum og fyrirtækjarekstri
í kjölfar árásarinnar ef treysta
hefði þurft á seðlabanka ESB og
evru sem gjaldmiðil. Seðlabanka Ís-
lands tókst að halda gjaldeyr-
isviðskiptum gangandi og mik-
ilvægar fjármálastofnanir stóðu af
sér hrunið.
Íslensk stjórnvöld lofuðu við
neyðarlagasetninguna að tryggja
íslenskar innistæður, sem talið var
nauðsynlegt til að forðast neyðar-
ástand, og hefur af þeim sökum ver-
ið hótað málsókn. En enginn dóm-
stóll hefur úrskurðarvald um
neyðarlög né heldur álitamál milli
EFTA og ESB svo dómsorð
EFTA-dómstólsins eða annarra
dómstóla hefðu lítið gildi. Öll full-
valda ríki geta sett neyðarlög og
nýtt sér neyðarréttinn sé hætta á
þjóðarneyð. Neyðarlög geta eðli
sínu samkvæmt leitt til mismun-
unar og afnumið eða breytt lögum
og reglum.
Efnahagsárásir á lýðveldistím-
anum nálgast brátt tuginn. Októ-
berárásin 2008 var af nýjum toga.
Íslensk stjórnvöld hafa ekki enn
gert bótakröfur á Bretastjórn fyrir
spillingu íslensks þjóðarhags og
mannorðs. Bæturnar verða mjög
háar verði réttlætis gætt. Mestu
máli skipti að grunnatvinnuvegirnir
stóðu af sér árásina. Þeir byggjast á
landföstum gæðum og mann-
virkjum Íslands sem erlent vald
getur ekki ráðstafað meðan Ísland
er sjálfstætt og fullvalda ríki.
Lærdómurinn af
októberárásinni 2008
Eftir Friðrik
Daníelsson » Þeirri spurningu er
enn ósvarað af
hverju Bretastjórn
gerði allsherjarárás á ís-
lenska bankakerfið.
Friðrik Daníelsson
Höfundur er verkfræðingur.
NÝLEGA tók ég
við sem bæjarstjóri
Seltjarnarness eftir
að hafa verið bæj-
arfulltrúi í sjö ár. Ég
leita nú eftir því að
verða valinn oddviti
Sjálfstæðisflokksins á
Nesinu í komandi
prófkjöri 7. nóvember
næstkomandi.
Seltjarnarnesið er
gott bæjarfélag. Það
hafa íbúar sveitarfélagsins staðfest
í viðhorfskönnunum, m.a. með
mikilli ánægju með hátt þjón-
ustustig og lágt útsvar. Verkefnin
framundan eru að byggja á þess-
um trausta grunni með það að
markmiði viðhalda Seltjarnarnesi í
fremstu röð meðal bæjarfélaga
landsins, sem bæjarfélagi þar sem
best er að búa.
Sveitarfélög landsins standa
mörg hver frammi fyrir því gríð-
arlega erfiða viðfangsefni að ná
saman fjárhagsáætlunum fyrir ár-
ið 2010. Enda þótt fjármálastjórn
og fjárhagsstaða Seltjarnarnes-
bæjar sé með því besta sem gerist
meðal sveitarfélaga á landinu
skiptir engu að síður miklu máli
að gæta aðhalds og draga úr
kostnaði á komandi misserum án
þess þó að það bitni á grunnþjón-
ustu bæjarfélagsins.
Við glímum við
minnkandi tekjur og
vaxandi kostnað. Það
eru m.a. afleiðingar
efnahags- og banka-
hrunsins. Óhjá-
kvæmilegt er að óum-
flýjanlegar
aðhaldsaðgerðir bitni
á ýmsum þáttum í
rekstri bæjarfélags-
ins. Aðalatriðið er þó
að okkur takist að
verja grunnþjón-
ustuna, fresta fram-
kvæmdum og sníða bænum al-
mennt þrengri stakk en verið
hefur. Þetta eru meginverkefnin
þar til storminn lægir.
Við hér á Nesinu þurfum og
getum varið þá góðu stöðu sem
byggð hefur verið upp. Við munum
á næstunni leggja fram fjárhags-
áætlun fyrir árið 2010, sem taka
mun mið að hinum nýja veruleika
sem öll þjóðin glímir við um þess-
ar mundir.
Undirstaðan er sterk. Eign-
astaðan er traust. Þó að það verði
mikil áskorun og krefjandi verk-
efni að viðhalda jafnvægi í rekstri
bæjarins er framtíðin björt. Ég lít
ekki á þetta sem átaksverkefni til
eins eða tveggja ára, heldur miklu
frekar sem markvissa og stöðuga
þriggja til fjögurra ára áætlun,
þar sem leitað verður til bæjarbúa
um samstöðu um erfiðar ákvarð-
anir. Við þurfum öll að standa
saman sem einn maður svo takast
megi að standa vörð um þjón-
ustustigið, sem allir bæjarbúar
eiga að njóta, ungir sem aldnir.
Samstaðan mun létta róðurinn.
Sem bæjarfulltrúi undanfarin
sjö ár og þátttakandi í fé-
lagsmálum á Nesinu um langt ára-
bil hef ég öðlast víðtæka reynslu
og þekkingu sem nýtist í starfinu.
Ég hef brennandi áhuga bæj-
armálunum og hag sveitarfélagsins
íbúum til áframhaldandi heilla.
Á erfiðum tímum þarf sterka
forystu og mikla ráðdeild við
stjórnun fjármála. Ég tel mig í
stakk búna til að veita bænum
þessa nauðsynlegu forystu. Þess
vegna býð ég mig fram í fyrsta
sæti á lista Sjálfstæðisflokksins á
Seltjarnarnesi í prófkjörinu laug-
ardaginn 7. nóvember.
Undirstaðan er sterk
og framtíðin björt
Eftir Ásgerði
Halldórsdóttur » Við þurfum öll að
standa saman sem
einn maður svo takast
megi að standa vörð um
þjónustustigið, sem allir
bæjarbúar eiga að njóta,
ungir sem aldnir.
Ásgerður
Halldórsdóttir
Höfundur er bæjarstjóri
Seltjarnarnesbæjar.